Chương 1: Những lý luận chung về rủi ro tín dụng trong NHTM

1.1. Rủi ro trong hoạt động kinh doanh của NHTM

1.1.1. Khái niệm rủi ro trong ngân hàng thương mại

Trong kinh doanh, chúng ta cần phải đưa ra những quyết định, mỗi quyết định đó lại tiềm ẩn những rủi ro. Để thành công, chúng ta không phải chỉ tìm cách lẩn tránh những rủi ro này, mà là làm sao kiểm soát được chúng.

Vậy rủi ro là gì?

Khái niệm rủi ro nói chung theo từ điển tiếng việt “rủi ro là điều không lành, không tốt bất ngờ xảy ra”. Theo nhà kinh tế học H. King, rủi ro là kết quả bất lợi có thể đo lường được. Theo cuốn “Phương pháp bảo hiểm và phòng ngừa rủi ro trong kinh doanh” của Nguyễn Hữu Thân, rủi ro là sự bất trắc gây mất mát thiệt hại. Các khái niệm trên phản ánh khía cạnh nào đó của rủi ro nhưng có thể khái quát lại là: rủi ro là sự xuất hiện của một biến cố không mong đợi gây thiệt hại cho một công việc cụ thể.

Đối với ngân hàng thì sao? Cũng như bất kỳ ngành kinh doanh nào khác, ngân hàng có thể gặp rủi ro và có thể bị mất vốn. Hơn nữa là một ngành kinh tế nhạy cảm, hoạt động ngân hàng với bản chất của nó, chịu ảnh hưởng của rất nhiều rủi ro. Bản thân người quản lý ngân hàng và người lập chính sách cần biết và hiểu những rủi ro nay để tìm cách hạn chế những đổ vỡ dễ gây thiệt hại, trước hết là với ngân hàng đó và sau là toàn bộ nền kinh tế.

Có thể nói, rủi ro của ngân hàng là khả năng xảy ra những tổn thất cho ngân hàng, có nghĩa là mức độ không chắc chắn liên quan tới một vài sự kiện. Ví dụ, liệu khách hàng có xin tái gia hạn khoản cho vay của anh ta hay không? Tiền gủi có tăng trong tháng tới không? Giá cổ phiếu và thu nhập của ngân hàng có tăng không?...

Có quang điểm cho rằng rủi ro là toàn bộ tổn thất có thể xảy ra đối với ngân hàng, quan điểm khác thì cho rằng rủi ro chỉ là những tổn thất có thể xảy ra ngoài dự kiến và nó phải gắn liền với giảm sút thu nhập ngoài dự kiến.

NHTM là doanh nghiệp kinh doanh hàng hoá đặc biệt hàng hoá tiền tệ. Đa phần trong đó là các khoản tiền gửi phải trả khi có yêu cầu. Nguồn tiền của các NHTM đang có thay đổi mạnh mẽ do gia tăng cạnh tranh trong hệ thống ngân hàng, giữa các ngân hàng với các tổ chức tài chính dưới anh hưởng của công nghệ thông tin và quá trình toàn cầu hoá. nguồn tiền gủi của cá nhân và doanh nghiệp trở nên dễ dàng di chuyển hơn, nhạy cảm hơn với lãi suất. Điều này tạo thuận lợi cho ngân hàng trong tìm kiếm nguồn tiền song tăng tính mỏng manh, kém ổn định của cả hệ thống. Tài sản của ngân hàng chủ yếu là các động sản tài chính với tỉnh rủi ro thị trường, rủi ro tín dụng rất cao. Công nghệ ngân hàng cho phép ngân hàng có thể chuyển nguồn tiền của mình đầu tư tới các vùng, các thị trường khác nhau ngày càng xa trụ sở chính. Điều này giúp ngân hàng giảm bớt được rủi ro thông qua đa dạng hoá khách hàng, đa dàng hoá sản phẩm và thị trường, mặt khác cũng làm tăng tính rủi ro do tính biến động lớn trên thị trường thế giới và khu vực, do thông tin sai lệch…

Các ngân hàng không biết trước rủi ro, và không thể dự đoán chính xác các vấn đề sẽ xảy ra, một số loại rủi ro còn được xác định trước trong chiến lược hoạt động chung của ngân hàng tuy nhiên chỉ mang tính đề phòng, hạn chế chứ không thể loại trừ.