1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu

Cải cách hệ thống thuế là một trong những vấn đề có ý nghĩa quan

trọng trong chiến lược phát triển kinh tế ở mỗi quốc gia. Đối với các nước

đang phát triển, với mục tiêu hoà nhập với nền kinh tế quốc tế thì chính sách

thuế càng đóng vai trò đặc biệt nhạy cảm. Theo đó, thuế không những là

nguồn thu chủ yếu của NSNN, huy động nguồn thu một cách công bằng và

giảm thiểu những tác động tiêu cực đến các hoạt động kinh tế mà hệ thống

chính sách thuế còn đảm bảo không sai lệch cơ bản so với tiêu chuẩn quốc tế.

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế, phạm vi ảnh hưởng của

chính sách thuế không chỉ bó hẹp trong một quốc gia mà còn mở rộng ra

phạm vi các nước khác. Mặt khác, khi gia nhập WTO đòi hỏi các quốc gia

thành viên phải tuân thủ theo đúng những nguyên tắc thương mại của WTO

và do vậy hệ thống chính sách thuế cũng cần phải có sự thay đổi cả về nội

dung cũng như mục tiêu và cơ cấu động viên số thu cho phù hợp với điều

kiện hội nhập. Trong bối cảnh đó, các quốc gia thành viên tham gia vào

các tổ chức và các sân chơi chung đều phải có các chiến lược điều chỉnh hệ

thống chính sách thuế của mình để thích ứng với môi trường trong và ngoài

nước nhằm khai thác tối đa các lợi ích có được từ việc hội nhập kinh tế và

tự do hoá thương mại, giảm các tác động bất lợi (có thể) của việc gia nhập

WTO, đồng thời đảm bảo sự phát triển bền vững.

Hơn nữa, thực tiễn sinh động luôn luôn biến đổi đã làm nảy sinh

những nhu cầu mới về mục tiêu, bước đi, cách thức cũng như những giải

pháp khả thi để không ngừng hoàn thiện hệ thống chính sách thuế đang

trên bước đường cải cách ở nước ta.

Nhận thức được tầm quan trọng của vấn đề, ở Việt Nam, trong quá

trình nghiên cứu, xây dựng, bổ sung và hoàn thiện hệ thống chính sách

thuế cũng đã có một số đề tài nghiên cứu hoàn thiện hệ thống thuế, kể cả

đề tài nghiên cứu khoa học của nhà nước và đề tài nghiên cứu của các luận

án tiến sỹ. Tuy nhiên, các công trình nghiên cứu trên được thực hiện trong

4

điều kiện Việt Nam mới bước đầu hội nhập kinh tế quốc tế và chưa là

thành viên chính thức của WTO, do đó nhiều vấn đề có liên quan đến việc

hoàn thiện hệ thống chính sách thuế ở Việt Nam cả về lý luận và thực tiễn

chưa được giải quyết. Trong thời gian gần đây, một số luận án tiến sỹ đã và

đang nghiên cứu về thuế nhưng chỉ dừng lại ở việc nghiên cứu hoàn thiện

một loại thuế trong hệ thống chính sách thuế như thuế tiêu dùng; thuế thu

nhập; thuế tài sản. Trên thực tế, việc hoàn thiện hệ thống chính sách thuế

không thể thực hiện được bằng cách lắp ghép cơ học các nghiên cứu này vì

lý thuyết hệ thống đòi hỏi việc nghiên cứu phải được đặt trong một tổng

thể với mối quan hệ hữu cơ của các nhân tố hợp thành.

Xuất phát từ những lý do trên, tác giả đã chọn đề tài “Hoàn thiện hệ

thống chính sách thuế ở Việt Nam trong điều kiện gia nhập WTO” làm

đề tài luận án tiến sỹ của mình.

2. Mục đích nghiên cứu của luận án

Nghiên cứu các nguyên tắc thương mại của WTO và những vấn đề

đặt ra đối với hệ thống chính sách thuế của các nước đang phát triển.

Nghiên cứu kinh nghiệm cải cách hệ thống chính sách thuế ở các nước

đang phát triển và nước có nền kinh tế chuyển đổi. Trên cơ sở đó tham

chiếu và đánh giá thực trạng hệ thống chính sách thuế hiện hành của Việt

Nam trong điều kiện gia nhập WTO. Đồng thời, xác lập cơ sở lý luận và

thực tiễn để đề ra các giải pháp hoàn thiện hệ thống chính sách thuế ở nước

ta trong điều kiện gia nhập WTO.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài

Đối tượng nghiên cứu của luận án là hệ thống chính sách thuế.

Phạm vi nghiên cứu của luận án tập trung chủ yếu vào khía cạnh hệ

thống các chính sách thuế nhằm làm rõ các vấn đề: các nguyên tắc thương

mại của WTO và những vấn đề đặt ra đối với hệ thống chính sách thuế của

các nước đang phát triển, đánh giá thực trạng hệ thống chính sách thuế

hiện hành của Việt Nam đặt trong khuôn khổ là thành viên của WTO và

những giải pháp cần thiết cho việc hoàn thiện hệ thống chính sách thuế ở

Việt Nam khi gia nhập WTO.

5

4. ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài nghiên cứu

ý nghĩa khoa học:

Trên cơ sở nghiên cứu các nguyên tắc thương mại của WTO để phân

tích những vấn đề đặt ra đối với hệ thống chính sách thuế của các nước

đang phát triển. Đây là các vấn đề có tính nguyên lý của việc thiết kế và

xây dựng một hệ thống chính sách thuế hoàn chỉnh đối với các nước thành

viên của WTO, đặc biệt là các nước đang phát triển.

Bên cạnh đó, qua việc nghiên cứu những kinh nghiệm của các nước

đang phát triển và nước có nền kinh tế chuyển đổi trong việc điều chỉnh hệ

thống chính sách thuế khi gia nhập WTO để tìm ra những bài học đối với

các nước, trong đó có Việt Nam. Đây vừa là cơ sở lý luận, vừa là cơ sở thực

tiễn sinh động cho việc phân tích và hoàn thiện hệ thống chính sách thuế ở

các nước thành viên đang phát triển nói chung và Việt Nam nói riêng.

ý nghĩa thực tiễn:

Luận án có ý nghĩa lý luận và thực tiễn cao trong điều kiện Việt Nam

gia nhập WTO. Với những định hướng hoàn thiện hệ thống chính sách

thuế, luận án sẽ góp phần vào việc hoàn thiện hệ thống chính sách thuế ở

nước ta nhằm hướng tới mục tiêu cải cách và hội nhập kinh tế theo đường

lối chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước giai đoạn đầu thế kỷ 21.

5. Kết cấu của luận án

Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ

lục, nội dung của luận án gồm 3 chươn