34 trang

Đặt vấn đề

Con người từ lâu đã khao khát tìm ra những nguồn hương liệu để phục vụ cho nhu cầu ngày càng tăng của các ngành công nghiệp dược phẩm, thực phẩm, mỹ phẩm. Những năm qua, nhiều loại chất thơm đã được xác định rõ về cấu tạo cũng như tính chất hoá học, trong số đó các hợp chất -lactone là những hợp chất tạo ra mùi thơm rất dễ chịu. Các hợp chất này được tìm thấy trong tự nhiên ở một số loại hoa quả, thảo mộc và một số sản phẩm lên men tự nhiên. Với giá trị tạo hương thơm, các lactone này đã được sử dụng để tạo ra các loại nước hoa, hay làm tăng mùi vị thơm ngon của thực pham Tuy^? nhiên việc tách chiết chúng từ nguồn tự nhiên là một công việc khó khăn và ít có hiệu quả kinh tế, vì vậy nhiều nhà khoa học đã nghiên cứu điều chế các hợp chất lactone này từ nguồn nguyên liệu dầu thực vật nhờ vào quá trình chuyển hoá của vi sinh vật. Trong các loại dầu thực vật, dầu thầu dầu là loại nguyên liệu lý tưởng để làm việc trên do thành phần chính của nó là acid ricinoleic, một acid có cấu trúc đặc biệt thuận lợi cho việc tổng hợp các lactone.

Nguồn nguyên liệu dầu thầu dầu ở nước ta có rất sẵn và rẻ nhưng sử dụng nó cho sinh tổng hợp chất thơm nhờ vi sinh vật còn chưa được nghiên cứu. Vì vậy chúng tôi đã tiến hành đề tài: “Phân lập và tuyển chọn các chủng nấm men có khả năng chuyển hoá dầu thầu dầu thành chất thom”+ với các mục tiêu sau:

- Phân lập từ tự nhiên và tuyển chọn trong bộ sưu tập giống các chủng nấm men có khả năng chuyển hoá dầu thầu dầu thành chất thơm -decalactone.

- Tách chiết -decalactone từ môi trường nuôi cấy nấm men và sơ bộ định tính, định lượng bằng sắc ký khí.

PHẦN I: TỔNG QUAN TÀI LIỆU.

11 Đại Cương về nấm men

Nấm men (yeast, Levure) là tên gọi thông thường của một nhóm nấm có vị trí phân loại không thống nhất nhưng có những đặc điểm chung sau: nói chung chúng thường ở trạng thái đơn bào, đa số sinh sản theo cách nảy chồi, cũng có khi sinh sản theo lối phân cắt tế bào, nhiều loại có khả năng lên men đường, thành tế bào có chứa mannan, thích nghi với môi trường có nồng độ đường cao và có tính acid.

Nấm men phân bố rộng rãi trong tự nhiên, nhất là trong môi trường có chứa đường, có pH thấp, chẳng hạn như trong hoa quả, rau dưa, mật mía, rỉ đường, trong đất vườn trồng cây ăn quả, trong đất có nhiễm dầu mỡ. Là vi sinh vật thuộc nhóm nhân thật, nấm men có cấu tạo tế bào hoàn chỉnh gồm có: thành tế bào, màng tế bào, tế bào chất, nhan ^ Kích thước tế bào nấm men lớn gấp 10 lần so với vi khuẩn, và vào khoảng 2-15 m do đó có thể thấy rõ dưới kính hiển vi quang học. Hình thái tế bào nấm men rất đa dạng và phong phú: hình cầu, hình trứng, hình ô van, hình elip, hình cong, hình thoi, hình tam giác, hình thận, hình lưỡi liềm, hình mu Nẫm men có cả hai hình thức sinh sản hữu tính và vô tính. Sinh sản vô tính bằng cách nảy chồi, phân cắt và bằng bào tử: bào tử đốt ở chi Geotrichum, bào tử bắn ở chi Sporobolomyces, bào tử áo ở chi Canđia. Sinh sản hữu tính bằng bào tử túi ở các chi Saccharomyces, Zygosaccharomyces, và nhiều chi nấm men thuộc bộ Endomycetales.

Nấm men thuộc loại dinh dưỡng hoá năng hữu cơ. Chúng chỉ có khả năng thu nhận năng lượng nhờ quá trình oxy hoá hiếu khí hoặc lên men kỵ khí các hợp chất hữu cơ ngoại bào . Trong quá trình sinh trưởng và phát triển nấm men cần những nguồn dinh dưỡng như: nguồn cacbon thường là các loại đường, nguồn nitơ, các nguyên tố khoáng và các chất sinh trưởng. Đồng thời trong quá trình sinh trưởng và phát triển nấm men cũng tổng hợp nên các chất hữu cơ, tạo ra các sản phẩm trao đổi chất mà con người đã và đang sử dụng chúng để phục vụ cho đời sống của mình. Rất nhiều loại nấm men được ứng dụng trong sản xuất như: công nghiệp sản xuất rượu, bia, nước giải khát, sinh khối phục vụ chăn nuôi, cao nấm men, lipid nấm men, các enzym như amilase, invertase, lactase, sản xuất ergosterol, acid ribonucleic, riboflavin, các acid amin như lyzin, cystein, methionin.Cụng có rất nhiều loài nấm men đã được biết là có khả năng chuyển hoá dầu thầu dầu thành -decalactone và đã được sử dụng để sản xuất -decalactone như: Canđia guilliermondii, Yarrowia lipolytica, Geotrichum klebahni , Sporobolomyces odorus, Rhodotorula glutinus