Tô Hoài tên thật là Nguyễn Sen, sinh ngày 27-9-1920 tại Nghĩa Đô, Từ Liêm, Hà Nội. Nguyên quán: thị trấn Kim Bài, huyện Thanh Oai, tỉnh Hà Tây. Trước năm 1945, Tô Hoài tốt nghiệp bậc tiểu học rồi sau đó ông tự học. Ông tham gia cách mạng từ năm 1937 và hoạt động trong Hội ái hữu Công nhân, Hội Văn hóa Cứu quốc. Ông bắt đầu viết truyện ngắn và đăng trên Hà Nội tân văn vào khoảng những năm 1940. Trong cuộc đời hoạt động văn chương của mình, Tô Hoài có một khối lượng tác phẩm khá lớn (150 tác phẩm), trong đó quá nửa ông viết dành cho thiếu nhi. Tác phẩm truyện dài Dế mèn phiêu lưu ký, được xuất bản vào năm 1941, đã trở nên rất đỗi quen thuộc với lứa tuổi thiếu nhi khi còn ngồi trên ghế nhà trường. Thế nhưng, tác phẩm đánh dấu sự trưởng thành của ông trên văn đàn lại là tập tiểu thuyết Quê người, được xuất bản vào năm 1942.Từ năm 1945 đến năm 1957, Tô Hoài làm phóng viên báo Cứu quốc cơ quan của Tổng bộ Việt Minh; rồi giữ chức vụ Chủ nhiệm báo Cứu quốc Việt Bắc. Trong thời gian này, ông cho xuất bản truyện ngắn Núi cứu quốc vào năm 1948; tiểu thuyết Truyện Tây Bắc được nhận Giải nhất Hội Nhà văn vào năm 1956; tiểu thuyết Mười năm vào năm 1957. Từ năm 1957 - 1958, ông trở thành Hội viên và giữ chức: Tổng thư ký Hội Nhà văn Việt Nam. Từ năm 1958 - 1980, ông giữ chức vụ Phó Tổng thư ký Hội Nhà văn Việt Nam. Ông cho xuất bản tiểu thuyết Xuống làng vào năm 1960; tập truyện ngắn Vỡ tỉnh vào năm 1961; tập truyện ngắn Tào lường vào năm 1962; tiểu thuyết Họ Giàng ở Phìn Sa vào năm 1963; hồi ký Tự truyện vào năm 1965; tiểu thuyết Miền Tây vào năm 1967 - tác phẩm này được nhận Giải thưởng của Hội Nhà văn Á Phi vào năm 1970; kịch bản phim Vợ chồng A Phủ vào năm 1969; tiểu thuyết Quê nhà được nhận Giải A Giải thưởng Hội Văn nghệ Hà Nội vào năm 1970; tiểu thuyết Tuổi trẻ Hoàng Văn Thụ vào năm 1983.Từ năm 1986 đến 1996, Tô Hoài giữ chức vụ Chủ tịch Hội Văn nghệ Hà Nội, quãng thời gian đó ông cho xuất bản hồi ký Cát bụi chân ai vào năm 1991; Tuyển tập Tô Hoài (3 tập) vào năm 1993; Tuyển tập truyện ngắn Tô Hoài (3 tập), Tuyển tập truyện ngắn viết cho thiếu nhi (2 tập) vào năm 1994. Sau năm 1996, ông cho xuất bản hồi ký Chiều chiều vào năm 1997; hồi ký Chuyện cũ Hà Nội được nhận Giải Thăng Long của Ủy ban Nhân dân thành phố Hà Nội vào năm 1998. Năm 1996, ông được tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật cho các tác phẩm: Xóm giếng, Nhà nghèo, O chuột, Dế mèn phiêu lưu ký, Núi Cứu quốc, Truyện Tây Bắc, Mười năm, Xuống làng, Vỡ tỉnh, Tào lường, Họ Giàng ở Phìn Sa, Miền Tây, Vợ chồng A Phủ, Tuổi trẻ Hoàng Văn Thụ.