Triết học hiện sinh là một trong những trào lưu tư tưởng lớn của tư tưởng phương Tây, ra đời sau chiến tranh thế giới lần thứ nhất và phát triển hoàn chỉnh, đạt tới đỉnh cao trong chùm triết học phi lý hiện đại. Đây là triết học về ý nghĩa cuộc sống nhân sinh tức là triết học về con người, đã gây thành phong trào triết học sâu rộng trong quần chúng. Có thể nói, sự xuất hiện của triết học hiện sinh đã tạo ra một hiện tượng trong đời sống. Lần đầu tiên trong lịch sủ, triết học “xuống đường”, đi vào quần chúng thông qua các tác phẩm văn học, tiểu thuyết, vở kịch, bài báo cũng như những tác phẩm chuyên nghành.

Chủ nghĩa hiện sinh du nhập vào Việt Nam từ những năm 50 của thế kỉ XX và đã tạo thành một trào lưu tư tuởng rất lớn, cùng với những ảnh hưởng tới sinh hoạt văn hoá, chính trị, đặc biệt là ở miền Nam nước ta.

Mặc dù, triết học hiện sinh là một trào lưu triết học phương Tây hiện đại, ra đời ở cuối thế kỉ XIX, đầu thế kỉ XX, nhưng những tư tưỏng mầm mống của nó thì đã có từ trước đó. Sở dĩ như vậy có lẽ vì bất cứ nơi đâu trên thế giới còn trói buộc con người vào những quy tắc khắt khe, còn kìm hãm con người trong những khuôn khổ trật hẹp, còn bóp nghẹt tự do của con người thì ở đó khát vọng tự do, khát vọng được là chính mình lại càng cháy bỏng.

Hồ Xuân Hương là một trong những đại diện tiêu biểu, một hiện tượng của chủ nghĩa hiện sinh ở Việt Nam. Bà sống trong thời đại phong kiến của Việt Nam vào giai đoạn cuối nhà Lê, đầu nhà Nguyễn. Đó là một giai đoạn lịch sử đầy biến động. Con ngưòi trong xã hội đó phần đông phải chịu những bất công do sự áp bức của bọn địa chủ phong kiến. Thời của bà, người phụ nữ là nạn nhân của chế độ gia trưỏng nam nữ tôn ti, không được hoạt động xã hội, không được ở trong bộ máy nhà nước, không được học hành thi cử, phải chịu muôn vàn thiệt thòi cả ngoài xã hội cũng như trong gia đình : tại gia tòng phụ, xuất giá tòng phu, phu tử tòng tử. Chính vì lẽ đó, trong giai đoạn này đã xó rất nhiều tác gia lên tiếng tố cáo sự khắc nghiệt của lễ giáo phong kiến, đòi quyền sống, quyền bình đẳng. Hồ Xuân Hương là một đại diện tiêu biểu. Thông qua phong cách sống và những tác phẩm của mình, bà đã thể hiện điều đó một cách rất đặc biệt. Bà là một đại diện tiêu biểu của tư tưởng triết học hiện sinh ở Việt Nam. Tuy nhiên đến nay chưa có một nghiên cứu nào khai thác sâu về yếu tố triết học hiện sinh trong tư tưởng của bà. Việc khai thác yếu tố này giúp nâng cao nhận thức về chủ nghĩa hiện sinh, đồng thời giúp ta có cách tiếp cận mới đối với Hồ Xuân Hương.

Kết cấu đề tài:

Chương 1 Cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn

Chương 2 Những biểu hiện của triết học hiện sinh