I. LỊCH SỬ PHÁT TRIỂN CỦA NGÀNH HÀNG KHÔNG VÀ KHÔNG QUÂN THẾ GIỚI

Máy bay là loại ph¬ương tiện bay nặng hơn không khí, có động cơ và có khả năng bay trong khí quyển nhờ các lực nâng khí động học.

Có loại máy bay cánh nâng cố định, có loại máy bay cánh nâng quay hay máy bay trên đệm khí hở, máy bay xuồng.

Sự phát triển của máy bay là đỉnh cao của trí tuệ con ngư¬ời. Chế tạo máy bay và vận chuyển hàng không đang nằm trong những ngành khoa học về công nghệ chính.

Năm 1783, khí cầu bơm bằng khí nóng đầu tiên ra đời. Mặc dù không phải là máy bay song nó cũng cho phép con ng¬ười lần đầu tiên bay lên không trung. Đột phá căn bản trong thiết kế máy bay diều ra đời vào năm 1799, với mẫu của Cayley. Từ đó, lực nâng và lực đẩy đư¬ợc tách biệt hoàn toàn. Lực đẩy do một cơ cấu động lực riêng. Năm 1804 xuất hiện máy bay cánh cố định, thực chất đó là một tàu lư¬ợn không ngư¬ời lái phóng bằng tay được làm bằng gỗ và giấy. Tàu l¬ượn này dài một mét, có một cánh nâng cố định, thân và đuôi, với các cánh đuôi thẳng đứng và nằm ngang nh¬ư những máy bay ngày nay.

Tuy nhiên, phải mãi đến năm 1891 mới ra đời tàu lư¬ợn có ngư¬ời lái đầu tiên trong lịch sử. Do Gohlitwtal ngư¬ời Đức thiết kế và bay thử đã thành công. Rồi sau một loạt thử nghiệm với hầm gió, năm 1902 hai anh em Wright ngư¬ời Mỹ đã chế tạo và cho bay thử thành công một tàu l¬ượn. Ngày 17/12/1903, họ đã thực hiện được chuyến bay đầu tiên bằng phư¬ơng tiện bay nặng hơn không khí có động lực và có ng¬ười điều khiển. Đặc biệt họ đã sáng tạo ra hệ thống điều khiển với các dây cáp, cần lái bàn đạp thay cho cách điều khiển bằng thay đổi t¬ư thế và trọng tâm ngư¬ời lái như¬ với làu lư¬ợn trư¬ớc đây.

Đến cuối chiến tranh thế giới thứ nhất , máy bay đã đ¬ược thiết kế hợp lý một cách đáng kể, bằng cách giảm lực cản khí động và tăng công suất động cơ để có độ cao và vận tốc lớn hơn. Cuộc chạy đua chế tạo các máy bay có vận tốc lớn bắt đầu từ năm 1927, như¬ chuyến bay xuyên Đại Tây D¬ương một mình của Lindberg.

Từ 1913 đến 1931, vận tốc cực đại của máy bay đã tăng gấp hơn 5 lần, từ 74km/h với máy bay cánh đơn (máy bay Deperdussin của Pháp) lên tới 386 Km/h (máy bay Supermarine 5.6B) . Cũng từ thời kỳ này máy bay cánh cố định đã có dáng dấp như¬ ngày nay. Thân đư¬ợc bọc kín, kết cấu chắc chắn, hình thuôn, ít chịu lực cản, cấu tạo cánh đơn dài. Thời kỳ này, máy bay ngoài nhiệm vụ chở quân đội, vũ khí, khí tài còn chở bom và đư¬ợc trang bị thêm súng máy. Đồng thời hàng loạt kiểu máy bay chiến đấu chuyên dụng ra đời. Có loại máy bay ném bom đ¬ường dài, máy bay ném bom bổ nhào, máy bay cường kích- chi viện trực tiếp cho lực l¬ượng mặt đất, và máy bay tiêm kích- chuyên để chống máy bay.

Những trận không chiến đầu tiên đã diễn ra trên bầu trời Tây Ban Nha thời nội chiến 1936-1939. Đến chiến tranh thế giới thứ hai, đã xuất hiện các tập đoàn không quân tập trung cho các trận đánh lớn. Tiếp đó là giai đoạn máy bay phản lực, bắt đầu từ 8-1939, mở đầu là cuộc bay thử của máy bay phản lực He-178 do Đức chế tạo. Do tác dụng của động cơ phản lực cộng với những cải tiến hợp lý khác (cánh cụp) khiến máy bay ngày càng bay nhanh và có tốc độ tiếp cận vận tốc truyền âm. Tới tháng 10 năm 1947 máy bay thử nghiệm Bell X-l có người lái bay nhanh hơn tiếng động. Từ những năm 1950, các máy bay chiến đấu phản lực quân sự đã bay nhanh gấp 23 lần tốc độ truyền âm (23M). Cuộc chiến tranh Triều Tiên là nơi Mỹ đã sử dụng máy bay chiến đấu phản lực đầu tiên. Máy bay phản lực siêu âm ngày càng đư¬ợc nhiều nư¬ớc trên thế giới sử dụng với quy mô lớn. Trong đó có loại vận tốc cao nhất (>3M) là máy bay trinh sát chiến l¬ược SR-71 của Mỹ. Trong chiến tranh ở Việt Nam lần đầu tiên máy bay tác chiến điện tử chuyên dụng kiểu EB-66 đã đ¬ược Mỹ sử dụng.

Thời gian từ sau đại chiến thứ II đến nay được gọi là kỷ nguyên vàng của ngành hàng không với sự phát triển tới đỉnh cao của nó. Tuy các chuyến bay vũ trụ đã thay thế vị trí chiếm lĩnh không gian độc tôn của nó, song thực tiễn lịch sử đã khẳng định vai trò của máy bay trong đời sống hàng ngày cũng nh¬ư trong quân sự. Thời gian gần đây các nhà thiết kế máy bay đã thử nghiệm các dáng vật liệu và hệ thống động lực mới, tạo ra những máy bay cánh quay (máy bay tạo lực nâng bằng cánh quay-máy bay trực thăng) và những ph¬ương tiện có thể bay nh¬ư máy bay đồng thời cho phép cất hạ cánh thẳng đứng, hoặc cho phép chuyển hướng luồng phụt của động cơ (như¬ máy bay Harrier của Anh).

Những phát triển vượt bậc của máy bay, cũng như ngành hàng không thế giới ta có thể thấy không quân đóng vai trò quan trọng bậc nhất trong quân đội của tất cả các nước trên toàn thế giới

Có thể nói: “Trong lịch sử các cuộc chiến tranh, không quân đóng vai trò hầu như quan trọng nhất, nó quyết định đến sự thành bại của mỗi cuộc chiến.”

Điều đó có thể được thấy cụ thể qua những cuộc chiế