Sau gần hai mươi năm tiến hành công cuộc đổi mới Việt Nam đã gặt hái được nhiều thành tựu to lớn về mọi mặt, đặc biệt về kinh tế. Đời sống của người dân được nâng cao, cơ sở hạ tầng, vật chất, kĩ thuật được cải tiến… Nhìn chung đất nước ta đã thoát khỏi tình trạng là nước nghèo nàn lạc hậu. Nhờ việc chuyển đổi cơ chế kế hoạch hóa tập trung sang nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần có sự quản lí của nhà nước. Về căn bản chúng ta đã có những tiềm lực để phát triển bền vững. Tuy nhiên trong xu thế toàn cầu hoá nền kinh tế thế giới, vẫn còn không ít những khó khăn bức xúc mà chúng ta cần giải quyết, nhằm không ngừng nâng cao vị thế và uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế. Với sự đòi hỏi nhạy bén và khắt khe của cơ chế thị trường, ta cần có những nghiên cứu hết sức sâu sắc và chuyên nghiệp về các vấn đề kinh tế xã hội, không những nghiên cứu định tính và còn phải chú ý hơn nữa vai trò của nghiên cứu định lượng. Các hoạt động nghiên cứu của Viện Khoa học Lao động và Xã hội là nhằm đáp ứng những đòi hỏi của xu thế đó.

Viện Khoa học Lao động và Xã hội là một cơ quan nghiên cứu khoa học về Lao động, Thương binh và Xã hội. Viện được thành lập theo quyết định số 79 CP của chính phủ với tên gọi là “Viện Khoa học Lao động” vào ngày 14 tháng 4 năm 1978. Sau này cùng với sự đổi mới chung của nhà nước tháng 3 năm 1987 sau khi sát nhập với “ Bộ Lao động Thương binh và Xã hội”. Lúc này viện đã đổi tên thành “Viện Khoa học Lao động và các vấn đề Xã hội”. Đến 18/11/2002 căn cứ vào quyết định số 1445/2002/QD –BLĐTB&XH đã đổi thành “Viện Khoa học Lao động và Xã hội” thuộc Bộ Lao Động –Thương Binh và Xã Hội.