TÓM LƯỢC

Đề tài “Điều tra hiện trạng sản xuất rau an toàn năm 2004 tại thành phố Long

Xuyên tỉnh An Giang" được thực hiện nhằm mục đích đánh giá hiện trạng sản xuất rau

an toàn tại thành phố Long Xuyên tỉnh An Giang để làm cơ sở cho việc nâng cao kỹ

thuật và hiệu quả sản xuất rau an toàn, đề xuất ý kiến và nhu cầu hỗ trợ nông dân. Đề tài

thực hiện trên cơ sở phỏng vấn trực tiếp 60 hộ trồng rau an toàn và 40 hộ trồng rau thông

thường, những hộ này có diện tích trồng rau từ 500 m2 trở lên, phân bố ở 4 phường, xã:

Mỹ Thới, Mỹ Thạnh, Mỹ Khánh và Mỹ Hòa Hưng. Bên cạnh việc mô tả và đánh giá

hiện trạng kỹ thuật, hiệu quả kinh tế cũng được phân tích. Hiện trạng cho thấy đa số

nông dân ở cả 2 nhóm rau thường canh tác rau quanh năm, trên một mảnh đất trồng từ 3

– 5 giống rau. Các giống rau chủ yếu là mua ở địa phương, trong đó giống rau muống

được trồng nhiều nhất ở nhóm rau an toàn và là giống rau dễ trồng và cho năng suất cao.

Lượng phân được sử dụng trung bình (kg/1.000 m2) là: 13,8 N + 8,3 P2O5 + 6,7 K2O.

Nông dân thường cách ly sử dụng phân bón cho rau trước thu hoạch từ 7 – 10 ngày.

Nhìn chung nông dân thường tưới nước cho rau bằng nước sông, xung quanh nguồn

nước tưới hầu như là không có cầu cá hay chuồng heo. Dịch hại xảy ra ở vùng này chủ

yếu là sâu xanh và bệnh phấn trắng, chúng gây hại quanh năm trên ruộng rau và nông

dân đa số là dùng thuốc hóa học để phòng trị, nông dân sử dụng thuốc theo hướng dẫn

trên nhãn, trung bình phun mỗi vụ 1 – 3 lần và thường cách ly thuốc trước thu hoạch là 7

ngày. Năng suất rau trung bình một năm của vùng là 14,41 tấn/1.000 m2, chi phí sản xuất

bình quân là 4,7 triệu đồng/1.000 m2/năm. Với năng suất rau như trên nếu giá rau trung

bình là 1500 đ/kg thì lợi nhuận có thể đạt 17,2 triệu đồng/1.000 m2/năm. Nếu không lấy

công làm lời thì lợi nhuận sẽ thấp hơn. Kết quả điều tra cũng cho thấy đa số nông dân

đều hiểu biết về rau an toàn qua các nguồn thông tin như tivi, radio, nông dân, cơ quan

khuyến nông. Tuy nhiên, không một hộ nông dân nào ở nhóm rau thông thường nắm

được thông tin về rau an toàn qua cơ quan khuyến nông và điều này cho thấy công tác

khuyến nông và trao đổi thông tin sản xuất còn nhiều hạn chế. Sẽ có hơn 50% hộ đồng ý

trồng rau an toàn nếu như có chính sách thu mua và giá cả hợp lý. Để cải thiện sản xuất

rau trong vùng cần nâng cao các biện pháp kỹ thuật để vừa cho năng suất cao vừa đảm

bảo tính an toàn cho sản phẩm rau. Các hoạt động khuyến nông và vần đề đầu ra sản

phẩm là những yếu tố cần quan tâm để phát triển vùng rau an toàn trong tương lai.

MỤC LỤC

Tựa Trang

CẢM TẠ i

TÓM LỰỢC ii

MỤC LỤC iii iv

DANH SÁCH BẢNG iv viii

DANG SÁCH HÌNH v xi

Chương 1 GIỚI THIỆU 1

1.1 Đặt vấn đề 1 1

1.2 Mục tiêu nghiên cứu 2 2

Chương 2 LƯỢC KHẢO TÀI LIỆU 3

2.1 Khái niệm rau an toàn 3

2.2 Các chỉ tiêu rau an toàn 3

2.3 Sự quan trọng của cây rau 4

2.3.1 Tính đa dạng của cây rau 4

2.3.2 Thành phần dinh dưỡng của cây rau 4

2.3.3 Hiệu quả kinh tế 4

2.4 Hiện trạng sản xuất rau của nông dân và các vấn đề tồn tại 5

2.4.1 Phòng trừ sâu bệnh 5

2.4.2 Phân bón 8

2.4.3 Đất và nguồn nước 8

2.4.4 Vi sinh vật trong rau xanh 9

2.5 Phương hướng nghiên cứu phát triển rau cả nước 9

2.6 các nguyên tắc trong sản xuất rau sạch 11

2.7 Một số kỹ thuật canh tac rau 12

2.7.1 Đất trồng rau 12

2.7.2 Phân bón 13

2.7.3 Phòng trừ sâu bệnh 15

Chương 3 PHƯƠNG TIỆN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 16

3.1 Vật liệu 16

3.2 Phương pháp 16

3.2.1 Phương pháp thu thập số liệu 16

3.2.2 Phương pháp tiến hành 17

3.2.3 Chỉ tiêu phân tích số liệu 17

3.2.4 Phân tích thống kê 17

Chương 4 KẾT QUẢ THẢO LUẬN 18

4.1 Thông tin nông hộ 18

4.1.1 Tình hình lao động 18

4.1.2 Độ tuổi của nông hộ 18

4.1.3 Trình độ học vấn của nông hô 19

4.1.4 Kinh nghiệm trồng rau 20

4.1.5 Tổng diện tích canh tác của nông hộ 21

4.1.6 Diện tích trồng rau của nông hộ 22

4.2 Giống 23

4.2.1 Giống rau đã trồng 23

4.2.2 Giống rau đang trồng 24

4.2.3 Nguồn giống rau canh tác 25

4.2.4 Thời vụ canh tác 26

4.3 Hiện trạng kỹ thuật canh tác 27

4.3.1 Dụng cụ canh tác 27

4.3.2 Chuẩn bị đất trồng rau và mật độ trồng 28

4.3.3 Xử lí vườn ươm 30

4.3.4 Xử lí đất trên liếp 30

4.3.5 Vật liệu phủ liếp 31

4.3.6 Nước tưới 32

4.4 Kỹ thuật bón phân 33

4.4.1 Phân hữu cơ 33

4.4.2 Phân hóa học 34

4.4.3 Cách xử lí phân 40

4.4.4 Thời gian cách li phân bón 40

4.5 Chăm sóc 42

4.5.1 Làm cỏ 42

4.5.2 Vun gốc 45

4.5.3 Cắt tỉa 46

4.6 Quản lí sâu hại 46

4.6.1 Loại sâu gây hại quan trọng nhất trên rau 46

4.6.2 Thời gian sâu hại xuất hiện nhiều nhất trên cây trồng 46

4.6.3 Phòng trừ sâu hại 48

4.7 Quản lí bệnh hại 55

4.7.1 Loại bệnh gây hại quan trọng nhất trên rau 55

4.7.2 Giai đoạn bệnh xuất hiện đầu tiên trên cây trồng 56

4.7.3 Phòng trừ bệnh hại 57

4.8 Hiệu quả của việc sử dụng thuốc phòng trừ sâu bệnh 61

4.9 Năng suất 62

4.10 Tình hình tiêu thụ sản phẩm 63

4.11 Hiệu quả kinh tế 64

4.11.1 Tổng chi phí đầu tư trên 1.000 m 2/năm 64

4.11.2 Tổng thu 65

4.11.3 Hiệu quả kinh tế trên 1.000 m2 trồng rau 66

4.12 Quan điểm của nông dân về rau an toàn 68

4.12.1 Thông tin rau an toàn 68

4.12.2 Thông tin về ngộ độc do ăn rau 69

4.12.3 Thông tin về IPM/lúa và IPM/rau 71

4.12.4 Thông tin về thuốc cấm sử dụng trên rau 71

4.12.5 Rau sử dụng trong gia đình 72

4.12.6 Nông dân đồng ý trồng rau sạch 72

4.12.7 Điểm quan tâm của khách hàng khi mua sản phẩm 73

4.13 Một số yếu tố ảnh hưởng đến sản xuất rau của nông hộ 73

4.13.1 Thuận lợi trong sản xuất rau của nông hộ 74

4.13.2 Khó khăn 74

4.13.3 Ý kiến đề xuất của nông dân 75

Chương 5 KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ 76

5.1 Kết luận 76

5.2 Đề nghị 77

TÀI LIỆU THAM KHẢO 78

PHỤ CHƯƠNG pc1

DANH SÁCH BẢNG

Bảng Tựa Trang

1 Tình hình lao động của nông hộ trồng rau ở TPLX 18

2 Số hộ và tỷ lệ (%) hộ theo độ tuổi của nông hộ trồng rau ở TPLX 19

3 Số hộ và tỷ lệ (%) hộ theo trình độ học vấn của nông hộ trồng rau ở TPLX

20

4 Số hộ và tỷ lệ (%) hộ theo năm kinh nghiệm trồng rau của nông hộ tại

TPLX 21

5 Số hộ và tỷ lệ (%) hộ theo tổng diện tích canh tác của nông hộ trồng rau tại

TPLX 22

6 Số hộ và tỷ lệ (%) hộ theo diện tích trồng rau của nông hộ tại TPLX 23

7 Số hộ và tỷ lê (%) hộ theo các giống rau đã trồng của nông hộ trồng rau tại

TPLX 24

8 Số hộ và tỷ lệ (%) hộ theo các giống rau đang trồng của nông hộ trồng rau

tại TPLX 25

9 Số hộ và tỷ lệ (%) hộ có thời gian canh tác rau khác nhau tại TPLX 27

10 Kích thước liếp trồng rau của nông hộ tại TPLX 29

11 Khoảng cách trồng rau của nông hộ tại TPLX 29

12 Số hộ và tỷ lệ (%) hộ theo xử lí vườn ươm của nông hộ trồng rau tại TPLX

30

13 Số hộ và tỷ lệ (%) hộ có các cách phủ liếp khác nhau khi trồng rau tại

TPLX 31

14 Khoảng cách nguồn nước tưới đến rẫy trồng rau của nông hộ tại TPLX

32

15 Số hộ và tỷ lệ (%) hộ sử dụng các loại phân bón lót khác nhau khi trồng rau

tại TPLX 35

16 Số hộ và tỷ lệ (%) hộ sử dụng các loại phân bón thúc khác nhau khi trồng

rau tại TPLX 36

17 Số hộ và tỷ lệ (%) theo các mức phân N bón cho rau của nông hộ tại TPLX

37

18 Số hộ và tỷ lệ (%) hộ theo các mức phân P bón cho rau của nông hộ tại

TPLX 38

19 Số hộ và tỷ lệ (%) hộ theo các mức phân K bón cho rau của nông hộ tại

TPLX 39

20 Số hộ và tỷ lệ (%) hộ theo có cách xử lí phân khác nhau khi trồng rau tại

TPLX 41

21 Số hộ và tỷ lệ (%) hộ có thời gian cách li phân đạm khác nhau của nông hộ

trồng rau tại TPLX 42

22 Số hộ và tỷ lệ (%) có các phương tiện làm cỏ khác nhau khi trồng rau tại

TPLX 44

23 Số hộ và tỷ lệ (%) hộ có thời gian làm cỏ lần đầu khi trồng rau tại TPLX

45

24 Số hộ và tỷ lệ (%) hộ trồng rau bị nhiễm các loại sâu hại khác nhau tại

TPLX 47

25 Số hộ và tỷ lệ (%) hộ có thời gian sâu xuất hiện khác nhau 47

26 Số hộ và tỷ lệ (%) hộ áp dụng các loại thuốc hóa học khác nhau để phòng

trừ sâu hại của nông hộ trồng rau tại TPLX 48

27 Số hộ và tỷ lệ (%) hộ theo số lần phun thuốc trừ sâu của nông hộ trồng rau

tại TPLX 49

28 Số hộ và tỷ lệ (%) hộ có thời gian phun thuốc trừ sâu lần đầu khác nhau

50

29 Số hộ và tỷ lệ (%) hộ tiến hành phun thuốc sâu trong ngày khác nhau 52

30 Số hộ và tỷ lệ (%) hộ có mức thời gian cách li thuốc trừ sâu khác nhau

53

31 Số hộ và tỷ lệ (%) hộ theo các mức thiệt hại khác nhau do sâu gây ra 54

32 Số hộ và tỷ lệ (%) hộ trồng rau bị nhiễm các loại bệnh hại khác nhau tại

TPLX 56

33 Số hộ và tỷ lệ (%) hộ theo thời gian bệnh hại xuất hiện lần đầu của nông hộ

trồng rau tại TPLX 57

34 Số hộ và tỷ lệ (%) hộ áp dụng các loại thuốc hóa học khác nhau để phòng

trừ bệnh hại 58

35 Số hộ và tỷ lệ (%) hộ trồng rau có thời gian phun thuốc trừ bệnh lần đầu

khác nhau tại TPLX 59

36 Số hộ và tỷ lệ (%) hộ có thời gian cách li thuốc bệnh khác nhau 60

37 Số hộ và tỷ lệ (%) hộ theo các mức thiệt hại khác nhau do bệnh gây ra

61

38 Số hộ và tỷ lệ (%) hộ sử dụng các biện pháp khác nhau để phòng trừ sâu

bệnh trên rau tại TPLX 62

39 Số hộ và tỷ lệ (%) hộ theo các mức năng suất khác nhau 63

40 Số hộ và tỷ lệ (%) hộ theo các cách bán rau khác nhau 64

41 Số hộ và tỷ lệ (%) hộ có tổng chi phí đầu tư cho 1.000 m2 trồng rau 65

42 Số hộ và tỷ lệ (%) hộ có tổng thu khác nhau trên 1.000 m2/năm 66

43 Số hộ và tỷ lệ (%) hộ có các mức lợi nhuận (triệu đồng/1.000 m2/năm) khác

nhau 67

44 Hiệu quả kinh tế trên 1.000 m2/năm trồng rau tại TPLX 68

45 Số hộ và tỷ lệ (%) hộ có các nguồn thông tin khác nhau về rau an toàn tại

TPLX 69

46 Số hộ và tỷ lệ (%) hộ có các nguồn thông tin khác nhau về ngộ độc do ăn

rau nhiễm thuốc bảo vệ thực vật 70

47 Số hộ và tỷ lệ (%) hộ theo các điểm quan tâm khác nhau khi mua sản phẩm

74

DANH SÁCH HÌNH

Hình Tựa Trang

1 Tỷ lệ (%) hộ theo nguồn giống rau canh tác tại TPLX 26

2 Tỷ lệ (%) hộ có sử dụng máy bơm cho việc tưới rau của nông hộ tại TPLX 27

3 Tỷ lệ (%) hộ có xử lí đất trên liếp trước khi trồng rau của nông hộ tại TPLX 31

4 Tỷ lệ (%) hộ có phương pháp tưới nước khác nhau của nông hộ trồng rau

tại TPLX

33

5 Tỷ lệ (%) hộ có bón phân hữu cơ cho rau của nông hộ trồng rau tại TPLX 34

6 Tỷ lệ (%) hộ có thời gian cách li phân bón khác nhau khi trồng rau tại

TPLX

41

7 Tỷ lệ (%) hộ theo số lần làm cỏ khác nhau khi trồng rau tại TPLX 43

8 Tỷ lệ (%) hộ có các lí do khác nhau để phòng trừ sâu hại khi trồng rau tại

TPLX, (a) nhóm rau an toàn, (b) nhóm rau thông thường và (c) tổng 2

nhóm

51

9 Tỷ lệ (%) hộ có các lí do khác nhau để phòng trừ sâu hại lần cuối của nông

hộ trồng rau tại TPLX

54

10 Tỷ lệ (%) hộ có các lí do khác nhau để phòng trừ bệnh hại lần đầu trên rau

tại TPLX

59

11 Tỷ lệ (%) hộ hiểu biết về rau an toàn của nông hộ trồng rau tại TPLX 68

12 Tỷ lệ (%) hộ có thông tin về ngộ độc do ăn rau nhiễm thuốc bảo vệ thực vật 70

13 Tỷ lệ (%) hộ hiểu biết về IPM/lúa và IPM/rau 71

14 Tỷ lệ (%) hộ hiểu biết về thuốc cấm sử dụng trên rau 72

15 Tỷ lệ (%) hộ sử dụng rau trong gia đình chung với rau bán 72

16 Tỷ lệ (%) hộ đồng ý trồng rau an toàn 73

1.1 Đặt vấn đề

Thành phố Long Xuyên là một thành phố trẻ nằm bên bờ sông Hậu, phía bắc

giáp huyện Châu Thành, nam giáp huyện Thốt Nốt (T.P Cần Thơ), đông giáp huyện Lấp

Vò (tỉnh Đồng Tháp) và huyện Chợ Mới, tây giáp huyện Thoại Sơn. Có diện tích tự

nhiên 10.687 km2, dân số 247.281 người, gồm 9 phường và 3 xã. Là trung tâm chính trị,

kinh tế, văn hóa và khoa học của tỉnh, nơi tập trung nhiều lao động có tay nghề và trình

độ tương đối cao, có điều kiện nâng cao dân trí và tiếp nhận các thành tựu khoa học kỹ

thuật và là nơi có nhiều tiềm năng phát triển với cơ cấu kinh tế: thương mại, dịch vụ,

công nghiệp, xây dựng và nông nghiệp (Phòng Thống kê tỉnh An Giang, 2003).

Rau xanh không thể thiếu được trong khẩu phần ăn hàng ngày của mỗi người

chúng ta. Không giống như cây lúa, cây rau được gieo trồng với nhiều chủng loại phong

phú, có thời gian sinh trưởng ngắn nên đòi hỏi tưới nước bón phân cũng như phun thuốc

bảo vệ thực vật (BVTV) nhiều hơn. Từ đó nảy sinh ra nhiều vấn đề như: dư lượng thuốc

BVTV (do phun thuốc không đảm bảo thời gian cách ly); đạm (do bón dư thừa vượt quá

nhu cầu của cây); các loại vi trùng và ký sinh trùng (do tưới nguồn nước bẩn bị ô nhiễm

vi sinh). Các vấn đề nêu trên tồn dư trong rau vượt quá mức qui định theo Tiêu chuẩn

Việt Nam TCVN 5942-1995, có khả năng gây ngộ độc cho người tiêu dùng. Đặc biệt, ở

các bếp ăn tập thể, các nhà trẻ mẫu giáo hoặc ở các khu vực thành thị đông dân cư. Như

vậy, việc sản xuất và cung cấp rau an toàn cho thị trường đảm bảo dư lượng thuốc

BVTV, hàm lượng Nitrate (NO3) kim loại nặng, . dưới mức cho phép là nhu cầu hết sức

cần thiết.

Nhằm cải thiện dinh dưỡng, bảo vệ sức khỏe cộng đồng, đồng thời tăng thu nhập

cho nông dân, đề tài "Điều tra hiện trạng sản xuất rau an toàn tại Thành Phố Long Xuyên

tỉnh An Giang" được thực hiện nhằm làm cơ cở khoa học cho việc xây dựng và phát

triển vùng sản xuất rau an toàn tại thành phố Long Xuyên, đồng thời rút ra những

khuyến cáo hữu ích cho người nông dân, kỳ vọng sẽ khắc phục được những khó khăn mà

những người trồng rau an toàn đang gặp phải, góp phần nâng cao đời sống cho người

nông dân.

1.2 Mục tiêu nghiên cứu

- Đánh giá hiện trạng sản xuất rau an toàn tại thành phố Long Xuyên tỉnh An

Giang.

- Đề xuất một số ý kiến để sản xuất rau an toàn có hiệu quả và nhu cầu hỗ trợ từ nông

dân