Vùng núi Dài gôm 3 xã Lưng Phi, Lê Trì, Châu Lang và ThQ trân Ba Chúc thuoc huyen

Tri Tôn là vùng bán sn dQa, dât dai không dưJc phì nhiêu như dât  dông bang cLa t_nh An

Giang. Vì thê nó có nh hưng nhât dQnh dên sB phát trien kinh tê-xã hoi cLa vùng nói riêng và

toàn khu vBc By Núi nói chung.

Trư7c dây, trong th5i ky còn chiên tranh, vì là vùng tranh châp nên d5i sông nhân dân

quá khó khan. Dên nay, sau hn 30 gii phóng, dư7i sB lãnh dOo cLa Dng, quê hưng miên núi

nây dã có nhng sB thay doi to l7n vê hO tâng c s cho dên sn xuât nông nghiep và dang

hư7ng dên mot nên nông nghiep-du lQch sinh thái bên vng.

Tuy nhiên, trong quá trình phát trien sn xuât hư7ng dên mot nên nông nghiep bên vng

còn có nhng vân dê bât cap cân phi quan tâm gii quyêt. Dó là xu hư7ng doc canh cây lúa

dang thông trQ  mot bo phan l7n dân cư và các câp lãnh dOo dQa phưng vì phát trien cây lúa tV

ra de dàng hn các loOi hoa màu khác.Th hai, nang suât, sn lưJng cây trông còn thâp so v7i

các vùng khác do tính chât dât dai kém màu mb hOn chê. Th ba, viec thiêu nư7c tư7i trong

nam, dac biet  mùa khô là mot yêu tô quan tr?ng hàng dâu làm gi7i hOn viec thâm canh tang vd,

không phát huy dưJc hêt sc sn xuât cLa lao dong nông thôn. TZ dó, tôn tOi tình trOng mot bo

phan dân cư dư7i mc ngưbng nghèo và tái nghèo còn pho biên  vùng nây. Ngoài ra, tap quán

không dùng phân chuông, phân xanh, phân L de tr lOi cho dât nhng chât do thu hoOch cây

trông lây di mà ch_ dùng phân hóa h?c làm cho dât ngày càng xâu hn nh hưng nghiêm tr?ng

dên sB bên vng cLa môi trư5ng.

TZ nhng suy nghi trên, nhu câu cân phi có nhng nghiên cu c bn vê kinh tê ho, các

he thông canh tác hien hành, nhng khó khan thuan lJi dôi v7i nông ho dang trBc canh, nhng

ưu nhưJc diem cLa diêu kien môi trư5ng, c hoi và tiêm nang phát trien cLa vùng, nhng nghiên

cu vê chuyen doi c câu cây trông, vat nuôi, nhng bien pháp làm giàu dât trông giúp khac

phdc sB xuông câp và suy kiet cLa môi trư5ng là nhng viec làm cân thiêt và câp bách.

Xuât phát tZ cách dat vân dê như thê, quá trình nghiên cu chia thành 3 giai doOn. Dâu

tiên, tìm hieu tong quát vê hien tình kinh tê ho và các he thông canh tác pho biên cùng v7i các

mô hình tiên tiên dang dưJc thBc hien tOi vùng, bang các phưng pháp tiêp can nông dân và

phVng vân kinh tê ho. Kê dên, kho sát thí diem các nông ho có mô hình canh tác tiên tiên, hieu

qu cao dông th5i dúc rút ưu khuyêt diem làm c s de nhân rong mô hình. Cuôi cùng, trien khai

thBc hien các thh nghiem vê chuyen doi c câu cây trông, vat nuôi cung như các mô hình có sh

ddng phân bón tZ nguôn gôc hu c bo ve môi trư5ng bên vng nham khuyên cáo nông dân

4

TÓM TAT

Nham mdc dích tìm hieu vê tình hình kinh tê ho và hieu qu kinh tê-môi trư5ng cLa mô

hình he thông canh tác trên vùng dât xám nhiêu cát 2 xã và 1 thQ trân diem tOi khu vBc Núi Dài

thuoc huyen Tri Tôn An Giang, cuoc nghiên cu dã dưJc thBc hien trong vòng 2 nam 2004-2005

de gii dáp vân dê trên.

Bang cách dùng các công cd cLa phưng pháp dánh giá nông thôn có sB tham gia cLa

nông dân (PRA), phưng pháp phVng vân nông ho, phVng vân nhóm am hieu sB viec (KIP) và

bang quan sát trBc quan, cuoc nghiên cu dã tiên hành 3 hoi tho v7i qui mô trung bình 20 nông

dân dOi dien  3 diem xã, thQ trân cùng v7i 4 cuoc phVng vân các câp lãnh dOo nông nghiep

huyen, xã de tìm hieu tong quan vê vùng nghiên cu. PhVng vân 273 ho nông dân gôm 3 nhóm

giàu, nghèo , trung bình theo tiêu chuan dánh giá cLa dQa phưng, dưJc phân phôi dêu vê các âp,

khóm thuoc 3 diem nghiên cu v7i khong cách tôi thieu là 10 ho. Tong hJp và phân tích sô lieu

thông kê mô t bang chưng trình Excel v7i các sô trung bình, tôi da, tôi thieu.

Kêt qu cho thây nguôn lBc nông ho dáp ng tưng dôi tôt cho nhu câu sn xuât.

Tuy nhiên, do diêu kien tB nhiên, vùng nghiên cu chia thành 2 tieu vùng rõ ret. Vùng ruong

trên ch_ dBa vào nguôn nư7c mưa de tư7i nên hàng nam ch_ sn xuât dưJc 1 vd nên kinh tê ho

khó khan. Trái lOi, ho nào có dât  ruong bưng hoac có dât  2 ni thì cuoc sông khá gi hn. C

câu thu nhap ho do sn xuât nông nghiep chiêm trên 85% so v7i phi nông nghiep, trong dó trông

tr?t 84%, chan nuôi xâp x_ 16%. Thu nhap cLa nhóm ho nghèo dư7i ngưbng nghèo

200.000d/tháng. Nhóm ho trung bình có thu nhap khá hn nhưng phân dư không nhiêu trong khi

dó nhóm giàu cách biet xa v7i 2 nhóm kia v7i thu nhap và phân dư cao hn 10 lân.

Mô hình HTCT ruong trên hien nay ch_ 1 vd v7i các loOi cây trông như lúa mùa, lúa Hè-

Thu, cL san, cL gZng, khoai mì, dau xanh, dau phong, nang suât cây trông thâp, thu nhap trung

bình 20 trieu dông/ha/nam. GZng và cL san cao hn ( 81và 32 trieu dông), nhưng ch_ sô lJi tc

biên và hieu qu dông vôn không dưJc cao lam.

Mô hình HTCT ruong bưng trong dê bao vng chac gôm 2 vd lúa, 3 vd lúa, 2 luá 1 màu

là dau xanh, dưa hâu v7i thu nhap cao trên 40 trieu dông. Ruong bưng không có dê bao thư5ng

là 2 vd gôm Hè –Thu s7m và cây vd Dông như dau xanh, dưa hâu Têt v7i thu nhap trung bình

trên dư7i 25 trieu dông.

Các mô hình dã dưJc thiêt kê và dê xuât can c vào các tiêu chí cLa Nhà nư7c vê phát

trien HTCT chuyen doi bên vng, hieu qu cao như sau:

- Ruong trên có 3 mô hình: (1)Lúa HT - Dau phong vd Dông; (2) Dau phong (Dau xanh)

HT -Trông cV nuôi bò (3) Dau xanh HT – Lúa Nàng nhen mùa – Cây phân xanh v7i thu nhap

tuân tB là 20; 18; 25 trieu dông/ha/nam

- Ruong bưng có dê bao 2 mô hình:(1) Hai vd lúa DX- HT- Dau nành vd Dông (2) Hai

vd lúa HT-TD – Dưa hâu Têt v7i thu nhap tuân tB là 41; 34 trieu dông/ha/nam

- Ruong bưng không dê bao: (1) Lúa HT – Dưa hâu vd Dông (2) Lúa mùa – Dưa hâu Têt

v7i thu nhap tuân tB là 27; 74 trieu dông/ha/nam

Khó khan l7n nhât là vôn dâu tư cho trông tr?t và chan nuôi bò cân phi dưJc quan tâm

dúng mc. Kê dên là nư7c tư7i cho tieu vùng ruong trên. Nêu gii quyêt dưJc nư7c tư7i cho

vùng nây bang cách xây dBng 2 hô cha nư7c l7n Ô vàng (Ba Chúc), Ô Tà Sóc (Lưng Phi)

thuoc núi Dài se m ra kh nang thâm canh, tang vd tOo diêu kien cho các nông ho vưn lên làm

giàu dông th5i phát trien du lQch sinh thái, danh lam thang cnh cLa thánh dQa dOo Hiêu Nghia

góp thêm công an viec làm cho ngư5i dân sung túc hn