ĐẶC ĐIỂM TIỂU THUYẾT HỒ BIỂU CHÁNH

CHARACTERISTICS OF HO BIEU CHANH’S NOVELS

SVTH: TỐNG VĂN CHÍNH

Lớp 04CVH2, Khoa Ngữ Văn, Trường Đại học Sư phạm

GVHD: PGS-TS. NGUYỄN PHONG NAM

Khoa Ngữ Văn, Trường Đại học Sư phạm

TÓM TẮT

Tiểu thuyết viết bằng chữ Quốc ngữ ở Nam bộ cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX là một bộ phận

máu thịt của văn học dân tộc. Nếu như Nguyễn Trọng Quản, Trần Chánh Chiếu, Trương Duy

Toản là những người mở đường thì Hồ Biểu Chánh là người đã góp phần bổ sung, phát triển.

Hồ Biểu Chánh thuộc số ít nhà văn Việt Nam sử dụng những từ ngữ bình dân một cách tự

nhiên; phản ánh chính xác hiện thực xã hội, tình cảm và tâm lý con người miền Nam thời

thuộc địa. Những cảnh, những tình, những người cùng với bao sự việc trong tiểu thuyết của

Hồ Biểu Chánh rất gần gũi, quen thuộc với quần chúng. Khi nghiên cứu Đặc điểm tiểu thuyết

Hồ Biểu Chánh, chúng tôi mong muốn sẽ đem lại cho bạn đọc một cái nhìn toàn cảnh về hiện

thực xã hội Nam bộ đầu thế kỷ XX, thấy được những nét truyền thống và cách tân trong nghệ

thuật của tiểu thuyết Hồ Biểu Chánh.

SUMMARY

Novels written in Vietnamese national script in the South of Viet Nam from the end of the 19th

last century to the beginning of 20th

century play a very important role in the national literature.

Nguyen Trong Quan, Tran Chanh Chieu and Truong Duy Toan were considered to be the

pioneers in writing this new genre which Ho Bieu Chanh continued contributing and

developing. Ho Bieu Chanh was one of the minority of (VietNamese) writters who could use

the popular words naturally; and through his novels, the social reality in the colony period, the

sentiment and feelings of the people in Southern Vietnam were truly relected. The scenery, the

emotion as well as the characters and the facts described in his novels were very close and

familiar to people is this period. Therefore, my research on Characteristic of Ho Bieu

Chanh’s novels attempts to provide the readers with an overview of the society in Southern

Vietnam the beginning of 20th

century and help the readers realize the combination of the

traditional and new writing styles shown in Ho Bieu Chanh’s novels.

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Văn học Việt Nam giai đoạn 1900 – 1930 có sự tồn tại song song của hai nền văn học

cũ và mới với hai lực lượng sáng tác; hai công chúng với hai quan niệm văn học khác nhau.

Nền văn học cũ đang suy yếu dần, từng bước cách tân. Nền văn học mới vừa phát huy những

nhân tố hiện đại vừa kế thừa những thành tựu của nền văn học cũ. Hồ Biểu Chánh là một nhà

văn lớn của Nam bộ. Người có công mở đường cho nền tiểu thuyết Việt Nam hiện đại. Trong

buổi bình minh của văn xuôi Quốc ngữ đầu thế kỷ XX, khi mà cả người sáng tác và người tiếp

nhận văn chương đều còn bỡ ngỡ với các tác phẩm văn xuôi viết bằng chữ Quốc ngữ. Hồ Biểu

Chánh đã ra sức tạo dựng và bồi đắp cho nền tiểu thuyết mới, đưa nó đến gần với độc giả.

Người đương thời và các thế hệ độc giả về sau đã đón nhận những sáng tác của ông một cách

nồng nhiệt, trân trọng: “Càng lâu về sau, ông càng trở thành nhà văn cổ điển của nền văn học

Việt Nam” (Trần Bạch Đằng).

Nghiên cứu Đặc điểm tiểu thuyết Hồ Biểu Chánh để thấy được những đóng góp của

nhà văn trong nền văn học Việt Nam hiện đại; phục vụ hữu ích cho việc nghiên cứu, giảng dạy

và học tập sau này.

2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu của đề tài là những đặc điểm về nội dung và nghệ thuật của tiểu

thuyết Hồ Biểu Chánh.

Trong suốt 50 năm sáng tác liên tục, Hồ Biểu Chánh đã để lại cho đời 64 tiểu thuyết.

Trong đề tài này, chúng tôi chỉ tìm hiểu một số tiểu thuyết tiêu biểu được xem là những tác

phẩm mở đường cho nền tiểu thuyết Việt Nam hiện đại.

3. Ý nghĩa của đề tài

3.1. Nghiên cứu Đặc điểm tiểu thuyết Hồ Biểu Chánh sẽ cung cấp cho chúng ta

những kiến thức về con người Hồ Biểu Chánh; về hình ảnh xã hội Nam bộ những năm đầu thế

kỷ XX; chỉ ra những nét truyền thống và cách tân trong nghệ thuật. Từ đó cho phép chúng ta

hiểu sâu hơn, đầy đủ hơn về tác giả cũng như những sáng tác giá trị của ông.

3.2. Đề tài được thực hiện nhằm khẳng định những đóng góp quan trọng của Hồ Biểu

Chánh trong nền văn học Việt Nam hiện đại. Qua việc nghiên cứu sự nghiệp văn học của một

nhà văn sáng tác bằng chữ Quốc ngữ ở giai đoạn đầu, số lượng tác phẩm nhiều nhất, sẽ giúp

chúng ta thấy được quá trình vận động và phát triển của văn xuôi Việt Nam trong hơn một thế

kỷ nay.

3.3. Nghiên cứu đề tài này, bản thân người viết sẽ có điều kiện sưu tầm, tìm hiểu sâu sắc

hơn những tiểu thuyết của Hồ Biểu Chánh; đồng thời người viết cũng hy vọng sẽ góp thêm tài

liệu bổ ích cho các bạn sinh viên trong quá trình nghiên cứu tác giả, tác phẩm của Hồ Biểu

Chánh.

4. Phương pháp nghiên cứu

Phương pháp hệ thống, phân tích, so sánh.

5. Tổng quan vấn đề nghiên cứu

Có thể nói, những tác phẩm văn xuôi viết bằng chữ Quốc ngữ cuối thế

kỷ XIX đầu thế kỷ XX nói chung và tiểu thuyết Hồ Biểu Chánh nói riêng là một phần quan

trọng trong lịch sử văn học Việt Nam. Tuy nhiên, đến nay, nhiều vấn đề nghiên cứu vẫn còn bị

bỏ ngỏ. Tiểu thuyết của Hồ Biểu Chánh được các nhà nghiên cứu chú ý từ lâu, nhưng chưa

được nghiên cứu một cách hệ thống mà mới chỉ dừng lại ở những đánh giá, nhận xét mang

tính khái quát trong một số giáo trình như Giáo trình văn học Việt Nam, tập 4B của Lê Trí

Viễn, Nguyễn Đình Chú; Việt Nam văn học sử giản ước tân biên của Phạm thế Ngũ; Tiểu

thuyết Nam bộ cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX do Nguyễn Kim Anh chủ biên; Văn học Việt

Nam nơi miền đất mới, tập 1, của Nguyễn Q. Thắng; Tiểu thuyết Việt Nam hiện đại, tập 1, của

Phan Cự Đệ. Ngoài công trình Chân dung Hồ Biểu Chánh của Nguyễn Khuê đã được công bố

từ rất sớm (1962), tới nay, vẫn còn thiếu những công trình nghiên cứu vĩ mô tương xứng với

sự nghiệp tiểu thuyết lớn lao mà Hồ Biểu Chánh đã để lại cho đời. Từ thực tế đó, khi nghiên

cứu đề tài Đặc điểm tiểu thuyết Hồ Biểu Chánh, chúng tôi mong muốn sẽ có thêm nhiều hiểu

biết về tác giả, tác phẩm của Hồ Biểu Chánh nói riêng và các tiểu thuyết viết bằng chữ Quốc

ngữ cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX nói chung.

6. Cấu trúc đề tài

Đề tài của chúng tôi được chia thành ba phần: 50 trang. Ngoài phần mở đầu (06 trang) và phần

kết luận (02 trang), nội dung chính được chia thành ba chương (42 trang):

Chương 1: Hồ Biểu Chánh và tiểu thuyết Việt Nam hiện đại

Chương 2: Hình ảnh Nam bộ đầu thế kỷ XX qua tiểu thuyết Hồ Biểu Chánh

Chương 3: Đặc điểm nghệ thuật của tiểu thuyết Hồ Biểu Chánh

Cuối cùng là phần phụ lục, tài liệu tham khảo và nguồn ngữ liệu