LỜI MỞ ĐẦU

Trong những năm gần đây, nghành nuôi trồng thủy sản ở nước ta đang phát triển nhanh chóng. Theo công bố của FAO năm 2006, tổng sản lượng nuôi trồng thủy sản của Việt Nam là 1,67 triệu tấn, xếp vị trí thứ 6 Châu Á. Hiện nay đối tượng nuôi trồng chủ yếu là các loài thủy hải sản nước mặn như: cá mú (Epinephelus spp), cá giò (Rachycentron canadum), cá chẽm (Lates calcariper), cá cam (Seriola spp), cá hồng (Lutijanus erythropterus), cá chim (Trachinotus blochii), ốc hương (Babylonia areolata), vẹm xanh (Perna viridis), tôm sú (Penaeus monodon), . trong đó đối tượng nuôi mới là cá chim vây vàng đang được chú ý phát triển nuôi bởi vì thịt cá thơm ngon hấp dẫn, hàm lượng dinh dưỡng cao, rất được ưa chuộng.

Cá chim vây vàng (Trachinotus blochii Lacepede, 1801) là loài phân bố tương đối rộng ở vùng biển nhiệt đới, Tây Thái Bình Dương, Nhật Bản, Đài Loan, Indonesia, miền Nam Trung Quốc. Nước ta cá phân bố chủ yếu ở vịnh Bắc Bộ, miền Trung và Nam Bộ. Cá có kích cỡ thương mại 0,8 -1 kg/con, giá trị kinh tế cao với giá bán 100.000 VNĐ/kg, thị trường xuất khẩu: Nhật Bản, Đài Loan, Trung Quốc, Hồng Kông, Mỹ, Singapore. Đây là một đối tượng nuôi mới ở Việt Nam, chưa được nghiên cứu nhiều nên người nuôi vẫn gặp khó khăn do tỷ lệ cá chết cao, sức chống chọi trước các điều kiện bất lợi của môi trường và các vi khuẩn gây bệnh còn thấp đặc biệt là các bệnh do Vibrio gây ra.

Để khắc phục tình trạng này, người nuôi đã dùng các loại hóa chất khử trùng, các chất kháng sinh phòng bệnh. Tuy nhiên hiệu quả của các phương pháp này không cao, ngược lại còn gây ảnh hưởng đến môi trường, nguy hiểm hơn nếu lạm dụng chất kháng sinh sẽ gây ra tồn dư kháng sinh và hiện tượng kháng kháng sinh của các vi khuẩn gây bệnh trên thủy sản. Vì vậy, việc tìm ra một giải pháp thích hợp để giải quyết vấn đề này là rất quan trọng.

Phương pháp sử dụng chế phẩm sinh học có chứa những vi sinh vật mang những đặc tính: đối kháng với vi khuẩn gây bệnh, sinh các enzyme tiêu hóa, phân hủy các chất hữu cơ thừa đã được áp dụng. Các chế phẩm sinh học không những tăng khả năng sinh trưởng, khả năng kháng bệnh cho vật nuôi mà còn hạn chế được tối đa khả năng sử dụng kháng sinh trong việc phòng và trị bệnh thủy sản. Nhiều nhóm vi sinh vật mang các đặc tính probioic đã được áp dụng, trong đó có nhóm vi khuẩn Lactobacillus.

Với lí do như vậy nên chúng tôi tiến hành thực hiện đề tài “Phân lập, tuyển chọn và đánh giá tiềm năng probiotic của các chủng Lactobacillus phân lập trên Cá Chim vây vàng”

Mục tiêu của đề tài là phân lập, tuyển chọn một số chủng Lactobacillus có hoạt tính kháng Vibrio để bổ sung vào chế phẩm probiotic nuôi cá chim vây vàng nhằm mục đích tăng tốc độ tăng trưởng, khả năng kháng bệnh, đảm bảo sự phát triển bền vững của nghề nuôi cá chim vây vàng.

Các nội dung nghiên cứu của đề tài:

[*]Phân lập các chủng Lactobacillus và Vibrio trong ruột cá chim vây vàng.

[*]Tuyển chọn các chủng Lactobacillus có hoạt tính khảng Vibrio.

[*]Nghiên cứu đặc điểm sinh học của các chủng Lactobacillus.

Nghiên cứu điều kiện nuôi cấy thích hơp cho các chủng Lactobacillus.

MỤC LỤC

LỜI CẢM ƠN i

MỤC LỤC ii

DANH MỤC BẢNG vii

DANH MỤC HÌNH VẼ VÀ ĐỒ THỊ viii

KÍ HIỆU CÁC CỤM TỪ VIẾT TẮT ix

LỜI MỞ ĐẦU 1

1.1.1. Giới thiệu vê Probiotics 3

1.1.2. Cơ chế tác động của probiotic 5

1.1.2.1. Sản sinh ra các chất ức chế 5

1.1.2.2. Cạnh tranh cơ chất, năng lượng với những vi khuẩn khác 5

1.1.2.3. Cạnh tranh vị trí bám dính với vi khuẩn gây bệnh 6

1.1.2.4. Tăng cường đáp ứng miễn dịch 6

1.1.2.5. Cải thiện chất lượng nước 7

1.1.3. Ứng dụng của probiotic 7

1.1.3.1. Ứng dụng của chế phẩm Probiotic trong y học, trong trồng trọt, trong bảo vệ môi trường. 7

1.1.3.2. Ứng dụng của chế phẩm Probiotic trong nuôi trồng thủy sản 8

1.1.4. Công nghệ sản xuất chế phẩm probiotics. 11

1.1.4.1. Nguyên liệu 12

1.1.4.2. Nhân giống 12

1.1.4.3. Thu sinh khối 12

1.1.4.4. Tạo chế phẩm 12

1.1 . Tổng quan về cá chim vây vàng 14

1.2.1. Giới thiệu chung về cá chim vây vàng 14

1.2.2. Tình hình nghiên cứu cá chim vây vàng trên thế giới và trong nước 15

1.2.2.1. Tình hình nghiên cứu cá chim vây vàng trên thế giới 15

1.2.2.2. Tình hình nghiên cứu cá chim vây vàng ở Việt Nam 16

1.2.3. Tình hình bệnh dịch trên cá nuôi nước mặn nói chung và cá chim vây vàng nói riêng 17

1.2.3.1. Bệnh do nấm, ký sinh trùng 17

1.2.3.2. Bệnh do virus 18

1.2.3.3. Bệnh do vi khuẩn 18

1.2 . Tổng quan về vi khuẩn lactic 20

1.3.1. Giới thiệu về vi khuẩn lactic 20

1.3.1.1. Giới thiệu chung 20

1.3.1.2. Phân loại vi khuẩn lactic 22

1.3.1.2.1. Lên men đồng hình 22

1.3.1.2.1. Lên men dị hình 23

1.3.2. Giới thiệu về giống Lactobacillus 23

1.3.2.1 Giống Lactobacillus – các đặc tính của vi khuẩn probiotic 24

1.3.2.2.1 Khả năng sinh ra các chất kháng khuẩn và đối kháng với các vi khuẩn gây bệnh 24

1.3.2.2.3 Khả năng chịu mặn 25

1.3.2.2.4 Khả năng tồn tại trong đường tiêu hóa 25

1.3.2.2. Các yếu tố ảnh hưởng tới sự phát triển của vi khuẩn lactic nói chung và Lactobacillus nói riêng. 26

1.3.2.1.1. Ảnh hưởng của các chất dinh dưỡng 26

13.2.2.2. Ảnh hưởng của các điều kiện nuôi cấy 29

1.3.3. Tình hình nghiên cứu sử dụng Lactobacillus bổ sung vào chế phẩm probiotic trong nuôi trồng thủy sản 30

Chương 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 33

2.1. Đối tượng nghiên cứu 33

2.1.1. Mẫu cá 33

2.1.2. Môi trường nghiên cứu 33

2. 2. Nội dung nghiên cứu 35

Hình 2.1:Sơ đồ cách tiếp cận các nội dung nghiên cứu của đề tài 35

2. 3. Phương pháp nghiên cứu 36

2.3.1. Phương pháp phân lập, tuyển chọn 36

2.3.1.1. Phân lập Lactobacillus 36

2.3.1.2. Nuôi cấy và bảo quản các chủng Lactobacillus 36

2.3.1.3. Tuyển chọn các chủng Lactobacillus kháng Vibrio 37

2.3.2. Quan sát đặc điểm hình thái và đặc tính sinh hóa 38

2.3.2.1. Quan sát đặc điểm hình thái 38

2.3.2.1.1. Quan sát tế bào vi khuẩn bằng kính hiển vi 38

2.3.2.1.2. Nhuộm Gram 38

2.3.2.2. Quan sát đặc tính sinh hóa 39

2.3.2.2.1. Khả năng sinh acid lactic 39

2.3.2.2.2. Phản ứng catalase 40

2.3.2.2.3. Khả năng di động 40

2.3.2.2.4. Khả năng sử dụng các loại đường: 41

2.3.3. Xác định các điều kiện nuôi cấy 41

2.3.3.1. Xác định khả năng sinh trưởng 41

2.3.3.2. Xác định nhiệt độ thích hợp 42

2.3.3.3. Xác định thời gian nuôi cấy 42

2.3.3.4. Xác định pH thích hợp 42

2.3.4. Xác định các đặc tính probiotic 42

2.3.4.1. Xác định khả năng sinh enzyme tiêu hóa 42

2.3.4.2. Xác định khả năng chịu mặn 43

Chương 3: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN 44

3.1. Kết quả phân lập tuyển chọn 44

3.1.1. Phân lập Lactobacillus từ nội tạng cá chim vây vàng 44

3.1.2. Kết quả tuyển chọn các chủng Lactobacillus có hoạt tính kháng Vibrio 44

3.2. Đặc điểm hình thái và đặc điểm sinh hóa 46

3.2.1. Đặc điểm hình thái 46

3.2.1.1. Đặc điểm hình thái của chủng L1.2 46

3.2.1.2. Đặc điểm hình thái của chủng L1.3 48

3.2.2. Đặc điểm sinh hóa 51

3.3. Đặc tính nuôi cấy và đặc tính probiotic 52

3.3.1. Đường cong sinh trưởng của chủng L1.2 và L1.3 52

3.3.2 Ảnh hưởng của nhiệt độ đến sự phát triển của 2 chủng L1.2 và L1.3 54

3.3.3. Thời gian nuôi cấy 55

3.3.4. pH nuôi cấy 56

3.3.5. Khả năng chịu mặn của hai chủng L1.2 và L1.3 57

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 59

Kết luận 59

Kiến nghị 59

TÀI LIỆU THAM KHẢO 60