III. NẾP SỐNG VÀ SINH HOẠT CỦA NGƯỜI DÂN PHỐ CỔ

Tranh vẽ và phố cổ không chỉ bao gồm những bức tranh “tĩnh” mà còn có cả những bức “tranh động” vẽ cảnh sinh hoạt của con người. Đi vào tranh phố cổ của các họa sĩ là cả một Hà thành lắng đọng, hài hũa với những “phố” và người đan xen. Từ đó mà lối sinh hoạt, mua bán và phong cách sống của dân cũng được thể hiện một cách rõ nét, mang nét văn húa đặc trưng.

1. Cảnh sinh hoạt buôn bán trong các chợ- phố và những cửa hiệu, quán cóc, và gánh hàng rong:

Từ lâu, Thăng Long đã được biết đến với tên gọi Kẻ Chợ, mạng lưới chợ dày đặc chính là yếu tố cốt lõi để làm nên nền kinh tế thị thành. Về văn húa chợ ở Hà Nội, tìm hiểu từ xa xưa, người ta đã hay nói đến từ “đụ thị”, nghĩa là ở đâu có phố phường, thành đô ở đó có thị - tức là chợ.

              Lịch sử hình thành, tên chợ, địa điểm họp chợ, đặc sản, phương thức mua bỏn…là những nét đặc thù của văn húa chợ xưa. Hà Nội nổi tiếng với chợ Đồng Xuân, nhưng nơi thu hút điểm nhỡn của các họa sĩ vẽ phố lại là những chợ phố được tụ họp trong những con ngõ nhỏ. Ở những bức tranh vẽ trong thập niên 80, hình ảnh chợ phố hiện lên nhỏ bé, đơn sơ, không sầm uất nhộn nhịp như những bức tranh vẽ phố chợ những thập niên sau đó. Chợ phố lúc này không đơn giản là một cái chợ mà còn là một không gian văn hoá của những người dân ở phố, là nơi gặp gỡ phố - làng qua những mớ rau, quả ngọt. Phong cách buôn bán cổ thể hiện đầy đủ tính chất chợ, tức là thị, của đô thị một nước mới thoát khỏi chế độ phong kiến chưa lâu, có nền sản xuất manh múm chưa được công nghiệp hoá và sự lưu thông hàng hoá còn nhỏ lẻ. Bùi Xuân Phái có hai bức tiêu biểu vẽ chợ về chợ những năm 1983- 1984:

Chợ hàng Bè- Sơn dầu, 1984

Chợ phố cũng xuất hiện với tần số cao trong những tranh sơn dầu và màu nước của các họa sĩ đương đại