1. Đặt vấn đề

Cây khế (Averrhoa carambola L.) là cây ăn quả có giá trị dinh

dưỡng và giá trị kinh tế được trồng sản xuất hàng hóa tập trung ở vùng

nhiệt đới, á nhiệt đới (Mỹ, Malaysia, Thái Lan, Đài Loan, Nam Mỹ .).

Cây khế có thể cho năng suất cao, thời vụ thu hoạch kéo dài. Giá trị sử

dụng đa dạng: quả tươi, nguyên liệu chế biến, rau gia vị. Lá, hoa, thân

và rễ khế được sử dụng trong đông y để chữa một số bệnh. Cây khế

còn làm cây cảnh trang trí hoa viên sân vườn.

Các giống khế đang được trồng ở nước ta chủ yếu là các giống địa

phương không rõ nguồn gốc, phong trào trồng khế đã bắt đầu phát triển

ở một số địa phương như Hà Nội, TP Hồ Chí Minh. Cây khế đã được

nghiên cứu ở một số trường đại học và viện nghiên cứu. Vấn đề đặt ra

là chúng ta cần tìm hiểu đặc tính của các giống khế địa phương, chọn

lọc nhập nội, khảo nghiệm đánh giá và tuyển chọn những dòng, giống

khế tốt đưa vào sản suất, phù hợp với yêu cầu sinh thái từng vùng. Từ

yêu cầu thực tế của sản xuất, chúng tôi tiến hành đề tài: "Nghiên cứu

đặc điểm nông sinh học của cây khế (Averrhoa carambola L.) và

tuyển chọn các giống khế có triển vọng"

2. Mục đích nghiên cứu

- Điều tra thu thập mẫu giống khế, xây dựng bức tranh về nguồn

gen cây khế và sản xuất khế ở nước ta.

- Nghiên cứu đặc điểm nông sinh học của cây khế thông qua thí nghiệm

khảo sát tập đoàn và thí nghiệm đánh giá quần thể cây khế thực sinh.

- Tuyển chọn các mẫu giống khế triển vọng.

3. ý nghĩa khoa học và thực tiễn

- Việc sưu tập được tập đoàn các mẫu giống khế có ý nghĩa bảo vệ

nguồn gen cây khế và làm nguồn thực liệu cho những nghiên cứu chọn

tạo giống khế. Kết quả thực hiện đề tài sẽ bổ sung tư liệu về khả năng

4

sinh trưởng phát triển, đặc tính thực vật học, năng suất và phẩm chất của

các giống khế địa phương và nhập nội.

- Kết quả đánh giá tính đa dạng di truyền của quần thể các giống

khế địa phương cho thấy nguồn gen cây khế ở nước ta rất phong phú,

nhiều mẫu giống khế có những tính trạng quý.

- Những kết quả của đề tài này có thể làm tài liệu giảng dạy môn

học cây ăn quả trong các trường chuyên nghiệp, làm tài liệu tham khảo

cho người làm vườn và cán bộ khuyến nông.

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu bao gồm tập đoàn công tác và hai quần thể

các mẫu giống khế thực sinh. Phạm vi nghiên cứu nhằm tuyển chọn và

đề xuất các mẫu giống có những tính trạng quý làm vật liệu nghiên

cứu phát triển cải thiện giống địa phương ở hai vùng trồng khế là đồng

bằng sông Hồng và đồng bằng sông Cửu Long.

5. Những đóng góp mới của luận án

- Đã tiến hành điều tra và chỉ ra được bức tranh của cây khế Việt

Nam, kết quả của quá trình điều tra đã thành lập tập đoàn 89 mẫu

giống bước đầu đáp ứng yêu cầu của các mục tiêu chọn tạo giống khế.

- Là công trình đầu tiên ở Việt Nam nghiên cứu về cây khế tương

đối toàn diện từ mô tả đánh giá đặc điểm hình thái, đặc điểm di truyền

đến chọn tạo giống khế mới.

- Sử dụng phân nhóm theo khoảng cách di truyền Mahalonobis ở

mức hệ số tương đồng 0,378 cho thấy tập đoàn các giống khế thu thập

được phân thành 5 nhóm đồng dạng di truyền khác nhau về nguồn gốc.

- Đã đề xuất được mô hình cây khế Việt Nam và tuyển chọn được

2 giống khế mới là QS9 và ML1-1 bổ sung vào cơ cấu cây trồng