1. Lịch sử Việt Nam thế kỉ XIX là một giai đoạn lịch sử đầy biến động và gắn liền với lịch sử vương triều Nguyễn (1802- 1945). Nhiều vấn đề lịch sử trong giai đoạn này đang được nghiên cứu tìm hiểu, và cho đến nay vẫn còn nhiều vấn đề gây tranh c•i.

2. Khía cạnh mà chúng tôi quan tâm khi tìm hiểu nhà Nguyễn là tình hình thổ phỉ và hải tặc dưới triều vua Tự Đức(1848 -1883). Đây là một vấn đề khá mới và phức tạp, mà cho tới hiện tại có thể mới chỉ đề cập một cách chung chung trong các công trình lịch sử viết về nhà Nguyễn. Chúng tôi muốn xét xem tình trạng thổ phỉ và cướp biển diễn ra như thế nào trong bối cảnh tình hình đất nước ta đ• có nhiều đổi khác và khu vực đang có nhiều biến động. Và đặc biệt là chính sách đối phó của Triều đình Tự Đức đối với thế lực này. Trong khuôn khổ báo cáo của mình, chúng tôi cũng chỉ tập trung chủ yếu cho vấn đề này, nhưng hy vọng qua đó phần nào làm sáng tỏ nguyên nhân mất nước của nhà Nguyễn.

3. Nguồn tư liệu mà chúng tôi sử dụng chủ yếu là bộ Đại nam thực lục. Đây là bộ sử lớn nhất, quan trọng nhất của nhà Nguyễn do Quốc Sử Quán nhà Nguyễn biên soạn trong vòng 88 năm (1821- 1909). Đại nam thực lục được chia làm hai phần Tiền biên và Chính biên. Đại nam thực lục chính biên chép về lịch sử triều Nguyễn từ triều Gia Long đến Đồng Khánh.

Đại nam thực lục, vào năm 1962 đ• đựơc nhóm dịch giả Đào Duy Anh biên dịch. Nhà xuất bản Sử học và Nhà xuất bản khoa học x• hội đ• xuất bản bộ sách này. Cho đến nay đây vẫn được coi là bộ sử triều Nguyễn đầy đủ và đáng tin cậy nhất. Và vì thế chúng tôi sử dụng bản này để làm tư liệu cho quá trình nghiên cứu và đánh giá.

Ngoài ra chúng tôi còn sử dụng “ Châu bản triều Tự Đức (1848 -1883)”, giáo sư Trần Nghĩa hiệu đính, và hàng loạt các tài liệu tham khảo khác.

Để xử lý các tư liệu trên chúng tôi đ• sử dụng phương pháp thống kê- định lượng :rồi từ đó rút ra những kết luận trên cơ sở khoa học và sâu sắc nhất. Bên cạnh đó các phương pháp khác cũng được sử dụng như so sánh, tổng hợp, phân tích.

Việc sử dụng phương pháp định lượng trong ngiên cứu lịch sử, ban đầu không tránh khỏi những sai sót và hạn chế.

Thổ phỉ và hải tặc thời Tự Đức là một vấn đề còn phức tạp, ẩn chứa nhiều điều cần khai thác và tìm tòi. Báo cáo này của chúng tôi mới chỉ là bước đi ban đầu để tìm ra một hướng tiếp cận vấn đề.