Đề tài: Một số biện pháp phòng ngừa rủi ro trong phương thức thanh toán tín dụng chứng từ tại ngân hàng Đầu tư và phát triển Việt Nam

MỤC LỤC

CÁC TỪ VIẾT TẮT

DANH MỤC BẢNG BIỂU VÀ ĐỒ THỊ

DANH MỤC PHỤ LỤC

LỜI CÁM ƠN

LỜI MỞ ĐẦU

CHƯƠNG 1 CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ RỦI RO CỦA NGÂN HÀNG KHI THANH TOÁN XUẤT NHẬP KHẨU BẰNG PHƯƠNG THỨC TÍN DỤNG CHỨNG TỪ 5

1.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHƯƠNG THỨC TÍN DỤNG CHỨNG TỪ 5

1.1.1. Khái niệm .5

1.1.1.1. Thế nào là phương thức thanh toán tín dụng chứng từ? .5

1.1.1.2. Các bên tham gia trong phương thức thanh toán tín dụng chứng từ 5

1.1.2. Thư tín dụng 6

1.1.2.1. Khái niệm về thư tín dụng 6

1.1.2.2. Nội dung của thư tín dụng 6

1.1.2.3. Phân loại thư tín dụng .7

1.1.3. Quy trình thanh toán tín dụng chứng từ 7

1.1.4. Những quy định quốc tế áp dụng trong phương thức tín dụng chứng từ 8

1.2. RỦI RO ĐỐI VỚI NGÂN HÀNG KHI THANH TOÁN BẰNG PHƯƠNG THỨC

TÍN DỤNG CHỨNG TỪ . 8

1.2.1. Khái niệm về rủi ro .8

1.2.2. Nhận dạng rủi ro khi sử dụng phương thức tín dụng chứng từ .9

1.2.2.1. Rủi ro đối với ngân hàng phát hành L/C .9

1.2.2.2. Rủi ro đối với ngân hàng xác nhận L/C 11

1.2.2.3. Rủi ro đối với ngân hàng thông báo L/C 13

1.2.2.4. Rủi ro đối với ngân hàng chiết khấu .14

1.2.2.5. Rủi ro khác cho ngân hàng 19

1.3. BÀI HỌC KINH NGHIỆM VỀ RỦI RO TỪ CÁC NGÂN HÀNG KHI THANH

TOÁN XUẤT NHẬP KHẨU . 21

1.3.1. Bài học kinh nghiệm từ một số rủi ro của ngân hàng .21

1.3.1.1. Tình huống rủi ro do nhà nhập khẩu mất khả năng thanh toán 21

1.3.1.2. Tình huống rủi ro do nhà xuất khẩu có hành vi lừa đảo .22

1.3.1.3. Tình huống rủi ro do năng lực của cán bộ và do thị trường biến động 23

1.3.1.4. Tình huống rủi ro khi ngân hàng phát hành bảo lãnh nhận hàng .24

1.3.2. Một số kinh nghiệm phòng tránh rủi ro của các ngân hàng nước ngoài .25

1.3.2.1. Phân loại hạn mức tín dụng cho khách hàng 25

1.3.2.2. Sử dụng các thoả thuận cho giao dịch tín dụng chứng từ .25

1.3.2.3. Phòng quan hệ quốc tế có chức năng thông tin về các ngân hàng 26

1.3.2.4. Vấn đề công nghệ và con người 26

1.3.2.5. Trung tâm tài trợ thương mại (Trade Finance) .27

TÓM TẮT CHƯƠNG 1 . 27

CHƯƠNG 2 ĐÁNH GIÁ KHẢ NĂNG XẢY RA RỦI RO KHI THANH TOÁN BẰNG PHƯƠNG THỨC TÍN DỤNG CHỨNG TỪ TẠI NGÂN HÀNG ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM . .28

2.1. TỔNG QUAN VỀ NGÂN HÀNG ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM . 28

2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển 28

2.1.2. Những thành quả đạt được của BIDV .28

2.1.2.1. Phát triển quy mô hoạt động .28

2.1.2.2. Phát triển công nghệ ngân hàng 29

2.1.2.3. Phát triển hệ thống tổ chức và nguồn nhân lực .29

2.1.2.4. Hợp tác cùng phát triển .30

2.1.3. Kết quả hoạt động kinh doanh .30

2.1.3.1. Công tác huy động vốn .30

2.1.3.2. Công tác tín dụng 30

2.1.3.3. Hoạt động dịch vụ .31

2.2. TÌNH HÌNH SỬ DỤNG PHƯƠNG THỨC TÍN DỤNG CHỨNG TỪ TRONG

HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN QUỐC TẾ CỦA BIDV . 33

2.2.1. Quy trình nghiệp vụ về phương thức tín dụng chứng từ của BIDV .33

2.2.1.1. Các quy định của BIDV về phương thức thanh toán tín dụng chứng từ 33

2.2.1.2. Giới thiệu về quy trình nghiệp vụ thanh toán L/C 33

2.2.2. Tình hình hoạt động thanh toán quốc tế của BIDV .34

2.2.2.1. Tình hình hoạt động thanh toán quốc tế (2001-2005) 34

2.2.2.2. Tỷ trọng hoạt động thanh toán quốc tế của các chi nhánh 36

2.2.2.3. Tình hình thanh toán bằng phương thức L/C 37

2.3. ĐIỀU TRA KHẢO SÁT ĐÁNH GIÁ KHẢ NĂNG XẢY RA CÁC RỦI RO ĐỐI

VỚI BIDV KHI SỬ DỤNG PHƯƠNG THỨC THANH TOÁN L/C 38

2.3.1. Mục tiêu của khảo sát 38

2.3.2. Quy mô khảo sát và đối tượng được phỏng vấn .39

2.3.3. Nội dung bảng câu hỏi 39

2.3.3.1. Thông tin của người trả lời .40

2.3.3.2. Thang điểm cho các câu hỏi 40

2.3.3.3. Các câu hỏi 41

2.3.3.4. Kết quả khảo sát 42

2.4. ĐÁNH GIÁ KHẢ NĂNG XẢY RA RỦI RO ĐỐI VỚI BIDV THÔNG QUA ĐIỀU

TRA KHẢO SÁT . 44

2.4.1. Rủi ro khi BIDV là ngân hàng chiết khấu .45

2.4.1.1. Rủi ro khi kiểm tra chứng từ .45

2.4.1.2. Rủi ro do nhà nhập khẩu từ chối hoặc trì hoãn thanh toán .47

2.4.1.3. Rủi ro khi chiết khấu chứng từ không bảo lưu (miễn truy đòi) 47

2.4.1.4. Rủi ro từ nguyên nhân bất khả kháng .47

2.4.1.5. Rủi ro do ngân hàng phát hành bị phá sản 48

2.4.1.6. Rủi ro khi chiết khấu chứng từ bất hợp lệ .48

2.4.1.7. Rủi ro khác trong nghiệp vụ chiết khấu chứng từ .49

2.4.2. Rủi ro khi BIDV là ngân hàng phát hành L/C 50

2.4.2.1. Rủi ro từ phía người mở L/C (nhà nhập khẩu) .50

2.4.2.2. Rủi ro về điều kiện thị trường hàng hóa nhập khẩu 51

2.4.2.3. Rủi ro về tỷ giá hối đoái 51

2.4.2.4. Rủi ro từ phía người thụ hưởng 52

2.4.2.5. Rủi ro do không mua bảo hiểm cho hàng hóa 52

2.4.2.6. Rủi ro trong thực hiện bảo lãnh nhận hàng .53

2.4.2.7. Rủi ro khi chứng từ vận tải ngoài tầm kiểm soát của ngân hàng 53

2.4.2.8. Rủi ro do mất quyền từ chối thanh toán bộ chứng từ bất đồng 54

2.4.2.9. Rủi ro khác cho ngân hàng phát hành .54

2.4.3. Rủi ro khi BIDV là ngân hàng xác nhận L/C 55

2.4.3.1. Rủi ro khi xác nhận theo yêu cầu của ngân hàng phát hành .55

2.4.3.2. Rủi ro khi xác nhận L/C theo yêu cầu của người hưởng 56

2.4.3.3. Rủi ro khi chấp nhận chứng từ có bất đồng 56

2.4.3.4. Rủi ro khác khi xác nhận L/C .56

2.4.4. Rủi ro khi BIDV là ngân hàng thông báo L/C 57

2.4.4.1. Rủi ro do sự chậm trễ hay thiếu chính xác của ngân hàng thông báo 57

2.4.4.2. Rủi ro do L/C bị giả mạo 58

2.4.4.3. Rủi ro do không thông báo kịp thời cho ngân hàng phát hành .58

2.4.4.4. Rủi ro khi thông báo và giao L/C cho người thụ hưởng .59

2.4.4.5. Rủi ro khác cho ngân hàng thông báo .59

TÓM TẮT CHƯƠNG 2 . 60

CHƯƠNG 3 MỘT SỐ BIỆN PHÁP PHÒNG NGỪA RỦI RO TRONG PHƯƠNG THỨC TÍN DỤNG CHỨNG TỪ TẠI NGÂN HÀNG ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM.61

3.1. MỤC TIÊU CỦA CÁC BIỆN PHÁP 61

3.2. MỘT SỐ BIỆN PHÁP CỤ THỂ 62

3.2.1. Các biện pháp khi BIDV là ngân hàng chiết khấu 62

3.2.1.1. Các biện pháp giảm rủi ro khi kiểm tra chứng từ .62

3.2.1.2. Xem xét các điều kiện trước khi chiết khấu bộ chứng từ .63

3.2.1.3. Tìm hiểu tình hình nước nhập khẩu, nhà nhập khẩu và ngân hàng mở 64

3.2.1.4. Không nên chiết khấu bộ chứng từ bất hợp lệ 65

3.2.2. Các biện pháp khi BIDV là ngân hàng phát hành 65

3.2.2.1. Thẩm định tình hình tài chính và cấp hạn mức tín dụng cho khách hàng 65

3.2.2.2. Xem xét định mức ký quỹ hợp lý đối với doanh nghiệp mở L/C .66

3.2.2.3. Tìm hiểu thị trường và giá cả hàng hóa nhập khẩu .68

3.2.2.4. Phòng ngừa rủi ro xuất phát từ người hưởng 68

3.2.2.5. Nghiên cứu kỹ đến những điều kiện, điều khoản của L/C .69

3.2.2.6. Tránh rủi ro mất quyền từ chối thanh toán .71

3.2.3. Các biện pháp khi BIDV là ngân hàng xác nhận 71

3.2.3.1. Xem xét số dư tài khoản tiền gửi của ngân hàng mở 72

3.2.3.2. Sử dụng hạn mức tín dụng cho ngân hàng mở .72

3.2.3.3. Xác nhận L/C theo yêu cầu của người hưởng .72

3.2.3.4. Điều kiện khác để xác nhận L/C .73

3.2.4. Các biện pháp khi BIDV là ngân hàng thông báo 74

3.2.4.1. Gửi thông báo L/C một cách kịp thời và chính xác 74

3.2.4.2. Kiểm tra tính xác thực của L/C trước khi thông báo cho khách hàng 74

3.2.4.3. Đảm bảo việc giao nhận L/C 75

3.2.5. Nhóm các biện pháp chung .76

3.2.5.1. Tiếp thị và thu hút khách hàng tốt, tiềm năng 76

3.2.5.2. Nâng cao chất lượng đội ngũ nhân viên .77

3.2.5.3. Mở rộng và phát triển các sản phẩm dịch vụ thanh toán quốc tế .77

3.2.5.4. Ứng dụng công nghệ thông tin 77

3.2.5.5. Mở rộng quan hệ đại lý .78

3.2.5.6. Hoàn thiện và mở rộng hoạt động của trung tâm tài trợ thương mại 78

3.2.5.7. Tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát và xử lý tranh chấp .78

3.3. KẾT QUẢ DỰ KIẾN THU ĐƯỢC . 79

3.4. MỘT SỐ KIẾN NGHỊ . 80

3.4.1. Kiến nghị đối với Chính phủ 80

3.4.2. Kiến nghị đối với Ngân hàng Nhà nước Việt Nam 81

TÓM TẮT CHƯƠNG 3 . 82

LỜI KẾT LUẬN

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC