Nhật Bản là một quốc gia phát triển, giàu mạnh hiện đại. Sản phẩm công nghiệp của Nhật nổi tiếng về chất lượng và được nhiều người trên thế giới yêu chuộng. Nhưng trước thời kỳ Minh trị duy tân, Nhật cũng chỉ là một quốc gia phong kiến nghèo khổ hơn cả Việt nam chúng ta thời đó.
Trước sự bành trướng của các thế lực Âu châu hùng mạnh, các nước Á châu chỉ có thể nghĩ ra được cách “bế quan tỏa cảng” để chống lại liệt cường Âu châu, nhưng cuối cùng đã bị liệt cường Âu châu xâu xé như Trung Quốc hoặc bị thành thuộc địa như Việt nam. Tại sao ở Á châu chỉ có Nhật bản đã lợi dụng được sức mạnh của người khác để cận đại hóa quốc gia, tạo ra một nước Nhật hùng cường như ngày nay.
Người ta thường bảo một dân tộc, một quốc gia có thể phát triển được hay không, điều nầy tùy thuộc lớn lao và cách suy nghĩ, sinh hoạt xã hội, nói một cách vắn tắt là văn hóa của dân tộc đó, quốc gia đó.
Ở đây tôi xin dịch và chú thích quyển “Văn hóa sử Nhật bản” do giáo sư Ienaga Saburou (giáo sư trường “Đại học sư phạm Toukyou”, nay là trường đại học Tsukuba) viết xuất bản vào năm 1982 (bản 2) để giới thiệu cùng bạn đọc vài nét đại cương về văn hóa của Nhật bản.
Đối với những người nghiên cứu về Nhật Bản, đầu đề “tại sao Nhật bản đã nghĩ ra và đã thực hành được 2 chữ “duy tân” vào khoảng 140 năm về trước, trong lúc không có nước nào nghĩ ra được”, là một đầu đề hết sức khó khăn.
Với ý nghĩa đó, quyển sách nầy được dịch ra với mục đích giúp bạn đọc có một kiến thức thường thức về văn hóa Nhật bản, và nếu nó là một kích thích khiến bạn đọc muốn biết sâu hơn về Nhật bản, để rồi một ngày nào đó có người đưa ra lời giải cho đầu đề nói trên để tham khảo trong việc kiến thiết đất nước, thì đó chính là điều hạnh phúc của tôi.
Sau cùng tôi xin cảm ơn tất cả anh em, gia đình và những ngườI thân yêu của tôi đã hết lòng giúp tôi trong việc hoàn thành quyển sách nầy.
Tháng 3 năm 2003
Lê ngọc Thảo
MỤC LỤC
Tập 1
Chương 1 : VĂN HÓA CỦA XÃ HỘI BAN SƠ
Khởi điểm của lịch sử.
Thời đại xã hội nguyên thủy là một thời đại như thế nào.
Đồ gốm Jou-mon.
Sức sinh sản bị đình trệ.
Sự chi phối của bùa phép (chú thuật).
Chương 2 : VĂN HÓA THỜI KỲ ĐẦU XÃ HỘI THƯỢNG CỔ
Văn hóa kim loại đến Nhật.
Quốc gia và giai cấp được thành lập
Một quốc gia với chế độ quân chủ thành hình.
Tế lễ, một hình thức tôn giáo dân tộc.
Chuyện được truyền bởi "Cố sự ký" và "Nhật Bản thư ký"
Tình dục và văn hóa thời xưa.
Đời sống hằng ngày.
Mỹ thuật tạo hình.
Chương 3 : VĂN HÓA THỜI XÃ HỘI LUẬT LỆNH
Cơ cấu luật lệnh được thành lập.
Du nhập văn hóa tinh thần của đại lục.
Nghệ thuật Phật giáo thời A-su-ka, Ha-ku-hou, Ten-pyou.
Phát triển mới của nghệ thuật truyền thống.
Văn hóa đầu thời Heian.
Tập 2
Chương 4 : VĂN HÓA CỦA XÃ HỘI QUÍ TỘC
Đặc sắc của xã hội quí tộc.
Văn nghệ kể truyện (Monogatari) phát đạt.
Tranh cuống phát đạt.
Văn hóa quí tộc bành trướng ra địa phương và hải ngoại.
Sinh hoạt văn hóa ở nông thôn và đô thành.
Chương 5 : VĂN HÓA THỜI XÃ HỘI PHONG KIẾN BÀNH TRƯỚNG
Sự nổi dậy thình lình của vũ sĩ và ý nghĩa của việc này.
Bản tính của vũ sĩ và tính chất văn nghệ của họ.
Phật giáo mới.
Những trứ tác lý luận xuất hiện.
Truyền thống của văn hóa quí tộc.
Thể chế trang viên bị giải tán và thế lực xưa cũ diệt vong.
Văn hóa "Hạ khắc thượng".
Văn hóa mới phát đạt từ việc thế tục hóa của tôn giáo.
Đời sống hằng ngày trong thời đại Muromachi.
Tập 3
Chương 6 : VĂN HÓA XÃ HỘI THỜI PHONG KIẾN VỮNG MẠNH
Mỹ thuật của vũ tướng và hào thương.
Những tiếp xúc đầu tiên với văn hóa Tây phương.
Sự cố định của trật tự phong kiến, đạo đức Nho giáo áp đảo.
Giới tư tưởng.
Học vấn thịnh hành và giáo dục phổ cập.
Sự phát triển nghệ thuật của người thành phố.
Đặc sắc văn hóa của dân thành phố thời Genroku.
Chương 7 : VĂN HÓA THỜI KỲ PHONG KIẾN SUY SỤP
Văn nghệ thành phố chín rục và trật tự phong kiến lung lay.
Sự nẩy nở tinh thần khoa học.
Sự phát triển những tư tưởng xã hội tiến bộ.
Văn hóa lan rộng ra khu vực và xã hội.
