Khởi nghĩa Lam Sơn thế kỉ XV(1418-11427)là một sự kiện quan trọng trong lịch sử đấu tranh chống ngoại xâm, giành độc lập/ của dân tộc ta . Trong cuộc khởi nghĩa đó,dưới hai vị l•nh tụ tối cao là lê lợi và nguyễn tr•i , còn có những nhà quân sự có tài như Trần Nguyên H•n , Nguyễn Chích ,Lê Văn Hinh … Mỗi người đều có những cống hiến xứng đáng

Mà đến ngày nay sử sách nước ta vẫn chưa đánh giá hết được

Riêng Trần Nguyên H•n, là một tướng có tài, có nhiều đóng góp quan trọng trong cuộc khởi nghĩa Lam Sơn, được phong chức “Tả tướng quốc”, và ban quốc tính. Trần Nguyên H•n là tướng đứng đầu về ban võ trong cuộc khởi nghĩa Lam Sơn và trong thời gian đầu triều Lê Thái Tổ. Nhưng vì sau cuộc khởi nghĩa chống Minh, Ông bị Lê Thái Tổ nghi can và giết hại, vì vậy mà công lao của Ông đối với khởi nghĩa Lam Sơn không được ghi chép đầy đủ.

Nguyễn Tr•i và Trần Nguyên H•n là anh em họ với nhau, cùng nhau tham gia và đóng vai trò quan trọng trong khởi nghĩa Lam Sơn. Nguyễn Tr•i, là một nhân vật vĩ đại tromg lịch sử dân tộc, vì vậy có rất nhiều công trình nghiên cứu về khía cạnh, lĩnh vực liên quan đến Nguyễn Tr•i. Còn Trần Nguyên H•n, tuy cũng là một “khai quốc công thần” của triều Lê, là một người chí thân với nguyễn Tr•i, có những cống hiến to lớn cho cuộc khởi nghĩa Lam Sơn lại chưa được đánh giá đúng mức. Vì vậy, chúng tôi đ• chọn đề tài về Trần Nguyên H•n để làm báo cáo khoa học của mình, trước hết là để hiểu thêm về khởi nghĩa Lam Sơn, về cuộc đời của một anh hùng dân tộc trong cuộc khởi nghĩa đó; Hơn nữa, là một người con của quê hương Ông, bản thân tôi càng cảm thấy có trách nhiệm và lòng tự hào nghiên cứu, tìm hiểu về một vị anh hùng dân tộc, một “danh nhân văn hoá” của tỉnh nhà, con người đ• có công lao to lớn trong sự nghiệp giải phóng dân tộc thế kỉ XV.

Trần Nguyên H•n là một võ quan – tướng trong khởi nghĩa Lam Sơn, vì vậy cống hiến của ông chủ yếu là trong lĩnh vực quân sự; những trước tác của ông để lại trong lịch sử do vậy mà dường như không có tác phẩm nào. Do bị vua Lê Thái Tổ nghi kị đem lòng nghi ngờ, nên mặc dù có công lao vào loại bậc nhất trong khởi nghĩa Lam Sơn, là khai quốc công thần của triều Lê, nhưng sử sách triều Lê không những ghi chép rất ít mà còn có nhiều hạn chế. Chẳng hạn, Nguyễn Tr•i là người hiểu rõ cuộc đời Trần Nguyên H•n hơn ai hết vì là con cô con cậu, lại cùng chí hướng trong khởi nghĩa Lam Sơn nhưng trong nhiều tác phẩm của mình như: Băng Hồ Tiên Sinh Sự Lục , ức Trai Thi Tập , Quốc ÂmThi Tập …Nguyễn Tr•i cũng chỉ có những chi tiết gián tiếp nói về Trần Nguyên H•n. Đặc biệt trong Lam Sơn Thực Lục (lời đề tựa của vua Lê Thái Tổ) Nguyễn Tr•i đ• phải tự mình xoá hết tên tuổi Trần Nguyên H•n, kể cả những chiến công lớn mà Trần Nguyên H•n đứng đầu như Tân Bình, Thuận Hoá, Chi Lăng, Xương Giang. Đó là một hạn chế lớn của lịch sử và thời đại.