Quá trình “Nam tiến” của người Việt vào khai phá vùng đất xứ Đàng Trong bắt đầu từ thời kỳ nhà Lý. Năm 1069, vua Lý Nhân Tông đem quân đi đánh Chiêm Thành, bắt được vua nước ấy là Chế Củ. Chế Củ xin dâng 3 châu Địa Lý, Ma Linh và Bố Chính để chuộc lấy sự sống. Đến năm Hồng Đức thứ 2 (1471), vua Lê Thánh Tông thân chinh Chiêm Thành lấy đất Chiêm Động, Cổ Luỹ lập thành thừa tuyên Quảng Nam, mở rộng biển giới Đại Việt về phía Nam tới tận núi Đá Bia thì toàn bộ vùng đất Thuận Hoá- Quảng Nam mới thực sự kiểm saot chặt chẽ của nhà nước trung ương tập quyền nhà Lê sơ. Đến Năm 1558, việc Nguyễn Hoàng vào trấn thủ vùng Thuận- Quảng đ• đánh dấu sự phát triển hưng thịnh của vùng đất này, đặc biệt từ nửa cuối thế kỷ XVI sang đầu thế kỷ XVII.

Với chính sách khai mở của các chúa Nguyễn xứ Đàng Trong mà vùng đất này nhanh chóng được mở rộng xuống phía Nam đến tận khu vực Hà Tiên và Cà Mau. Sự khai phóng đối với các hoạt động kinh tế của chúa Nguyễn, đặc biệt là đối với ngoại thương, đ• thúc đẩy nền kinh tế thương mại Đàng Trong phát triển, cùng với nó là sự nổi lên và hưng thịnh của một loạt các cảng thị như Hội An, Cù Lao Phố (Nông Nại Đại Phố), Gia Định,...

Sự hưng thịnh của các cảng thị khu vực này không nằm ngoài sự tác động của hoạt động thương mại quốc tế, đặc biệt là thương cảng Quốc tế Hội An. Thời kỳ này, cùng với sự tham gia mạnh mẽ của các thương nhân Trung Hoa, thương nhân Nhật Bản và các thương nhân phương Tây đ• tạo nên thời đại hưng thịnh của thương mại châu á (thế kỷ XV- XVII). Đặc biệt, khu vực Biển Đông lại là trục chính của “con đường tơ lụa và gốm sứ trên biển”. Do thuận lợi về vị trí địa lý mà xứ Đàng Trong có vai trò quan trọng của con đường thương mại thế giới xuyên đại dương này.

Hội An- đô thị thương mại lớn nhất của xứ Đàng Trong và cùng là đô thị thương mại lớn nhất cả nước trong thời kỳ hưng thịnh của thương mại Việt Nam (thế kỷ XVI- XVIII). Vào đầu thế kỷ XIV, vùng đất thị x• Hội An ngày nay còn thuộc l•nh thổ Champa, mà ngày đó gọi là Lâm ấp Phố, một thương cảng nằm trên bờ sông Chợ Củi (về sau dược gọi là sông Thu Bồn), gàn với của biển Hải Khẩu Đại Chiêm (Cửa Đại ngày nay).

Sau khi vua Chế Mân dâng tiến hai Châu Ô, Châu Lý cho nhà Trần làm lễ vật nạp trưng để xin cưới công chúa Huyền Trân, coi gái thái thượng hoàng Trần Nhân Tông vào giữa năm 1306, vùng Đại Chiêm và Lâm ấp Phố thuộc vào l•nh thổ của Đại Việt. Năm 1307, vua Trần Anh Tông đ• đặt tên hai châu mới là Thuận Châu và Hoá Châu. Hoá châu có huyện cực nam là Điện Bàn thuộc phủ Triều Phong mà ở đó có Lâm ấp Phố. Về sau địa danh Hội An mà người phương Tây gọi là Faifo, đ• thay thế cho Lâm ấp Phố.

Sau khi thuộc l•nh thổ Đại Việt, Hội An đ• trở thành một đô thị thương cảng nổi tiếng ở Đàng Trong, nhờ những chính sách mở cửa của thưòi các chúa Nguyễn mà cảng thị Hội An đ• phát triển cực thịnh trong các thế kỷ XVII- XVIII và bắt đầu suy thoái vào cuối thế kỷ XVIII và đầu thế kỷ XIX. Hội An có quan hệ với đường hàng hải quốc tế từ phương Tây sang phương Đông, một trung tâm trung chuyển của con đường tơ lụa và gốm sứ xuyên đại dương trong những thế kỷ XVI- XVIII, nó đ• để lại những dấu ấn vàng son rực một thời của đô thị cổ xưa nhất của miền trung Việt Nam.