MS:LVDL-DLH030

SỐ TRANG: 145

TRƯỜNG: ĐHSP TPHCM

NGÀNH: ĐỊA LÝ

CHUYÊN NGÀNH: ĐỊA LÝ HỌC

NĂM: 2009

MỞ ĐẦU

1. Lí do chọn đề tài

Biển có vai trò vô cùng quan trọng đối với sự sinh tồn của nhân loại. Biển là

kho nước vô tận, là kho tài nguyên, là kho thực phẩm vô cùng quý giá, là môi

trường nuôi sống con người trong quá khứ, ở hiện tại và cả tương lai. Biển là tài sản

quý giá của mỗi quốc gia. Nhiều nhà kinh tế học đã nói đến “lục địa xanh” này và

họ cho rằng “nền kinh tế tương lai của loài người trước hết là nền kinh tế gắn với

biển”, bởi vì đất liền đang mòn mỏi dần vì bị khai thác kiệt quệ tài nguyên, biển có

thể mở lối thoát khỏi tình trạng bế tắc về nguyên liệu, nhiên liệu cho sự phát triển.

Chính vì thế mà ngày nay, hầu như tất cả các quốc gia có biển (kể cả những quốc

gia không có biển) cũng điều chú ý đến việc nghiên cứu, khai thác nguồn lợi từ biển

trong quá trình phát triển kinh tế đất nước.

Có diện tích hơn 3,4 triệu km2

, Biển Đông là một bộ phận nhỏ của Thái Bình

Dương nhưng lại có vị trí chiến lược quan trọng, là nơi qua lại của những đường

giao thông huyết mạch đối với nhiều nước, nối liền khu vực Đông Bắc Á với Tây

Thái Bình Dương, Ấn Độ Dương và vùng Vịnh qua eo Malacca. Biển Đông là nơi

có nguồn tài nguyên biển vô cùng phong phú về số lượng và chủng loại.

Việt Nam nằm ở rìa biển Đông, là mặt tiền quan trọng của đất nước để thông

ra Thái Bình Dương và mở cửa ra nước ngoài. Nước ta là một quốc gia biển, với

diện tích vùng biển rộng gấp 3 lần diện tích đất liền (vùng biển rộng khoảng 1 triệu

km2

), đường bờ biển dài 3260km bao lấy lãnh thổ cả 3 hướng: Bắc, Đông, Nam;

trung bình khoảng 100km2

đất liền có 1km bờ biển và không một nơi nào trên đất

nước ta lại cách xa biển hơn 500km. Từ bao đời nay, biển đã gắn bó chặt chẽ, mật

thiết với mọi hoạt động sản xuất và đời sống của dân tộc ta, ảnh hưởng lớn đến mọi

miền của Tổ Quốc, trở thành động lực quan trọng thúc đẩy sự phát triển kinh tế đất

nước.

Với 32km bờ biển, Tiền Giang có điều kiện thuận lợi phát triển kinh tế biển.

Trong đó, Huyện Gò Công Đông là huyện có nhiều tiềm năng và lợi thế lớn. Tình

hình kinh tế - xã hội vùng biển của Huyện trong thời gian qua đã có bước phát triển,

vừa đóng góp đáng kể trong việc phát triển kinh tế - xã hội chung của tỉnh, vừa kết

hợp chặt chẽ với bảo vệ môi trường sinh thái. Nhận thức được tầm quan trọng của

nền kinh tế biển trong tương lai, tôi chọn đề tài : “Đánh giá tiềm năng, thực trạng và

định hướng phát triển kinh tế biển Huyện Gò Công Đông tỉnh Tiền Giang”.

2. Mục tiêu, nhiêm vụ nghiên cứu

2.1 Mục tiêu nghiên cứu

Trong những năm qua, kinh tế biển đã bước đầu khẳng định được vai trò của

mình trong công cuộc phát triển kinh tế huyện Gò Công Đông. Cùng với chương

trình hành động thực hiện Nghị Quyết Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp Hành Trung

ương Đảng (khóa X) về chiến lược biển Việt Nam đến năm 2020, Tỉnh Tiền Giang

nói chung và Huyện Gò Công Đông nói riêng đã đề ra chương trình thực hiện mục

tiêu “vươn ra biển lớn” nhằm mang lại hiệu quả kinh tế cao nhất. Đề tài nghiên cứu:

“Đánh giá tiềm năng, thực trạng và định hướng phát triển kinh tế biển Huyện Gò

Công Đông tỉnh Tiền Giang” với những mục đích sau:

+ Khảo sát và đánh giá các nguồn lực phát triển kinh tế biển của huyện.

+ Đánh giá thực trạng phát triển kinh tế biển huyện Gò Công Đông giai đoạn

2000 – 2007.

+ Xác định các phương hướng phát triển và các giải pháp phát triển kinh tế

biển đến năm 2020.

2.2 Nhiệm vụ nghiên cứu

- Tổng quan cở sở lý luận về kinh tế biển

- Phân tích hiện trạng phát triển kinh tế biển huyện Gò Công Đông.

- Căn cứ vào vào hiện trạng phát triển biển của huyện để đưa ra những định

hướng nhằm phát triển kinh tế biển của huyện trong tương lai đồng thời đưa ra

những giải pháp phát triển kinh tế biển một cách bền vững.

3. Phạm vi nghiên cứu

- Về thời gian nghiên cứu: Bắt đầu từ 30/04/2008, Tỉnh Tiền Giang chính

thức công bố Huyện mới với tên gọi là Huyện Tân Phú Đông là phần đất được tách

ra từ Huyện Gò Công Đông, Huyện Gò Công Tây. Trong phạm vi luận văn này, tôi

chỉ nghiên cứu Huyện Gò Công Đông giai đoạn 2000 – 2007.

- Về nội dung nghiên cứu: Về nội dung nghiên cứu chính của đề tài là những

vấn đề xoay quanh ngành kinh tế biển thật sự là thế mạnh của Huyện (những bộ

phận của kinh tế biển: ngành thủy hải sản, du lịch biển, vấn đề môi trường biển).

4. Lịch sử nghiên cứu

Kinh tế biển có vai trò rất quan trọng trong quá trình phát triển nền kinh tế

của đất nước và càng được chú trọng hơn trong giai đoạn hiện tại. Chính tầm quan

trọng đó của kinh tế biển nên từ trước đến nay có rất nhiều nghiên cứu về vấn đề

này nhưng tập trung nhất là các tỉnh có lợi thế lớn về biển như: Nha Trang, Bà Rịa

Vũng Tàu,….Vì vậy, các công trình nghiên cứu kể trên sẽ là những tài liệu tham

khảo để tôi nghiên cứu đề tài “Đánh giá tiềm năng, thực trạng và định hướng phát

triển kinh tế biển Huyện Gò Công Đông” (Tỉnh Tiền Giang) được đầy đủ và hoàn

chỉnh hơn.

5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu

5.1 Phương pháp luận

5.1.1 Quan điểm duy vật biện chứng và duy vật lịch sử

Quan điểm duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác – Lênin

là phương pháp luận khoa học. Trong quá trình nghiên cứu các vấn đề về lý luận và

thực tiễn phát triển kinh tế biển cần xem xét trong sự phát triển của khoa học này

với sự phát triển của các ngành khoa học có liên quan trong sự vận động, phát triển

của kinh tế - xã hội theo những quy luật khách quan và trong mối quan hệ biện

chứng qua lại chặt chẽ.

5.1.2 Quan điểm hệ thống

Quan điểm này được sử dụng rộng rãi trong quá trình nghiên cứu. Kinh tế

biển là một bộ phận của nền kinh tế chung, nó có mối quan hệ với nhiều ngành khoa

học khác và trong nội bộ của nó cũng có sự liên kết và gắn bó với nhau. Vì thế, khi

nghiên cứu, chúng ta phải đặt vấn đề trong mối quan hệ tương hỗ, tác động qua lại

của các yếu tố tạo thành một hệ thống hoàn chỉnh. Vì vậy, phải coi vấn đề kinh tế

biển và phát triển như là một hệ thống nằm trong hệ thống kinh tế - xã hội hoàn

chỉnh, luôn luôn vận động và phát triển không ngừng.

5.1.3 Quan điểm tổng hợp lãnh thổ

Trong thực tế, các sự vật - hiện tượng luôn có sự phân hóa theo không gian

làm cho chúng có sự khác nhau giữa nơi này với nơi khác. Và việc nghiên cứu các

vấn đề về kinh tế biển huyện Gò Công Đông không thể tách rời vấn đề phát triển

kinh tế biển của tỉnh, vùng và cả nước.

5.1.4 Quan điểm lịch sử - viễn cảnh

Sự phát triển kinh tế biển và kinh tế - xã hội trong quá khứ, tương lai ảnh

hưởng lớn đến kinh tế biển và kinh tế - xã hội hiện tại. Vì vậy, việc nghiên cứu vấn

đề kinh tế biển trong mối liên hệ quá khứ - hiện tại - tương lai sẽ làm rõ được bản

chất của vấn đề theo một chuỗi thời gian, đảm bảo tính logic, khoa học và chính xác

khi nghiên cứu.

5.1.5 Quan điểm sinh thái và phát triển bền vững

Nghiên cứu vấn đề biển phải dựa trên quan điểm sinh thái và phát triển bền

vững. Phát triển kinh tế biển, kinh tế - xã hội phải đi đôi với sử dụng hợp lý kết hợp

với bảo vệ và tái tạo tài nguyên thiên nhiên, chống gây ô nhiễm môi trường, có sự

kết hợp hài hòa giữa phát triển kinh tế với tiến bộ và công bằng xã hội nhằm nâng

cao chất lượng cuộc sống con người.

5.2. Phương pháp nghiên cứu

5.2.1 Phương pháp phân tích, tổng hợp

Trong quá trình nghiên cứu đề tài, việc vận dụng phương pháp phân tích –

tổng hợp một cách thuần thục sẽ mang lại nhiều lợi ích. Vì việc dựa trên việc phân

tích tài liệu đã có cũng như thực tế sẽ giúp chúng ta có cái nhìn toàn diện về vấn đề

nghiên cứu. Từ đó, chúng ta rút ra được những nội dung tổng hợp nhất, đầy đủ nhất

nhằm đáp ứng được những nhiệm vụ và mục tiêu mà vấn đề đã đặt ra.

5.2.2 Phương pháp thực địa

Thực địa là phương pháp truyền thống được sử dụng trong các nghiên cứu

nói chung và đặc biệt quan trọng trong quá trình nghiên cứu các vấn đề địa lí kinh tế

- xã hội nói riêng. Vì vậy, trong quá trình thực hiện đề tài, chúng tôi sử dụng

phương pháp này để kiểm tra độ chính xác, tin cậy của các nguồn tài liệu đã thu

thập được.

Các nguồn tài liệu cần thu thập tương đối đa dạng, phong phú cần chọn lọc

chính xác. Đối với công tác nghiên cứu địa lý kinh tế - xã hội, trước hết cần quan

tâm đến các dạng thông tin sau: trình bày bằng văn bản, số liệu thống kê, các bản

đồ, các dạng khác (trên mạng, những cuộc điều tra,…).

5.2.3 Phương pháp bản đồ - biểu đồ

Phương pháp bản đồ là phương pháp đặc trưng của khoa học Địa lí, bởi vì

mọi nghiên cứu thuộc lĩnh vực địa lý kinh tế - xã hội đều mở đầu bằng bản đồ và

kết thúc bằng bản đồ. Ý nghĩa to lớn của nó là góp phần giải quyết nhiều nội dung

nghiên cứu như đánh giá các nguồn lực, phân tích hiện trạng theo ngành và theo

lãnh thổ. Sử dụng phương pháp này giúp cho các vấn đề nghiên cứu được cụ thể,

trực quan và toàn diện hơn. Ngày nay, phương pháp bản đồ ngày càng được hoàn

thiện và đem lại hiệu quả cao trong nghiên cứu nhờ kỹ thuật viễn thám và hệ thông

tin địa lý (GIS).

Ngoài ra, đề tài còn thể hiện các mối quan hệ địa lí thông qua hệ thống bảng

số liệu và biểu đồ.

5.2.4 Phương pháp sưu tầm

Đây là một phương pháp rất quan trọng vì trên cơ sở sưu tầm được những số

liệu có liên quan đến nội dung nghiên cứu, chúng ta mới rút ra được các đặc điểm

về kinh tế biển huyện Gò Công Đông cũng như nhìn nhận, đánh giá chính xác mối

quan hệ giữa kinh tế biển và phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.

5.2.5 Phương pháp sử dụng hệ thông tin địa lý

Trong hai thập kỷ gần đây, công nghệ thông tin phát triển nhanh như vũ bão.

Việc sử dụng những thành tựu mới của nhân loại trong nghiên cứu địa lý kinh tế -

xã hội ngày càng được nhân rộng.

Hệ thông tin địa lý (GIS) là hệ thông tin đa dạng dùng để lưu trữ, xử lý, phân

tích, tổng hợp, điều hành và quản lý những dữ liệu không gian, đồng thời cho phép

lấy và trình bày thông tin dưới dạng dễ tiếp nhận, trao đổi và sử dụng. Có thể coi

đây là một công cụ hoặc là một phương pháp có hiệu quả trong nghiên cứu địa lý

kinh tế - xã hội. Nó cho phép chồng xếp các thông tin địa lý để xác định được

những đặc trưng của các đối tượng nghiên cứu với độ tin cậy cao.

5.2.6 Phương pháp dự báo

Đề tài sử dụng phương pháp dự báo dựa trên cơ sở tính toán từ các số liệu đã

thu thập được và sự phát triển có tính qui luật của các sự vật, hiện tượng trong quá

khứ, hiện tại và tương lai.

6. Cấu trúc luận văn

Mở đầu

Chương 1: Cơ sở lí luận

Chương 2: Hiện trạng phát triển kinh tế biển huyện Gò Công Đông

Chương 3: Định hướng và các giải pháp phát triển kinh tế biển huyện Gò

Công Đông đến năm 2020.

Kiến nghị

Kết luậ