1. Tính cấp thiết của đề tài

Tội phạm trộm cắp tài sản nói chung và trộm cắp tài sản tại nơi ở của công dân nói riêng xâm hại đến quyền sở hữu về tài sản – một trong các quyền cơ bản của mọi công dân được pháp luật bảo vệ. Điều 58 Hiến pháp hiện hành nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam quy định: “Công dân có quyền sở hữu về thu nhập hợp pháp, của cải để dành, nhà ở, tư liệu sinh hoạt, tư liệu sản xuất, vốn và tài sản khác ”.

Tình hình tội phạm trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh trong những năm qua diễn biến khá phức tạp, đặc biệt tội phạm trộm cắp tài sản nói chung và trộm cắp tài sản tại nơi ở của công dân nói riêng có chiều hướng gia tăng và chiếm tỉ lệ cao trong tổng số các vụ PPHS. Theo thống kê của Công an thành phố Hồ Chí Minh từ năm 2002 đến năm 2007 trên địa bàn thành phố xảy ra 6.821 vụ trộm cắp tài sản tại nơi ở của công dân, chiếm tỉ lệ 27,55% trong tổng số 24.752 vụ trộm cắp, và chiếm tỉ lệ 15,98% trong tổng số 42.676 vụ phạm pháp hình sự xảy ra trên địa bàn. Bọn tội phạm này đến từ nhiều nơi trên toàn quốc, hoạt động lưu động, có phương thức thủ đoạn tinh vi xảo quyệt, gây thiệt hại lớn về tài sản của người dân. Địa bàn gây án diễn ra rộng khắp trên toàn thành phố.

Thực hiện Nghị quyết 09/1998/NQ- CP ngày 31-7-1998, chương trình quốc gia phòng chống tội phạm của Chính phủ và Chương trình mục tiêu “3 giảm” của Thành uỷ, Công an thành phố Hồ Chí Minh coi việc phòng ngừa đấu tranh chống tội phạm trộm cắp nói chung và trộm cắp tài sản tại nơi ở là một trong những công tác quan trọng của lực lượng CSĐT tội phạm về TTXH. Thường xuyên thống kê, phân tích các phương thức thủ đoạn, áp dụng nhiều biện pháp nghiệp vụ, nỗ lực đấu tranh ngăn chặn tội phạm.

Tuy nhiên trong thực tiễn công tác phòng ngừa, đấu tranh tội phạm trên lĩnh vực này vẫn còn tồn tại một số vướng mắc, hiệu quả đạt được còn nhiều hạn chế, tỷ lệ điều tra khám phá chỉ đạt 34,74%. Công tác phòng ngừa, phối hợp đấu tranh giữa các lực lượng còn nhiều vấn đề bất cập . Nhất là chưa làm rõ được đặc điểm, tính chất, phương thức thủ đoạn một cách toàn diện, có hệ thống để có căn cứ khoa học đầy đủ, đề ra được chiến lược phòng ngừa đấu tranh lâu dài.

Xuất phát từ tình hình đó, công tác phòng ngừa, đấu tranh tội phạm trộm cắp tài sản tại nơi ở của công dân của lực lượng CSĐTTP về TTXH trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh đòi hỏi phải được tổng hợp, bổ sung về mặt lý luận, làm rõ thực trạng, nguyên nhân, điều kiện, xu hướng phát triển và đề ra giải pháp phòng ngừa, đấu tranh có hiệu quả. Do đó tôi chọn đề tài “Điều tra các vụ án trộm cắp tài sản tại nơi ở của công dân trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh” làm luận văn thạc sĩ Luật học chuyên ngành Tội phạm học và Điều tra tội phạm, mã số 60.38.70.

2. Tình hình nghiên cứu của đề tài

Trong những năm qua công an thành phố Hồ Chí Minh nói riêng và Bộ công an nói chung đã có rất nhiều đề tài nghiên cứu đến vấn đề điều tra các vụ án trộm cắp, từ đề tài luận án tiến sĩ, đề tài luận văn thạc sĩ đến các đề tài khoa học, các hội thảo chuyên sâu. Bên cạnh đó có một số bài viết mang tính lý luận, học thuật đăng trên tạp chí của ngành.

Nhìn chung các đề tài nghiên cứu trên đã đề cập đến nhiều phương diện khác nhau, từ khám nghiệm hiện trường, lấy lời khai, tổ chức và tiến hành các hoạt động điều tra trong giai đoạn điều tra ban đầu của công tác điều tra các vụ án trộm cắp. Tuy nhiên về công tác Điều tra các vụ án trộm cắp tài sản tại nơi ở trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh chưa có công trình nào nghiên cứu chuyên biệt một cách toàn diện.

3. Mục tiêu nghiên cứu

Thông qua nghiên cứu đề tài nhằm đánh giá thực trạng hoạt động điều tra các vụ án trộm cắp tài sản tại nơi ở của công dân trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh, góp phần bổ sung và tiến tới từng bước hoàn thiện lý luận về phương pháp điều tra các vụ án trộm cắp nói chung và trộm cắp tài sản tại nơi ở nói riêng.

Trên cơ sở đó, kiến nghị và đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động điều tra các vụ án trộm cắp tài sản tại nơi ở trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh của lực lượng Cảnh sát điều tra tội phạm về trật tự xã hội Công an thành phố Hồ Chí Minh trong giai đoạn hiện nay.

4. Nhiệm vụ nghiên cứu

Để đạt được mục đích nghiên cứu, đề tài có nhiệm vụ nghiên cứu và làm rõ những vấn đề sau:

-Nghiên cứu các vấn đề cơ bản liên quan đến cơ sở lý luận về phương pháp điều tra tội phạm nói chung và tội phạm trộm cắp nói riêng.

-Nghiên cứu một số đặc điểm địa bàn thành phố Hồ Chí Minh có liên quan đến tội phạm trộm cắp tài sản tại nơi ở của công dân.

-Nghiên cứu tình hình hoạt động, đặc điểm hình sự của tội phạm trộm cắp tài sản tại nơi ở của công dân trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh.

-Nghiên cứu thực trạng tiến hành hoạt động điều tra các vụ án trộm cắp tài sản tại nơi ở của công dân của lực lượng CSĐTTP về TTXH Công an thành phố Hồ Chí Minh; đánh giá những khó khăn thuận lợi và và một số nguyên nhân làm phát sinh những khó khăn, tồn tại đó.

-Dự báo tình hình tội phạm trộm cắp tài sản tại nơi ở của công dân trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh trong thời gian tới.

-Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động điều tra các vụ án trộm cắp tài sản tại nơi ở của công dân của lực lượng CSĐTTP về TTXH Công an thành phố Hồ Chí Minh.

5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

-Đối tượng nghiên cứu

Lý luận và thực tiễn tiến hành các hoạt động điều tra các vụ án trộm cắp tài sản tại nơi ở của công dân của lực lượng CSĐTTP về TTXH Công an thành phố Hồ Chí Minh.

-Phạm vi nghiên cứu

+Phạm vi về nội dung: Đề tài chỉ nghiên cứu thực trạng tiến hành các biện pháp điều tra trong điều tra các các vụ án trộm cắp tài sản tại nơi ở của công dân của lực lượng CSĐTTP về TTXH Công an thành phố Hồ Chí Minh.

+ Thời gian nghiên cứu: Chỉ nghiên cứu các vụ án xảy ra từ năm 2002 đến nay thuộc chức năng điều tra của lực lượng CSĐTTP về TTXH Công an thành phố Hồ Chí Minh.

6. Phương pháp nghiên cứu

a. Phương pháp luận

Phương pháp luận chỉ đạo hoạt động nghiên cứu là phép biện chứng duy vật của chủ nghĩa Mác-Lê nin. Các quan điểm của Đảng, pháp luật của nhà nước về phòng ngừa, đấu tranh chống tội phạm và các nguyên tắc cơ bản của khoa học pháp lý, khoa học điều tra hình sự, lý luận về hoạt động trinh sát

b. Các phương pháp nghiên cứu cụ thể

-Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Nghiên cứu các văn bản pháp luật, các công trình nghiên cứu, các tài liệu khác có liên quan đến hoạt động tội phạm trộm cắp tài sản tại nơi ở của công dân và công tác điều tra của lực lượng CSĐTTP về TTXH trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh.

-Phương pháp thống kê hình sự: Thu thập, hệ thống, phân tích, tổng hợp, đánh giá các tài liệu, số liệu phản ánh hoạt động điều tra án trộm cắp tài sản tại nơi ở trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh

-Phương pháp điều tra điển hình: Nghiên cứu sâu một số vụ án điển hình cho từng loại phương thức, thủ đoạn gây án. Từ đó rút ra những kết luận phù hợp với mục đích nghiên cứu.

-Phương pháp tổng kết kinh nghiệm thực tiễn: Thông qua công tác khảo sát tình hình thực tiễn tại các đơn vị trực tiếp tiến hành các hoạt động điều tra các vụ án trộm cắp tài sản tại nơi ở từ đó nghiên cứu, tổng hợp, rút ra các nguyên nhân, bài học kinh nghiệm làm giải pháp đề ra các biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động điều tra.

-Phương pháp toạ đàm, lấy ý kiến chuyên gia: Trực tiếp toạ đàm, trao đổi với các nhà khoa học, các nhà nghiên cứu lý luận cũng như các đồng chí trực tiếp làm công tác hoạt động điều tra án trộm cắp tài sản tại nơi ở trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh để rút ra những kinh nghiệm phục vụ đề tài nghiên cứu.

-Phương pháp tổng hợp, quy nạp, diễn dịch, so sánh.

7. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài

- Đóng góp làm phong phú thêm lý luận nghiệp vụ hoạt động điều tra tội phạm của lực lượng CSND nói chung và của lực lượng CSĐTTP về TTXH nói riêng.

- Những đề xuất của đề tài có thể được nghiên cứu, sử dụng trong thực tiễn chỉ đạo và tiến hành các hoạt động điều tra nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động điều tra án trộm cắp tài sản tại nơi ở của công dân của lực lượng CSĐTTP về TTXH trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh

- Nội dung của đề tài có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo trong quá trình nghiên cứu, giảng dạy chuyên ngành điều tra tội phạm của Học viện Cảnh sát nhân dân nói riêng và trong các trường Công an nhân dân nói chung.

8. Những yếu tố mới cần đạt được của đề tài

-Hệ thống hoá thực trạng tình hình tội phạm trộm cắp tài sản tại nơi ở trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh từ năm 2002 đến nay.

-Đánh giá tổng quát hoạt động điều tra tội phạm trộm cắp tài sản tại nơi ở của lực lượng CSĐTTP về TTXH trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh; phân tích các ưu khuyết điểm, nguyên nhân và tồn tại.

- Luận văn cũng dự báo hoạt động của loại tội phạm này trong thời gian tới và đưa ra một số giải pháp góp phần nâng cao hiệu quả phòng ngừa, đấu tranh tội phạm trộm cắp tài sản tại nơi ở trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh .

9. Cấu trúc luận văn

Ngoài phần mở đầu và phần kết luận, luận văn được cấu trúc 03 chương.

- Chương 1: Nhận thức chung về tội phạm trộm cắp và phương pháp điều tra các vụ án trộm cắp tài sản tại nơi ở của công dân.

- Chương 2: Thực trạng tình hình tội phạm cắp tài sản tại nơi ở công dân trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh và hoạt động phát hiện, điều tra của lực lượng CSĐTTP về TTXH.

- Chương 3: Dự báo tình hình tội phạm và những giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động điều tra các các vụ án trộm cắp tài sản tại nơi ở công dân trên địa bàn thành phố Thành phố Hồ Chí Minh