ĐẶT VẤN ĐỀ

[FONT=Times New Roman]Nhà nước sinh ra là để tổ chức, quản lý các mặt khác nhau của đời sống xã hội, duy trì trật tự, sự ổn định của xã hội và tạo điều kiện cho xã hội phát triển nhanh, bền vững vì lợi ích của các tổ chức và cá nhân trong xã hội, vì một xã hội công bằng, dân chủ, văn minh. Tuy vậy, đội ngũ công chức nhà nước trong quá trình thực thi công vụ để phục vụ lợi ích nhà nước và xã hội không phải khi nào cũng làm đúng, chính xác và có lợi cho nhà nước, cho các tổ chức khác và cho nhân dân. Một số công chức nhà nước có thể có những hành vi trái pháp luật khi thi hành công vụ gây thiệt hại lớn về vật chất và tinh thần cho các tổ chức và cá nhân khác. Có thể nói, hiện tượng làm trái pháp luật của công chức nhà nước trong khi thi hành công vụ gây thiệt hại cho các tổ chức và cá nhân thì ở đâu cũng có và thời nào cũng có, vấn đề là nhiều hay ít và nghiêm trọng hay ít nghiêm trọng mà thôi. Còn ở Việt Nam thì hiện tượng này còn tương đối phổ biến và những thiệt hại mà các tổ chức, cá nhân phải gánh chịu là rất lớn. Sở dĩ hiện tượng này còn xảy ra nhiều ở Việt Nam là vì rất nhiều những nguyên nhân khác nhau như do trình độ của công chức chưa đủ năng lực để thực hiện đúng các hoạt động công vụ của mình, do các phương tiện kỹ thuật hỗ trợ chưa tốt và cũng không ít nguyên nhân từ sự tác trách của đội ngũ công chức không tìm hiểu sự việc một cách thấu đáo nên đã đưa ra những quyết định sai trái. Trong một số trường hợp không loại trừ có những công chức cố ý thực hiện hành vi sai trái vì mục đích vụ lợi, trả thù khi thi hành công vụ gây nhiều thiệt hại về vật chất, về tinh thần và những bức xúc rất lớn cho các tổ chức và cá nhân, nhất là các doanh nghiệp.

[FONT=Times New Roman]Các hoạt động nhà nước thường liên quan đến ba lĩnh vực là lập pháp, hành pháp và tư pháp, vì thế sự sai sót của công chức nhà nước cũng xảy ra trong cả ba lĩnh vực nói trên.

[FONT=Times New Roman]Trong hoạt động lập pháp, cơ quan nhà nước, nhà chức trách có thẩm quyền có thể có những sai phạm trong việc xác định và ban hành các văn bản quy phạm pháp luật, các quy định, chính sách nhà nước liên quan đến các lĩnh vực khác nhau của đời sống xã hội trong phạm vi cả nước cũng như phạm vi địa phương gây lãng phí tiền của, thời gian, công sức của nhà nước, gây thiệt hại rất lớn tới lợi ích của các tổ chức, các tầng lớp dân cư trong xã hội, thậm chí có những quy định, chính sách pháp luật có thể kìm hãm, làm chậm lại sự phát triển của cả xã hội trong những thời gian khá dài.

[FONT=Times New Roman]Trong hoạt động hành pháp, một số cơ quan, công chức nhà nước trong quá trình tổ chức thực hiện pháp luật, tiến hành các hoạt động quản lý hành chính nhà nước có thể có những sai phạm gây thiệt hại về vật chất và tinh thần cho các tổ chức và cá nhân.

[FONT=Times New Roman]Trong hoạt động tư pháp, một số công chức do việc làm sai trái của mình khi tiến hành tố tụng có thể dẫn đến việc bắt, giam, xét xử oan sai gây thiệt hại về danh dự, sức khoẻ, tự do, số phận, thậm chí là tính mạng của người dân.

[FONT=Times New Roman]Đương nhiên tất cả những cơ quan, công chức nhà nước trong quá trình thực hiện công vụ mà có những hành vi sai trái thì đều phải chịu trách nhiệm trước nhà nước và nhân dân (họ có thể bị giải tán, bị kỷ luật, không được tiếp tục đảm nhiệm chức vụ hay thực hiện công vụ đó nữa, thậm chí có thể bị truy tố.v.v). Về mặt lý luận và dưới phương diện đạo đức thì ai cũng thấy rằng nếu tổ chức hay cá nhân nào có hành vi gây thiệt hại cho nhà nước thì có thể bị trừng phạt và phải bồi thường cho nhà nước, vậy thì ngược lại, nhà nước (cơ quan, công chức nhànhà nước, thì cũng phải xin lỗi và bồi thường, khắc phục và khôi phục cho họ, có như vậy mới công bằng, mới hợp với lẽ phải, với công lý. Tuy nhiên, vấn đề bồi thường của nhà nước cho các tổ chức và cá nhân bị thiệt hại do việc làm sai trái của cơ quan, công chức nhà nước không phải khi nào cũng được đặt ra và cũng thực hiện được trên thực tế, nhất là bồi thường về mặt vật chất. Việc nhà nước có bồi thường hay không bồi thường đối với những thiệt hại do hành vi sai trái của công chức gây ra trong khi thi hành công vụ là phụ thuộc vào ý chí và điều kiện của mỗi nhà nước. Có thể nói bồi thường nhà nước đối với những thiệt hại do công chức trong quá trình thực hiện công vụ gây ra cho các tổ chức và cá nhân là vấn đề nhạy cảm nên không phải nhà[FONT=Times New Roman] nước thi hành công vụ) gây thiệt hại cho tổ chức, cá nhân không phải là [FONT=Times New Roman] nước nào cũng đặt ra vấn đề bồi thường và khi nào cũng thực hiện việc bồi thường.