MỤC LỤC

Phần mở đầu . . . . . . . . . . . . . . . . .trang 1

Phần nội dung. . . . . . . . . . . . . . . . . trang 9

Chương I. Cơ sở lý luận . . . . . . . . . . . trang 9

Chương II. Vài nét về tác giả, tác phẩm . . . . . trang 12

1 Các tác giả .trang 12

2 Tác phẩm . . . .trang 14

Chương III. Nghệ thuật miêu tả xung đột giữa hai kiểu nhân vật phụ nữ quý tộc tài

hoa trong tiểu thuyết Hồng lâu mộng . .trang 25

1. Những tiền đề nảy sinh xung đột tư tưởng giữa hai kiểu nhân vật phụ nữ quý tộc tài

hoa trong tiểu thuyết Hồng lâu mộng trang 25

1.2 Hiện thực xã hội phong phú, phức tạp thời Mãn Thanh .trang 25

1.2 Sự phát triển của tư tưởng dân chủ tự do trang 26

2. Nghệ thuật miêu tả xung đột tư tưởng giữa hai kiểu nhân vật phụ nữ quý tộc tài

hoa trong tiểu thuyết Hồng lâu mộng .trang 27

2.1 Xây dựng hệ thống yếu tố làm nổi bật xung đột tư tưởng giữa hai kiểu nhân vật

phụ nữ quý tộc tài hoa .trang 27

2.1.1 Yếu tố tương đồng trang 27

2.1.2 Yếu tố tương phản trang 32

2.2 Độc thoại nội tâm, đối thoại bộc lộ xung đột tư tưởng giữa hai kiểu nhân vật

phụ nữ tài hoa . .trang 46

2.3 Mượn lời nhận xét của nhân vật khác để miêu tả xung đột tư tưởng giữa hai

kiểu nhân vật phụ nữ quý tộc tài hoa . .trang 49

2.4 Những bài thơ bộc lộ xung đột tư tưởng giữa hai kiểu nhân vật phụ nữ quý tộc

tài hoa trong tiểu thuyết Hồng lâu mộng . .trang 53

3. Kết quả, ý nghĩa của những xung đột tư tưởng giữa hai kiểu nhân vật phụ nữ quý

tộc tài hoa trong tiểu thuyết Hồng lâu mộng . . .trang 58

Kết luận . .trang 61

Phụ lục

Phác thảo chân dung các nhân vật nữ chính trong Hồng lâu mộng . .trang 63

Tài liệu tham khảo .trang 79

GVHD: Th.s Phùng Hoài Ngọc

SVTH: Nguyễn Hoàn Anh 1

PHẦN MỞ ĐẦU

1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI

Người Trung Hoa có câu rằng “Khai đàm bất thuyết Hồng lâu mộng, độc

tận thi thư diệc uổng nhiên !” (mở miệng mà không nói chuyện Hồng lâu mộng thì

đọc hết cả sách vở cũng vô ích). Ở Trung Quốc, có một chuyên ngành nghiên cứu

Hồng lâu mộng - gọi là Hồng học, có lẽ trên thế giới chỉ có Shakespeare và

Sholokhov là có vinh dự lớn lao như thế vì có Shakespeare học và Sholokhov học

Điều đó cho thấy ảnh hưởng xã hội rộng lớn của Hồng lâu mộng. Và ảnh hưởng

của Hồng lâu mộng không chỉ dừng lại trong biên giới Trung Hoa, tính đến nay

trên thế giới đã có ít nhất 16 thứ ngôn ngữ khác nhau như Anh, Pháp, Nga, Đức,

Nhật, Italia, Hungari, Hà Lan, Rumani, Triều Tiên, Việt Nam dịch toàn văn hoặc

trích dịch Hồng lâu mộng. Bách khoa toàn thư Pháp đánh giá Hồng lâu mộng là

một tấm gương của xã hội Trung Quốc thế kỉ XVIII, là một cột mốc lớn trên văn

đàn thế giới” ( Tào Tuyết Cần. 1996. Tr.17). Ở Việt Nam hiện nay, Hồng lâu mộng

được giảng dạy và nghiên cứu trong các trường Đại học, Cao đẳng như một nội

dung quan trọng của bộ môn văn học Trung Quốc.

Tác giả chính của Hồng lâu mộng, Tào Tuyết Cần, giống như phần lớn các

nhà văn lớn Trung Hoa trong lịch sử, viết văn là để giải toả nỗi niềm cô phẫn, là để

ký thác những suy tư về con người và thời đại. Vì thế có thể xem Hồng lâu mộng là

sự thể hiện tư tưởng thời đại: tinh thần dân chủ, tinh thần phê phán đời sống xã hội

phong kiến mục nát, phê phán những giáo điều truyền thống đã ăn sâu bén rễ hàng

ngàn năm, đòi tự do yêu đương, đòi giải phóng cá tính, đòi tự do bình đẳng, khát

khao một cuộc sống lý tưởng Trong Hồng lâu mộng, những khát vọng sâu xa của

con người thời đại và sự biểu hiện nó ra một cách nghệ thuật đã có một cuộc hẹn

hò tuyệt diệu. Nhận xét về nghệ thuật văn chương Hồng Lâu Mộng, Hồng Thu

Phiên trong Hồng lâu mộng quyết vi đã viết “Hồng lâu mộng lập ý mới, bố cục

khéo, từ ngữ đẹp, đầu mối rõ, khởi kết kì, đan cài diệu, miêu tả thật, sắp xếp tài, kể

việc thực, nói tình thiết, đặt tên sát, dùng bút kín, cái tài tình không kể xiết ”

( Tào Tuyết Cần. 1996. Tr.12). Còn Thôi Đạo Di thì lại nhận xét “đối với tôi không

có một tác phẩm văn học nào có thể so tài với Hồng lâu mộng về cách sáng tạo câu

chuyện và nhân vật chân thật, sống động, bền bỉ . Có thể nói, đọc Hồng lâu mộng

không chỉ khiến chúng ta hiểu lịch sử mà còn giúp chúng ta hiểu hiện thực cuộc

sống”. (Phan Thanh Anh. 2006. Tr.131).

Một trong những yếu tố góp phần làm nên thành công của Hồng lâu mộng là

nghệ thuật xây dựng nhân vật. Mỗi nhân vật trong tác phẩm đều có tính cách riêng

không ai giống ai. Có thể nói Hồng lâu mộng đã miêu tả hàng trăm trạng thái tâm

lý của con người, không chỉ miêu tả sự suy tàn của xã hội phong kiến mà còn lột tả

những tâm trạng buồn thương cho thân phận con người. Đáng chú ý ở đây là nghệ

thuật xây dựng hình tượng nhân vật phụ nữ. Chính tác giả đã tỏ bày trong hồi 1 của

tác phẩm “Nay tôi sống cuộc đời gió bụi, không làm nên được trò trống gì. Chợt

nghĩ đến những người con gái ngày trước cùng sống với tôi, so sánh kỹ lưỡng thấy

sự hiểu biết và việc làm của họ đều hơn tôi. Tôi đường đường là bậc tu mi; lại chịu

kém bạn quần thoa, thực đáng hổ thẹn! Bây giờ hối cũng vô ích, biết làm thế nào!

Tôi nghĩ trước kia được ơn trời, nhờ tổ, mặc đẹp ăn ngon mà phụ công nuôi dạy

GVHD: Th.s Phùng Hoài Ngọc

SVTH: Nguyễn Hoàn Anh 2

của mẹ cha, trái lời răn bảo của thầy bạn, đến nỗi ngày nay một nghề cũng không

thành, nửa đời long đong, nên muốn đem những chuyện đó chép thành một bộ sách

bày tỏ với mọi người. Tôi biết rằng tôi mang tội nhiều. Nhưng trong khuê các còn

biết bao người tài giỏi, tôi không thể nhất thiết mượn cớ ngu dại muốn che giấu lỗi

của mình, để cho họ bị mai một. Cho nên, đám cỏ lều tranh, giường tre bếp đất,

cùng cảnh gió sớm trăng chiều, sân hoa thềm liễu, đều thúc giục thực hiện lòng

mong ước dùng bút mực viết ra lời ”. Trong suốt chiều dài Hồng lâu mộng, ta

luôn bắt gặp bóng dáng những người phụ nữ mà cuộc đời, số phận họ đã được dự

báo, tóm tắt trong hồi thứ 5 của tác phẩm. Ẩn đằng sau hình tượng xinh đẹp ấy là

sự xung đột tư tưởng giữa các nhân vật phụ nữ được miêu tả đậm nét và giàu ý

nghĩa.

Thế nhưng, những vấn đề ấy không phải bao giờ cũng được đánh giá xác

đáng. Xuất phát từ niềm đam mê Hồng lâu mộng, chúng tôi quyết định chọn đề tài

“Nghệ thuật miêu tả xung đột tư tưởng giữa hai kiểu nhân vật phụ nữ quý tộc tài

hoa trong tiểu thuyết Hồng lâu mộng”, với mong muốn khám phá phần nào ý nghĩa

và giá trị to lớn của tác phẩm để từ đó có một cái nhìn toàn diện hơn về thiên tiểu

thuyết tuyệt diệu này. Cũng hy vọng rằng đề tài này sẽ tiếp thêm lửa trong trái tim

của những ai đã từng yêu mến Hồng lâu mộng và thắp lên ngọn lửa yêu thích trong

trái tim những ai chưa một lần đọc Hồng lâu mộng. Như con ong làm mật cho đời,

chúng tôi mong công trình nhỏ bé này sẽ góp thêm một tiếng nói trên diễn đàn

Hồng học đang tưng bừng rộn rã