Trong lịch sử, mối quan hệ giữa Thăng Long, cũng như quốc gia Đại Việt với phong kiến phương Bắc – Trung Hoa là thường xuyên và có tính chất liên tục hơn cả, đó là mối quan hệ có tính chất chi phối mọi mối quan hệ khác. Bên cạnh đó, Thăng Long Đại Việt cũng đ• sớm có những mối quan hệ về chính trị, quân sự, ngoại giao, kinh tế, văn hoá với các quốc gia Đông Nam á; các mối quan hệ này cũng có vai trò nhất định đối với sự hình thành, phát triển của Thăng Long trong suốt chiều dài lịch sử.

Trong các nguồn thư tịch cổ Việt Nam có ghi chép nhiều về các nước láng giềng trong khu vực Đông Nam á như Chiêm Thành, Ai Lao, Chân Lạp, Xiêm La, Java…Tuy vậy, số lượng ghi chép rất ít, chủ yếu tập trung trong các bộ sử lớn như: Đại Việt Sử ký Toàn thư của Ngô Sĩ Liên; Việt sử thông giám Cương mục, Đại Nam thực lục của nhà Nguyễn… Những ghi chép ấy đ• phần nào giúp cho chúng ta có được một cái nhìn tương đối khái quát về những mối quan hệ giữa Thăng Long – Đại Việt với các quốc gia Đông Nam á trong thời kỳ thịnh trị của quốc gia Đại Việt (thế kỷ XI-XV).

***

Miền đất Hà Nội cũng như toàn bộ l•nh thổ Việt Nam thuộc về Context Đông Nam á, cùng chia sẻ với các quốc gia Đông Nam á nhiều giá trị văn hoá, lịch sử tương đồng của nền văn minh nông nghiệp trồng lúa nước, nền văn minh phia Hoa, phi ấn.

Từ thế kỷ III - IV, Thăng Long là một huyện (Tống Bình), rồi thế kỷ V- VI nó là một châu (Tống Châu), Lý Nam Đế với con mắt tinh đời, năm 554 đ• dựng nước Vạn Xuân, xây chùa Khai Quốc, dựng điện Vạn Thọ, đắp thành ở cửa sông Tô Lịch (theo Lương thư, Nam Tề thư). Đến thế kỷ VII-VIII nó trở thành một phủ (An nam đô hộ phủ) có thành có thị. Nó là một đô thị hiếm hoi của đất Việt và Đông Nam á thời bấy giờ.