Mở đầu

1. Tính cấp thiết của đề tài

Tham gia hội nhập các tổ chức kinh tế khu vực và quốc tế là yêu cầu khách quan và là hướng phát triển tất yếu của nền kinh tế Việt Nam. Trong tiến trình hội nhập, Đảng và Nhà nước ta đã không ngừng đổi mới cơ chế quản lý kinh tế nhằm phát huy và giải phóng các nguồn lực để phát triển kinh tế đất nước. Mét trong các yêu cầu đặt ra trong quá trình đổi mới là từng bước hoàn thiện các công cụ quản lý kinh tế vĩ mô, trong đó có công cụ thuế. Quá trình mở cửa thị trường, hội nhập kinh tế quốc tế tạo cho Việt Nam những thuận lợi vô cùng to lớn, nhưng cũng đặt nước ta trước không Ýt thách thức, nhất là lĩnh vực quản lý thuế. Nhận thức được tầm quan trọng của vấn đề, thời gian qua, đã có nhiều công trình nghiên cứu của nhiều tác giả về thuế dưới nhiều góc độ khác nhau. Tuy nhiên, các công trình thường nghiên cứu thuế dưới góc độ chính sách thuế, phân tích và đánh giá tác động của chính sách thuế đến nền kinh tế. Mét số luận án, đề tài như đề tài nghiên cứu cấp Bộ về "Giải pháp hoàn thiện công tác quản lý thuế của Việt nam trong điều kiện hiện nay" do PGS. TS Nguyễn Thị Bất làm chủ nhiệm đề tài đã đề cập đến quản lý thuế nhưng ở các khía cạnh khác nhau mà chưa đề cập nhiều đến quản lý thuế, đặc biệt là quản lý thuế trước yêu cầu đổi mới, hội nhập kinh tế hiện nay. Chính vì vậy, nhằm làm sáng tỏ mét sè vấn đề về quản lý thuế trong điều kiện hội nhập kinh tế, tác giả đã lựa chọn đề tài: " Đổi mới quản lý thuế trong điều kiện hội nhập kinh tế ở Việt Nam"để tiến hành nghiên cứu làm luận án tiến sĩ.

2. Mục đích nghiên cứu của luận án

Với cách tiếp cận hệ thống, quản lý thuế không chỉ đơn thuần là hướng đến đầu ra là sè thu về thuế mà phải hướng đến những kết quả, những tác động tạo ra nhằm làm thay đổi môi trường kinh tế xã hội, đáp ứng mong muốn cải thiện môi trường của các công dân và doanh nghiệp. Với quan niệm như vậy, mục đích nghiên cứu của luận án: Hệ thống hóa lý luận về quản lý thuế, đặt quản lý thuế trong điều kiện hội nhập để xem xét tìm ra những yêu cầu đối với quản lý thuế. Phân tích thực trạng quản lý thuế ở Việt Nam hiện nay dưới nhiều góc độ: Tổ chức bộ máy, cơ chế quản lý và các quy trình hành thu, xem xét các quy trình, tổ chức thực hiện quản lý thuế trong mét môi trường quản lý cụ thể. Trên cơ sở những phân tích về thực trạng và những kinh nghiệm quốc tế về quản lý thuế, luận án đóng góp những giải pháp, kiến nghị nhằm hoàn thiện công tác quản lý thuế trong thời gian trước mắt cũng như trong tương lai lâu dài.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu: Là các quan hệ quản lý trong hoạt động thu, nộp thuế. Các quan hệ quản lý trong hoạt động thu nộp thuế được nhìn nhận dưới hai góc độ: Là quan hệ quản lý giữa Nhà nước đối với xã hội, quan hệ quản lý này dựa trên quyền lực đặc biệt của Nhà nước - với tư cách là cơ quan công quyền. Là quan hệ quản lý của một tổ chức công nhằm tạo ra các dịch vụ công cung cấp đáp ứng yêu cầu của xã hội. Dưới góc độ này, quản lý thuế được xem như là quan hệ quản lý hành chính trong mét tổ chức công hay rộng hơn là quan hệ quản lý hành chính của Chính phủ.

Phạm vi nghiên cứu: Luận án nghiên cứu các quan hệ quản lý trong phạm vi quan hệ giữa cơ quan thuế và các đối tượng nộp thuế và các quan hệ quản lý thuế nội địa. Về thời gian: Luận án tập trung nghiên cứu tình hình quản lý thuế trong thời gian tõ 1999 đến nay, với mét sè nội dung có mở rộng phạm vi thời gian đến 1990.

4. Ý nghĩa khoa học của luận án

Luận án hệ thống hóa lý luận về quản lý thuế, trong đó đặc biệt đã đưa ra khái niệm về quản lý thuế, luận giải những vấn đề về bản chất, đặc điểm và mục tiêu của quản lý thuế theo cách nhìn hệ thống. Đồng thời, luận án cũng chỉ ra những vấn đề đặt ra cho quản lý thuế trong điều kiện nền kinh tế hội nhập. Những phân tích đó sẽ làm cơ sở khoa học cho việc đánh giá thực trạng quản lý thuế trên thực tiễn. Bên cạnh đó, luận án đưa ra mô hình tổ chức quản lý thuế củamét sè nước để rút ra các kinh nghiệm có Ých cho đổi mới quản lý thuế ở nước ta.