I) GIỚI THIỆU CHUNG

Pháp luật phong kiến Việt nam ra đời và ngay lập tức đã thể hiện vai trò đắc lực giúp vua chúa phong kiến trong việc điều hành và quản lý nhà nước. Con đường hình thành của pháp luật cũng đi từ sự kế thừa, sao chép thuần tuý những phong tục tập quán sẵn có trong dân gian, đến từng bước vận dụng xây dựng văn bản pháp luật chính thức. Tại từng triều đại, trong từng hoàn cảnh lịch sử cụ thể mà hoạt động xây dựng pháp luật được quan tâm xây dựng và phát triển ở các mức độ khác nhau. Nhưng, dưới giác độ pháp điển hoá, pháp luật phong kiến Đại việt về căn bản có những bộ luật cơ bản như Bộ hình thư thời nhà Lý; Bộ hình thư thời nhà Trần; Quốc triều hình luật và Quốc triều khám tụng điều lệ thuộc triều hậu Lê và Bộ Hoàng việt luật lệ (Luật Gia Long) của triều Nguyễn…

Suốt thời kỳ Nhà nước phong kiến Đại việt, đặc biệt là giai đoạn từ thế kỷ 15 đến thế kỷ 18, pháp luật phong kiến không ngừng được xây dựng và hoàn thiện. Mỗi triều đại thường chỉ ban hành một bộ luật tổng hợp vì vậy mà bộ luật đó có hiệu lực trong suốt thời kỳ tồn tại của triều đại đó. Triều Vua Lê từ Lê Thái Tổ đến Lê Thái Tông và tiếp đến là Lê Thánh Tông hoạt động xây dựng pháp luật có thể nói là phát triển rực rỡ nhất. Trong gần 40 năm trị vì của mình Lê Thánh Tông đã ban hành nhiều luật lệ và còn được lưu lại đến ngày nay. Không chỉ ban hành nhiều luật lệ (qua các chiếu, chỉ, đạo dụ, sắc phong...) mà hoạt động tập hợp hoá, pháp điển hoá pháp luật cũng được chú trọng thích đáng. Hai bộ luật quốc triều hình luật và quốc triều khám tụng triều Lê là kết quả của hoạt động pháp điển hoá nói trên. Bộ quốc triều hình luật là đỉnh cao của thành tựu lập pháp từ thế kỷ 15-18, là bộ luật tiêu biểu nhất trong lịch sử pháp luật phong kiến Việt Nam