Vấn đề Chiêm-thành chiếm một vị trí quan trọng trong lịch sử nước ta. Lúc này hơn lúc nào hết, chúng ta càng cần biết lịch sử Chiêm-thành một cách đầy đủ hơn.

Thời phong kiến, các sử gia của ta và của Trung Quốc đều có ghi chép về Chiêm-thành, nhưng không được toàn diện và có hệ thống.

Sau khi người Pháp xâm lược Đông-dương, họ nghiên cứu Chiêm-thành về các mặt lịch sử, dân tộc, phong tục tập quán, tôn giáo, nghệ thuật.., và đã biên soạn thành nhiều tác phẩm. Trong số đó, có quyển "Le Royaume de Champa" (Vương quốc Champa) của Georges MASPÉRO nghiên cứu tương đối kỹ về lịch sử Chiêm-thành. Học giả Maspéro đã tham khảo nhiều sách, nhất là của Trung Quốc, của ta và của Pháp, lấy những bi ký cổ của Champa làm cơ sở. Viện bảo tàng Lịch sử Việt Nam đã cho dịch toàn bộ tác phẩm này để cán bộ của Viện tham khảo.

Gần đây, trong Lịch sử phong kiến Việt Nam, tập I, do hai đồng chí Trần Quốc Vượng và Hà Văn Tấn biên soạn, có một chương nói về sự thành lập và phát triển của nước Lâm ấp (chương thứ sau, trang 113-128). Việc biên khảo chương này rất tốt, song tiếc rằng chỉ nói đến đầu thế kỷ VII mà thôi, còn từ đó cho đến khi nước Chiêm-thành bị diệt vong thì biên soạn ghép vào những chương khác. Do đó việc tra cứu còn có chỗ chưa tiện.

Nay trước tình hình mới, việc nắm được những nét cơ bản về lịch sử Champa rất cần thiết và khẩn cấp. Trong khi chờ đợi một tác phẩm chuyên khảo về Champa chúng tôi đành tóm tắt nội dung tác phẩm của Georges MASPÉRO để các bạn dễ nhớ. Còn muốn hiểu sâu hơn xin xem bản dịch và các sách khác.

Kết cấu đề tài

Chương I XỨ SỞ VÀ DÂN CƯ

Chương II NGUỒN GỐC

Chương III NƯỚC LÂM ẤP

Chương IV NƯỚC HOÀN VƯƠNG VÀ BÁ QUYỀN

Chương V CHIÊM THÀNH

Chương VI CHIẾN TRANH VỚI ĐẠI VIỆT

Chương VII CHIẾN TRANH VỚI KHMER

Chương VIII Chiến tranh với mông cổ