MS:LVDL-DLH012

SỐ TRANG: 145

TRƯỜNG: DHSP TPHCM

NGÀNH: ĐỊA LÝ

CHUYÊN NGÀNH: ĐỊA LÝ HỌC

NĂM:2009

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Đồng Nai từ lâu được biết đến như là vùng đất của công nghiệp, đặc biệt hấp

dẫn đối với các nhà đầu tư trong và ngoài nước. Đồng Nai không chỉ có vị trí địa lý

thuận lợi mà còn nổi tiếng với Khu kỹ nghệ Biên Hòa, được thành lập đầu tiên trong

cả nước từ năm 1963 và nay là khu công nghiệp Biên Hòa 1. Tiếng lành đồn xa, từ

khu công nghiệp đầu tiên đó, Đồng Nai đã trở thành thương hiệu hấp dẫn nhiều nhà

đầu tư trong và ngoài nước và con số dự án đầu tư vào các khu công nghiệp Đồng

Nai cứ thế gia tăng. Từ lợi thế này, Đồng Nai luôn là địa phương đi đầu trong lĩnh

vực xây dựng và phát triển khu, cụm công nghiệp. Các khu công nghiệp của Đồng

Nai phát triển mạnh cả về số lượng, khả năng thu hút vốn đầu tư nước ngoài lẫn

diện tích đất cho thuê. Một số khu công nghiệp như: Biên Hoà 1, Biên Hoà 2, Nhơn

Trạch 2... đã cho thuê hết diện tích, trong đó Biên Hoà 2 là khu công nghiệp thành

công nhất cả nước trong lĩnh vực thu hút đầu tư nước ngoài. Đồng Nai cũng là một

trong số ít địa phương thu hút được nhiều dự án có quy mô vốn trên 100 triệu USD.

Vốn đầu tư nước ngoài đã thật sự trở thành nguồn lực quan trọng để đầu tư phát

triển sản xuất, tạo nguồn thu ngân sách lớn, góp phần phát triển kinh tế - xã hội địa

phương, nhất là đẩy nhanh chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hóa,

hiện đại hóa. Thành công của các khu công nghiệp tại Đồng Nai được các bộ, ngành

trung ương đánh giá cao và huyện Nhơn Trạch được coi là điển hình của Đồng Nai

về công nghiệp hóa nông thôn thông qua hình thức phát triển khu công nghiệp. Với

9 khu công nghiệp đang hoạt động, Nhơn Trạch chuyển mình từ một huyện thuần

nông trở thành một thành phố công nghiệp với các khu đô thị, khu thương mại lớn,

kết cấu hạ tầng phát triển nhanh và ổn định.. Đô thị mới Nhơn Trạch với 9 KCN ra

đời trên diện tích 3.500 ha trở thành vùng đất hấp dẫn đối với các nhà đầu tư trong

và ngoài nước. Những năm gần đây, Nhơn Trạch luôn là địa phương dẫn đầu trong

các huyện thị của tỉnh Đồng Nai về thu hút đầu tư nước ngoài trong phát triển công

nghiệp. Quá trình hình thành và phát triển các khu công nghiệp đã tác động mạnh

mẽ đến sự phát triển kinh tế-xã hội, môi trường của địa phương và thành phố Nhơn Trạch tương lai. Làm thế nào để thu hút nhiều vốn đầu tư vào các khu công nghiệp

nhưng vẫn đảm bảo phát triển bền vững về kinh tế- xã hội, môi trường là một thách

thức lớn đối với chính quyền địa phương và là vấn đề cần được quan tâm, nghiên

cứu. Giải quyết được vấn đề này sẽ góp phần vào thực hiện tốt mục tiêu phát triển

kinh tế - xã hội của huyện Nhơn Trạch.trong hiện tại và tương lai.Vì thế tác giả đã

chọn đề tài “ Định hướng phát triển các khu công nghiệp huyện Nhơn Trạch tỉnh

Đồng Nai trong thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá” làm đề tài nghiên cứu.

2. Mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu

2.1. Mục tiêu

- Đánh giá tiềm năng phát triển công nghiệp trên địa bàn huyện Nhơn Trạch

tỉnh Đồng Nai.

- Đánh giá tác động của các khu công nghiệp đến tình hình phát triển kinh tế -

xã hội, môi trường của huyện Nhơn Trạch tỉnh Đồng Nai, đề xuất những định

hướng và giải pháp trên cơ sở phát huy lợi thế của thành phố công nghiệp tương lai

nhằm phát triển các khu công nghiệp của địa phương theo hướng phát triển bền

vững.

2. 2. Nhiệm vụ

- Tổng quan cơ sở lý luận về khu công nghiệp, các nhân tố ảnh hưởng, nguyên

tắc phát triển, tiêu chí đánh giá hiệu quả và thực trạng phát triển khu công nghiệp ở

nước ta.

- Phân tích tiềm năng phát triển công nghiệp đồng thời cho thấy vai trò của các

khu công nghiệp đối với sự phát triển kinh tế-xã hội, môi trường của địa phương.

- Căn cứ vào hiện trạng phát triển các khu công nghiệp từ đó định hướng và đề

xuất các giải pháp phát triển bền vững.

3. Nội dung và phạm vi nghiên cứu

3.1. Nội dung

Đề tài tập trung vào :

- Tiềm năng phát triển công nghiệp của Nhơn Trạch.

- Hiện trạng phát triển của các khu công nghiệp Nhơn Trạch. - Tác động tích cực và tiêu cực của các khu công nghiệp đến tình hình phát

triển kinh tế, xã hội, môi trường địa phương.

- Định hướng phát triển các khu công nghiệp đến năm 2020.

- Các giải pháp và kiến nghị phát triển khu công nghiệp theo hướng bền vững.

3.2. Không gian – thời gian

- Về không gian: Đề tài tập trung nghiên cứu các khu công nghiệp đang hoạt

động trên địa bàn huyện Nhơn Trạch tỉnh Đồng Nai. Các khu công nghiệp được đề

cập bao gồm Nhơn Trạch 1, Nhơn Trạch 2, Nhơn Trạch 3, Nhơn Trạch 5, Nhơn

Trạch 6, Nhơn Trạch 2- Lộc Khang, Nhơn Trạch 2- Nhơn Phú, Dệt may Nhơn

Trạch, khu công nghiệp Ông Kèo. Đề tài không đề cập đến các cụm tiểu thủ công

nghiệp.

- Về thời gian: Đề tài nghiên cứu quá trình phát triển các khu công nghiệp trên

địa bàn huyện Nhơn Trạch từ năm 2001 đến nay. Sau năm 2001, một số khu công

nghiệp đi vào hoạt động ổn định và đạt hiệu quả cao có tác động mạnh mẽ đến tình

hình phát triển kinh tế-xã hội, môi trường của địa phương.

4. Lịch sử nghiên cứu vấn đề

Sự hình thành và phát triển các khu công nghiệp đã lôi cuốn nhiều tác giả quan

tâm nghiên cứu cả về lý luận lẫn đánh giá thực tiễn từ đầu những năm 90 cho đến

nay. Năm 1993 Lưu Vũ Mai đã cho xuất bản quyển kinh nghiệm của thế giới và

khả năng phát triển khu chế xuất ở Việt Nam chuyên đề thông tin. Năm 1995, Văn

Thái thực hiện một công trình đánh giá tổng kết toàn bộ các khu chế xuất Việt

Nam, bên cạnh việc xem xét và đúc kết kinh nghiệm từ một số khu chế xuất trên thế

giới. Cũng trong năm này, Lê Văn Nin đưa ra một công trình nghiên cứu về cơ sở

hình thành, phát triển các khu công nghiệp tập trung ở Việt Nam. Năm 2002 Bộ

kế hoạch và đầu tư – cơ quan đại diện phía Nam xuất bản cuốn khu chế xuất và

khu công nghiệp ở các tỉnh phía Nam. Tháng 3/2003 Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổ

chức hội nghị tổng kết tình hình hoạt động các khu công nghiệp và vạch ra phương

hướng phát triển. Đề tài nghiên cứu cấp Bộ của Thạc sĩ Lê Thị Hường (và các cộng

tác viên) trường Đại học kinh tế TP. Hồ Chí Minh tháng 5/2004 : Các khu công nghiệp – khu chế xuất Việt Nam, hiệu quả hoạt động và xu hướng phát triển. Kỷ

yếu Hội nghị - Hội thảo quốc gia “15 năm (1991-2006) xây dựng và phát triển các

khu công nghiệp, khu chế xuất ở Việt Nam” của Bộ Kế hoạch và Đầu tư tháng

7/2006.

Về phía tỉnh Đồng Nai có: Đề tài “ Tổng kết quá trình xây dựng phát triển

các khu công nghiệp và thu hút đầu tư trên địa bàn tỉnh Đồng Nai” của Tỉnh uỷ-

UBND tỉnh Đồng Nai năm 2005, Kỹ Sư Võ Thanh Lập quyền Trưởng Ban Quản lý

các khu công nghiệp tỉnh Đồng Nai năm 2007 với “ Xây dựng hệ thống tiêu chí

xếp hạng các khu công nghiệp Đồng Nai”, đề tài “Phân tích hiệu quả hoạt động

của các doanh nghiệp trên địa bàncác khu công nghiệp Nhơn Trạch giai đoạn

2001-2005 và những dự báo cho giai đoạn 2006-2010” của Kiều Thị Mỹ Linh

trường Đại Học Lạc Hồng và “ Phân tích tình hình thu hút vốn đầu tư vào các

khu công nghiệp Nhơn Trạch giai đoạn 2001-2006 và dự áo đến năm 2010” của

Huỳnh Thị Kim Hương trường Đại học Lạc Hồng. Ngoài ra còn có một số bài báo

trong và ngoài tỉnh Đồng Nai viết về huyện Nhơn Trạch với nhiều khu công nghiệp

phát triển có hiệu quả và một thành phố công nghiệp Nhơn Trạch tương lai.

Tuy nhiên, cho đến nay vẫn chưa có công trình nào nghiên cứu đầy đủ và chi

tiết về thực trạng phát triển các khu công nghiệp trên đia bàn huyện Nhơn Trạch

tỉnh Đồng Nai. Các công trình trên sẽ là những tài liệu tham khảo quý giá để tác giả

nghiên cứu đề tài “ Định hướng phát triển các khu công nghiệp huyện Nhơn

Ttrạch tỉnh Đồng Nai trong thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá”

5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn đề tài nghiên cứu

5. 1. Ý nghĩa khoa học

Góp phần hoàn thiện cơ sở lý luận và thực tiễn về xây dựng các khu công

nghiệp tại một huyện của tỉnh Đồng Nai thuộc vùng kinh tế trọng điểm phía Nam

nói riêng, ở Việt Nam nói chung.

5. 2. Ý nghĩa thực tiễn

Đề tài cung cấp cho các nhà hoạch định chính sách, Ban quản lý KCN, khu

chế xuất những ý kiến đóng góp cho việc hoàn thiện hệ thống pháp lý cũng như những giải pháp thiết thực để thu hút vốn đầu tư đặc biệt là đầu tư nước ngoài, hạn

chế tối đa những vấn đề mà hầu hết các khu công nghiệp nước ta hiện nay đang mắc

phải. Đồng thời, thông qua đề tài cung cấp cho các nhà đầu tư trong nước và ngoài

nước cơ sở nhận định tình hình đầu tư tại địa phương từ đó có chiến lược đầu tư

thích hợp nhằm đem lại hiệu quả kinh tế cao nhất cho mình và góp phần thúc đẩy

phát triển kinh tế của huyên nói riêng và của cả nước nói chung.

6. Quan điểm và phương pháp nghiên cứu

6.1. Quan điểm

6.1.1. Quan điểm hệ thống

Các khu công nghiệp huyện Nhơn Trạch được coi là hệ thống lãnh thổ được

đặt trong một hệ thống lớn hơn, đó là hệ thống các khu công nghiệp của tỉnh Đồng

Nai, có quan hệ với các khu công nghiệp của thành phố Hồ Chí Minh, Vũng Tàu,

Bình Dương…và cả nước. Khi đánh gía các điều kiện ảnh hưởng đến sự phát triển

khu công nghiệp Nhơn Trạch phải đặt trong sự ảnh hưởng chung của các điều kiện

ảnh hưởng đến các trung tâm công nghiệp ở vùng kinh tế trọng điểm phía Nam và

cả nước.

6.1.2. Quan điểm tổng hợp lãnh thổ

Đối tượng nghiên cứu là các khu công nghiệp. Chúng được phân bố trên một

không gian nhất định và có đặc trưng lãnh thổ riêng. Áp dụng quan điểm tổng hợp -

lãnh thổ cho phép xem xét các yếu tố trong mối quan hệ tác động lẫn nhau, phát

hiện ra quy luật phát triển, các nhân tố trội tác động đến sự phát triển các khu công

nghiệp. Vì vậy việc hình thành và phát triển các khu công nghiệp ở Nhơn Trạch nếu

có sự kết hợp tổng lực các yếu tố tự nhiên, kinh tế-xã hội, đường lối chính sách phát

triển của địa phương…sẽ tạo điều kiện cho sự phát triển các khu công nghiệp một

các nhanh chóng và hiệu quả.

6.1.3. Quan điểm lịch sử viễn cảnh

Những tác động của sự biến đổi kinh tế xã hội tới sự hình thành và phát triển

các khu công nghiệp là quá trình lâu dài, vận động theo thời gian. Hiện trạng phát

triển các khu công nghiệp và xu hướng phát triển là cơ sở đề xuất giải pháp quản lý và phát triển các khu công nghiệp trong tương lai.

6.1.4. Quan điểm phát triển bền vững

Trong quá trình phát triển các khu công nghiệp sẽ xuất hiện nhiều vấn đề về

sinh thái và phát triển bền vững, các vấn đề như xử lý nước thải, rác thải, khói

thải…Vì vậy dựa trên quan điểm này mới có thể định hướng phát triển sao cho một

mặt phát huy sức mạnh tổng hợp để phát triển các khu công nghiệp có hiệu quả

đồng thời đảm bảo môi trường sinh thái.

6.2. Phương pháp nghiên cứu

6.2.1. Phương pháp phân tích thông tin

Thông tin thu được từ nguồn niên giám thống kê, từ báo chí và các phương

tiện thông tin đại chúng khác được sắp xếp, kiểm tra mức độ chính xác của các

nguồn thông tin và phân loại, phân tích các thông tin đã được thu thập.

6.2.2. Phương pháp thống kê

Các tài liệu thống kê được thu thập và triệt để khai thác bởi vì đây là các tài

liệu có “giá trị pháp lý”. Các tài liệu được thu thập nhiều nguồn khác nhau như Sở

Công nghiệp Đồng Nai, Sở Khoa học và Công nghệ Đồng Nai, Ban quản lý các khu

công nghiệp Đồng Nai, UBND tỉnh Đồng Nai, UBND huyện Nhơn Trạch, Phòng

kinh tế huyện Nhơn Trạch và các website có liên quan…để so sánh, tìm ra nguyên

nhân phát triển các khu công nghiệp Nhơn Trạch.Từ đó đưa ra kết luận và khả năng

phát triển trong tương lai.

6.2.3. Phương pháp bản đồ, biểu đồ

Trong nghiên cứu các vấn đề địa lý nói chung và các vấn đề về địa lý kinh tế

xã hội nói riêng thì phương pháp bản đồ, biểu đồ rất quan trọng và là đặc thù của

khoa học địa lý. Các bản đồ, biểu đồ trong đề tài cho phép ta thể hiện kết quả

nghiên cứu một cách sinh động hơn. Các bản đồ trong đề tài được thành lập trên cơ

sở phần mềm Mapinfo

6.2.4. Phương pháp thực địa

Đây là phương pháp cần thiết. Trong quá trình thực hiện đề tài tác giả đã đến

tham quan thực tế các khu công nghiệp của huyện, các cơ quan ban ngành và địa

điểm có liên quan. 6.2.5. Phương pháp phỏng vấn chuyên gia, nhà quản lý

Thu thập ý kiến của các chuyên gia, nhà quản lý và những người có kinh

nghiệm trong lĩnh vực nghiên cứu về quá trình phát hình thành và phát triển các khu

công nghiệp, đồng thời phân tích sự liên quan của nó đến những vấn đề phát triển

kinh tế-xã hội. Qua những ý kiến của chuyên gia cho phép tác giả có những nhận

định khách quan, chủ quan về sự phát triển các khu công nghiệp và những dự kiến

các biện pháp khách quan, thiết thực và hiệu quả hơn.

7. Cấu trúc luận văn

Tên đề tài: “ Định hướng phát triển các khu công nghiệp huyện Nhơn Trạch

tỉnh Đồng Nai trong thời kỳ công nghiệp hóa-hiện đại hóa”. Đề tài gồm có 3

phần: mở đầu, nội dung và kết luận. Phần nội dung gồm có 3 chương

Chương 1: Cơ sở lí luận về khu công nghiệp

Chương 2: Thực trạng phát triển các khu công nghiệp huyện Nhơn Trạch

tỉnh Đồng Nai

Chương 3 Định hướng và giải pháp phát triển các khu công nghiệp huyện

Nhơn Trạch tỉnh Đồng Nai đến năm 2020

Ngoài ra, đề tài còn có phần phụ lục và danh mục các tài liệu tham khả