Giá trị văn hoá và giá trị lịch sử làm cho tượng nhà mồ từ lâu đã trở thành đối tượng nghiên cứu của nhiều nhà khoa học thuộc các ngành xã hội và nhân văn. Nó là một di sản văn hoá quý báu không chỉ riêng của Việt Nam, của Đông Nam á mà còn của cả nhân loại. Theo nhiều chuyên gia dân tộc học, tượng nhà mồ còn hứa hẹn nhiều khám phá mới về lịch sử tộc người và văn hoá tộc người Thượng ở vùng đất đỏ Tây Nguyên.

Vùng đất Tây Nguyên hùng vĩ – nơi bảo lưu một nền văn hoá rực rỡ của các dân tộc có nguồn gốc từ thổ dân Đông Nam á và Đa Đảo. Ngữ hệ Môn – Khmer và Malayo – Polinesia đóng vai trò chính trong ngôn ngữ Tây Nguyên cũng như tập tục tang ma trọng thể thấy phổ biến ở cư dân hoang đảo quanh xích đạo địa cầu, tiêu biểu là lễ bỏ mả. Điêu khắc tượng nhà mồ Tây Nguyên là một mảng điêu khắc khá độc đáo trong nền nghệ thuật điêu khắc Việt Nam. Nhà mồ và tượng nhà mồ là một phần vô cùng quan trọng và rất đặc sắc trong văn hoá cổ truyền của đồng bào các dân tộc Tây Nguyên. Nó vừa là văn hoá vật thể, vừa là văn hoá phi vật thể, vừa có giá trị về nghệ thuật, điêu khắc và kiến trúc, lại vừa có ý nghĩa về dân tộc học, tôn giáo học và văn hoá dân gian. Gắn liền với nhà mồ và tượng nhà mồ là hàng loạt yếu tố văn hoá của cư dân Tây Nguyên như: lễ hội, ẩm thực, âm nhạc, các quan hệ cộng đồng…Cho đến nay, đã có một số công trình nghiên cứu về nhà mồ và tượng nhà mồ Tây Nguyên. Tuy vậy, nói chung đây vẫn còn là một lĩnh vực để ngỏ – có nhều vấn đề chúng ta chưa biết được là bao, cần được tìm hiểu hơn nữa.

Là một sinh viên mỹ thuật, và đã vài lần đến thăm quan tại Bảo tàng Dân Tộc học Việt Nam (đường Nguyễn Văn Huyên – Hà Nội), nơi hội tụ các giá trị văn hoá và tinh thần của đại gia đình các dân tộc Việt Nam. Trong khuôn viên ngoài trời tại bảo tàng có ngôi nhà mồ Giarai-Aráp được đưa ra từ Tây Nguyên. Đứng trước ngôi nhà mồ tôi rất thích thú và tò mò trước quần thể những bức tượng gỗ bao quanh hàng rào nhà mồ, những bức tượng dãi dầu mưa nắng…với những nét tạo hình trên bề mặt rất độc đáo, cuốn hút người xem. Dù chưa một lần được đặt chân đến vùng đất Tây Nguyên, chưa được nhìn thấy “rừng tượng mồ” độc đáo, nhưng tôi vẫn quyết định chọn đề tài này để đưa ra một sự “cảm nhận về giá trị nghệ thuật điêu khắc tượng nhà mồ Tây Nguyên”.

Kết cấu đề tài:

Chương 1: Khái quát chung về vùng đất và con người Tây Nguyên

Chương 2: Giá trị nghệ thuật của nghệ thuật điêu khắc tượng nhà mồ Tây Nguyên