Ấn Độ là một trong những trung tâm văn minh cổ xưa nhất của loài người và đã đạt được nhiều thành tựu rực rỡ cho đến trước khi người Anh đặt nền thống trị của họ trên vai những cư dân của bán đảo rộng lớn ở Nam Á này. Ấn Độ mang trong lòng nó những giá trị văn minh vừa chói lói lại vừa huyền bí, vừa rất mềm dẻo, uyển chuyển lại vừa có sức sống mạnh mẽ, lan tỏa và thu phục cả những cư dân xa xôi đến đây.

Khái niệm Văn minh Ấn Độ được hiểu ở đây không chỉ là nền văn minh tồn tại trên lãnh thổ Cộng hòa Ấn Độ hiện đại, quốc gia lớn nhất trên bán đảo Ấn Độ, mà trên toàn bộ bán đảo Ấn Độ, hay có thế gọi là một “Thế giới Ấn Độ”. Tất nhiên không gian văn minh giới hạn trên lãnh thổ bán đảo Ấn Độ chứ không phải mở rộng ra cả vùng ảnh hưởng lớn nhất của văn minh Ấn Độ là khu vực Đông Nam Á.

Ảnh hưởng của Văn minh Ấn Độ với phương Đông nói riêng và thế giới nói chung đã bắt đầu từ khi nó mới ra đời nhưng chỉ được bắt đầu coi trọng đúng mức từ cuối thế kỷ XIX. Qua gần 2 thế kỷ nghiên cứu, diện mạo của một trong những trung tâm văn minh rực rỡ ở phương Đông thời Cổ - Trung đại được dựng lên với những thành tựu huy hoàng và đặc trưng riêng biệt của nó.

Khó có thể khái quát hết mọi mặt của Văn minh Ấn Độ, một nền văn minh rực rỡ và vĩ đại trong quá khứ bởi tính chất đồ sộ, phong phú và sâu sắc của nền văn minh này. Ở đây tiểu luận hướng đến việc trình bày những điều kiện hình thành và phát triển của nó, khái lược những thành tựu chính của nó và từ đó rút ra một vài đặc điểm nổi bật nhất.

Lịch sử và văn hóa Ấn Độ có một sức hấp dẫn, cuốn hút mạnh mẽ với các nhà nghiên cứu và những ai ham thích khám phá. Bởi vì nó vẫn còn nhiều điều “Huyền bí”, cần “Phát hiện” để phác họa nên một bức tranh hoàn chỉnh trên vùng đất mênh mông này. Những giá trị của văn minh Ấn Độ được thừa nhận rộng rãi trên thế giới và nhiều thành tựu trong đó là di sản văn hoá thế giới.