99 trang

LỜI NÓI ĐẦU

Hội nhập kinh tế quốc tế đang mở ra cơ hội to lớn cho nền kinh tế cũng như các doanh nghiệp ở nước ta. Song cũng đặt ra các thách thức không nhỏ. Đó là sự cạnh tranh ngày càng khốc liệt về mọi phương diện mà yếu tố được quan tâm hàng đầu trong nền kinh tế tri thức là chất lượng đội ngũ lao động. Vì vậy công tác đào tạo - phát triển nguồn nhân lực cần phải được coi trọng, như báo cáo chính trị của BCHTW Đảng đã khẳng định '' .phát triển giáo dục và đào tạo là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy sự nghiệp CNH - HĐH, là điều kiện để phát huy nguồn lực con người - yếu tố cơ bản phát triển xã hội, tăng trưởng kinh tế và bền vững .''

Công ty 20 là một doanh nghiệp Nhà nước, trực thuộc Tổng Cục Hậu Cần - Bộ Quốc Phòng, trong thời gian qua các cấp lãnh đạo đã chú trọng phát triển đội ngũ lao động của mình, đã đạt được các kết quả khả quan. Song cũng còn hạn chế, bất cập như nhận thức chưa đầy đủ về các hình thức đào tạo, chưa đầu tư thoả đáng cho Trung tâm đào tạo của công ty. Bên cạnh đó, biến động lao động lớn đã ảnh hưởng không nhỏ tới hiệu quả công tác đào tạo - phát triển tại Công ty. Vì vậy qua thời gian thực tập em đã quyết định chọn đề tài ''Một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác đào tạo - phát triển nguồn nhân lực tại Công ty 20'' với mục đích đưa ra một số ý kiến giúp công ty hoàn thiện công tác đào tạo - phát triển của mình, góp phần duy trì và phát triển vốn nhân lực của công ty, chuẩn bị cho công ty thực hiện thắng lợi các kế hoạch và phát triển vững mạnh trong thời gian tới.

Bằng các phương pháp phỏng vấn, thu thập tài liệu, quan sát và tiến hành phân tích, so sánh, đánh giá, em đã thực hiện đề tài với kết cấu như sau:

Phần 1: Lý luận chung về công tác đào tạo - phát triển nguồn nhân lực trong doanh nghiệp

Trình bày các khía cạnh của công tác đào tạo – phát triển nguồn nhân lực và trình tự tiến hành như thế nào để đạt được kết quả cao, với chi phí mà doanh nghiệp phải bỏ ra là thấp nhất.

Phần 2: Phân tích thực trạng công tác đào tạo - phát triển nguồn nhân lực tại Công ty 20.

Phần này sẽ đi vào phân tích các mặt hoạt động sản xuất - kinh doanh, đặc biệt là thực trạng công tác đào tạo - phát triển nguồn nhân lực của công ty trong những năm vừa qua, để thấy được các ưu - nhược điểm trong công tác đào tạo - phát triển của công ty, làm cơ sở cho việc đưa ra các biện pháp hoàn thiện.

Phần 3: Một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác đào tạo - phát triển nguồn nhân lực tại Công ty 20

Từ các cơ sở có được ở Phần 2 và căn cứ vào mục tiêu – phương hướng phát triển của công ty trong thời gian tới em đã đưa ra một số giải pháp giúp công ty hoàn thiện công tác đào tạo – phát triển của mình.

Em xin được gửi lời cảm ơn chân thành tới Giảng viên - Tiến sỹ Phạm Thúy Hương, Giảng viên - Thạc sỹ Đỗ Xuân Trường và Công ty 20 đã tiếp nhận em vào thực tập, chỉ bảo, hướng dẫn cũng như tạo điều kiện cung cấp các số liệu giúp em thực hiện tốt luận văn tốt nghiệp này.

PHẦN 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ ĐÀO TẠO - PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC TRONG DOANH NGHIỆP

I. BẢN CHẤT VÀ VAI TRÒ CỦA ĐÀO TẠO - PHÁT TRIỂN

1. Khái niệm

Để làm cơ sở cho công tác nghiên cứu cần hiểu và làm rõ một số khái niệm sau:

Nguồn nhân lực của xã hội là tất cả những người có thể tham gia vào quá trình lao động, là tổng thể các yếu tố thể lực và trí lực của con người có thể đóng góp cho xã hội.

Nguồn nhân lực của doanh nghiệp bao gồm tất cả các lao động thuộc phạm vi quản lý của doanh nghiệp, mà doanh nghiệp có thể huy động để thực hiện quá trình sản xuất - kinh doanh của mình

Từ đó đào tạo - phát triển nguồn nhân lực trong doanh nghiệp được hiểu là tổng thể các hoạt động đào tạo - giáo dục - phát triển liên quan đến công việc, con người và tổ chức.

Đào tạo - phát triển trong doanh nghiệp là quá trình học tập, nhằm trang bị cho người lao động những kiến thức nhất định về chuyên môn nghiệp vụ để họ có thể đảm nhiệm được một công việc nhất định trong doanh nghiệp.

Phát triển nguồn nhân lực trong doanh nghiệp là quá trình học tập nhằm mở ra cho người lao động những công việc mới dựa trên cơ sở định hướng tương lai của tổ chức.

Giáo dục là quá trình học tập nhằm cung cấp cho người lao động những kiến thức cơ bản chung để họ có thể sử dụng vào các lĩnh vực khác nhau, giúp họ có thể chuyển đến công việc mới trong thời gian nhất định.

Đào tạo trong doanh nghiệp bao gồm:

Đào tạo mới: Là quá trình học tập để trang bị cho người lao động kiến thức về một nghề mới, được áp dụng đối với những người mới được tuyển vào doanh nghiệp mà chưa biết nghề.

Đào tạo lại: Được thực hiện đối với những người đã biết nghề song vì lý do nào đó nghề của họ không còn phù hợp nữa, được áp dụng đối với những người được chuyển đi làm công việc mới.

Đào tạo nâng cao trình độ lành nghề nhằm bồi dưỡng cho người lao động kiến thức và kinh nghiệm ở mức cao hơn, để đáp ứng công việc ngày càng phức tạp hơn và pháp triển nghề nghiệp bản thân, được áp dụng để đào tạo nâng bậc, nâng lương.

2. Mục đích đào tạo - phát triển nguồn nhân lực trong doanh nghiệp

Đào tạo - phát triển nguồn nhân lực trong doanh nghiệp nhằm các mục đích chủ yếu sau:

1.Tăng hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực và các nguồn lực liên quan. Đây là mục đích chính của đào tạo - phát triển. Nó trực tiếp giúp người lao động thực hiện công việc tốt hơn, giảm chi phí sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm. Thông qua nâng cao trình độ của đội ngũ lao động sẽ giúp doanh nghiệp quản lý và sử dụng hiệu quả hơn các nguồn lực khác: tài lực, vật lực, khoa học - công nghệ .

2. Đảm bảo tính thích ứng của tổ chức trước sự thay đổi của môi trường. Trong xu thế hội nhập, đứng trước sự thay đổi mạnh mẽ của hệ thống các môi trường thì đào tạo - phát triển nguồn nhân lực giúp doanh nghiệp có được cơ cấu tổ chức hợp lý, tránh tình trạng quản lý lỗi thời, thích ứng được sự thay đổi về chính sách của Nhà nước, bắt kịp sự thay đổi của khoa học công nghệ và biến động mau lẹ của môi trường kinh doanh, tạo ra sự năng động của tổ chức.

3.Tăng cường sự bền vững của tổ chức: đào tạo - phát triển giúp giải quyết các vấn đề về tổ chức và nhân sự, bởi đào tạo - phát triển giúp người lao động thoả mãn hơn với công việc, vừa đảm bảo nâng cao đời sống vật chất và tinh thần vừa có ý nghĩa củng cố niềm tin và lòng trung thành của người lao động đối với doanh nghiệp, giảm bớt các mâu thuẫn và xung đột trong tổ chức. Xây dựng được bầu không khí tâm lí lao động tích cực và đoàn kết.

4.Tăng cường sự cạnh tranh của tổ chức: Ngày nay không chỉ đặt ra các vấn đề về sản phẩm , thị trường và khoa học công nghệ .mà quan trọng là chất lượng đội ngũ lao động của tổ chức. Thông qua đào tạo - phát triển nguồn nhân lực một cách đúng đắn doanh nghiệp sẽ có trong tay một đội ngũ lao động vừa giỏi về chuyên môn nghiệp vụ vừa năng động trong cạnh tranh và trung thành với tổ chức, là nền tảng cơ bản cho sự tồn tại và phát triển bền vững của doanh nghiệp.

3. Lý do của đào tạo - phát triển trong doanh nghiệp.

Thông thường đào tạo – phát triển được tiến hành vì các lý do sau:

Thứ nhất: Vì có sự thiếu hụt về lao động trong tổ chức do việc mở rộng quy mô sản xuất hàng năm

Thứ hai: Do có sự thay đổi của doanh nghiệp trong mục tiêu, cơ cấu tổ chức và sự thay đổi của môi trường đòi hỏi doanh nghiệp phải thực hiện hoạt động đào tạo - phát triển

Thứ ba: Do đòi hỏi về phát triển nghề nghiệp và khả năng của người lao động ngày một nhiều hơn và ở mức độ cao hơn

4. Tác dụng và ý nghĩa của đào tạo - phát triển nguồn nhân lực trong doanh nghiệp

Thực hiện công tác đào tạo - phát triển sẽ có tác động hữu dụng đối với quá trình sản xuất - kinh doanh và sự phát triển của doanh nghiệp ở các mặt:

- Tăng cường tính chủ động, giảm bớt sự giám sát trong quá trình thực hiện công việc của người lao động.

- Tăng cường sự ổn định của tổ chức do có được đội ngũ lao động thay thế, kế cận khi xảy ra thiếu hụt, giúp doanh nghiệp đối phó được các khó khăn đặt ra trong quá trình sản xuất - kinh doanh .

- Giảm bớt tai nạn lao động do người lao động có được nhận thức cao hơn về công việc: quy trình công nghệ, vận hành máy móc thiết bị, nội quy, quy chế lao động.

5. Các nguyên tắc của đào tạo - phát triển

Đào tạo - phát triển thường được thực hiện trên các nguyên tắc sau:

1. Mỗi người đều có năng lực, khả năng phát triển và phấn đấu thường xuyên vì sự phát triển của doanh nghiệp và bản thân.

2. Mỗi cá nhân đều có giá trị sáng tạo, đều có thể đóng góp cho doanh nghiệp những lợi ích nhất định. Do vậy tổ chức cần phát huy tối đa sức mạnh của mỗi cá nhân người lao động.

3. Hài hoà mục tiêu, lợi ích giữa doanh nghiệp và người lao động. Quán triệt tốt nguyên tắc này sẽ đảm bảo cho công tác đào tạo - phát triển nguồn nhân lực của doanh nghiệp đạt hiệu quả cao hơn.

4. Đào tạo - phát triển nguồn nhân lực là hoạt động đầu tư sinh lời lớn. Đầu tư cho đào tạo - phát triển một cách đúng đắn sẽ đảm bảo cho doanh nghiệp tồn tại và phát triển vững mạnh .

II. CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐÀO TẠO - PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC

Có rất nhiều các phương pháp đào tạo - phát triển được sử dụng trong doanh nghiệp. Sự đa dạng của các phương pháp phụ thuộc vào lĩnh vực, loại hình sản xuất - kinh doanh và triết lý quản trị của các cấp lãnh đạo trong tổ chức. Các phương pháp đều nhằm mục đích nâng cao trình độ cho người lao động. Mỗi phương pháp có cách thực hiện khác nhau, có các ưu - nhược điểm khác nhau, phù hợp với từng loại đối tượng, trong từng điều kiện hoàn cảnh cụ thể. Song tựu chung lại có thể chia làm hai loại phương pháp là các phương pháp đào tạo - phát triển trong công việc và đào tạo - phát triển ngoài công việc.

1. Đào tạo trong công việc

Đây là hình thức đào tạo được tiến hành ngay tại nơi làm việc và trong quá trình thực hiện công việc. Đào tạo trong công việc được thực hiện bằng cách phân công theo kế hoạch đào tạo giữa người giáo viên hoặc người lao động có trình độ lành nghề cao với những người lao động có trình độ lành nghề thấp hơn.

1.1. Các phương pháp đào tạo - phát triển trong công việc.

1.1.1.Phương pháp hướng dẫn kèm, cặp tại chỗ.

Hướng dẫn, kèm cặp tại chỗ được áp dụng để đào tạo cả công nhân kỹ thuật và lao động quản lý trong doanh nghiệp. Phương pháp này được tiến hành bằng cách: trong quá trình đào tạo người học sẽ quan sát, ghi chép và thực hiện công việc theo cách người hướng dẫn đã chỉ bảo.

* Đối với công nhân kỹ thuật, quá trình đào tạo được tiến hành như sau:

- Giải thích cho công nhân mới về toàn bộ công việc

- Thực hiện mẫu công việc

- Để công nhân thực hiện thử công việc

- Kiểm tra chất lượng sản phẩm, nhận xét, đánh giá và chỉ cho công nhân cánh làm tốt hơn.

- Để công nhân tự thực hiện công việc cho đến khi thành thạo và đạt được các tiêu chuẩn về số lượng và chất lượng sản phẩm.

* Đối với cán bộ quản lý: Học viên sẽ chịu sự hướng dẫn trực tiếp của người đảm nhiệm vị trí mà họ sẽ thay thế trong tương lai. Người hướng dẫn có trách nhiệm hướng dẫn cho học viên cách thức giải quyết công việc, các mối quan hệ trong phạm vi trách nhiệm. Điều này giúp các quản trị gia giảm bớt khối lượng công việc của mình, đồng thời giúp tổ chức có đủ nhân sự thay thế khi cần thiết.

Để đảm bảo cho phương pháp được thực hiện có hiệu quả thì người hướng dẫn không chỉ giỏi về chuyên môn - nghiệp vụ mà còn phải có nhiệt tâm truyền nghề, muốn chia sẻ thông tin với cấp dưới, phải xây dựng được mối quan hệ tốt dựa trên sự thân ái, giúp đỡ và lòng tin tưởng.

1.1.2.Phương pháp đào tạo học nghề.

Phương pháp đào tạo học nghề được áp dụng với công nhân sản xuất chưa biết nghề, được tiến hành bằng cách: người học việc được học về lý thuyết sau đó được thực hành ngay tại nơi làm việc, phương pháp này thích hợp với các nghề thủ công hay các nghề đòi hỏi sự khéo léo, tỉ mỉ như may, dệt, cơ khí . Người học việc có thể nhận được tiền công bồi dưỡng trong thời gian đào tạo. Người hướng dẫn là các công nhân lành nghề hay thợ cơ khí đã nghỉ hưu, họ có thể được phân công kèm một người hoặc một số người theo nhóm.

1.1.3. Phương pháp luân chuyển công việc

Phương pháp này được áp dụng chủ yếu đối với cán bộ quản lý, được tiến hành bằng cách học viên được luân chuyển từ bộ phận này sang bộ phận khác nhằm cung cấp cho họ kiến thức và kinh nghiệm rộng hơn toàn diện hơn về quá trình sản xuất - kinh doanh của doanh nghiệp. Điều này giúp học viên ra quyết định tốt hơn, tránh tình trạng trì trệ, dễ dàng thích ứng với các công việc khác nhau. Đồng thời phát hiện các điểm mạnh, điểm yếu của bản thân từ đó có kế hoạch phát triển phù hợp. Mặt khác giúp doanh nghiệp dễ dàng bố trí, điều động nhân viên một cách linh hoạt, nâng cao hiệu quả phối hợp giữa các bộ phận, ngoài ra giảm nhàm chán và tăng cường hưng phấn trong công việc cho người lao động.

1.2. Ưu nhược điểm của đào tạo - phát triển trong công việc

1.2.1. Ưu điểm của đào tạo - phát triển trong công việc

- Đào tạo trong công việc được tiến hành khá đơn giản, học viên được đào tạo tốt về mặt thực hành, kinh nghiệm làm việc cụ thể do đó có thể làm ngay được các công việc thực tế, tạo ra sản phẩm trong quá trình học nghề, giảm được chi phí đào tạo.

- Chi phí đầu tư cho đào tạo không cao do trong quá trình đào tạo có thể sử dụng ngay máy móc thiết bị, nhà xưởng của đơn vị để giảng dạy, lại không đòi hỏi đội ngũ giáo viên chuyên biệt

- Dễ dàng đánh giá kết quả đào tạo, nhanh chóng có thông tin phản hồi, giúp học viên mau trưởng thành trong công việc

Ngoài ra Đào tạo- Phát triển trong công việc giúp doanh nghiệp dễ kiểm soát nội dung chương trình dạy và học

1.2.2. Nhược điểm của đào tạo - phát triển trong công việc

- Việc đào tạo có thể gây ảnh hưởng trực tiếp tới quá trình sản xuất, tiến độ thực hiện các đơn hàng.

- Chương trình đào tạo có thể không bài bản , không theo trình tự từ dễ đến khó, không theo quy trình công nghệ .nên người học không có được kiến thức một cách hệ thống. Ngoài ra, học viên có thể học cả thói quen xấu của người hướng dẫn.

- Trong quá trình đào tạo nếu người hướng dẫn không có thái độ truyền nghề vô tư do tâm lý sợ chiếm chỗ sẽ làm giảm hiệu quả của đào tạo