MỞ ĐẦU

Trong vài năm gần đây, sự phát triển nhanh của công nghệ di động đã tạo ra những thay đổi lớn trong nhiều lĩnh vực quan trọng như thương mại, giáo dục, y tế, giao thông, công nghiệp giải trí...

Năm 2004, Việt Nam đã tiêu thụ 1,6 triệu máy điện thoại di động, tăng 50% so với năm 2003 (http://www.vnpt.com.vn/tapchibcvt/). Theo dự báo của các chuyên gia công nghệ và tập đoàn nghiên cứu thị trường GFK ([url=http://www.gfk.com]GfK Group), năm 2005 doanh số điện thoại di động trên thị trường Việt Nam tiếp tục tăng với dự tính khoảng 2,4 triệu chiếc sẽ được bán. Trong khi đó, các nhà sản xuất không ngừng đưa ra những sản phẩm mới được tích hợp các tính năng và công nghệ hiện đại nhất với mức giá hợp lí góp phần tạo nên sự tăng trưởng chung của thị trường di động Việt Nam. Chính phủ và bộ bưu chính viễn thông (VNPT) đã đưa ra cơ chế đổi mới cùng với chủ trương xây dựng một thị trường di động sôi động, có sự cạnh tranh lành mạnh giữa những nhà cung cấp dịch vụ, đem lại lợi ích thật sự cho người sử dụng. Nhờ vậy, sự xuất hiện của các nhà cung cấp dịch vụ mới như S-Fone, CityPhone, Viettel và sắp tới là VP Telecom và Ha Noi Telecom sẽ làm cho thị trường di động nước nhà ngày càng khởi

sắc.

Tại khu vực Châu Á Thái Bình Dương, công nghệ di động đã trở nên phổ biến. Trên 164 triệu chiếc điện thoại cầm tay đã được bán trong năm 2004 (chưa tính số lượng tiêu thụ tại Nhật Bản, một cường quốc công nghệ của thế giới). Đây là một con số ấn tượng thể hiện tiềm năng phát triển của ngành điện toán di động trong tương

lai.

Về mặt công nghệ, người ta đã thống kê được, cứ trung bình 6 tháng sẽ có một phiên bản sản phẩm mới được tích hợp những công nghệ tiên tiến hơn thế hệ trước ([url=http://www.handheldvn.com/forum/]at Handheldvn.com). Hiện nay, những chiếc điện thoại đa phương tiên thế hệ thứ 3 (3G) đã được nghiên cứu chế tạo và bắt đầu được đưa vào sử dụng tại một số mạng di động ở Mỹ và Châu Âu, cùng với chuẩn công nghệ 3G với những thế mạnh vượt trội về băng thông truyền dữ liệu cũng như các tính năng đa phương tiện. Với các ưu thế đó, thiết bị di động nói chung và điện thoại di động nói riêng sẽ trở thành công cụ số trợ giúp đắc lực cho cuộc sống hiện đại.

Như vậy, với những thế mạnh rõ rệt của thiết bị di động và tính phổ cập mang tính toàn cầu, việc ứng dụng những tiện ích đa dạng nhằm phục vụ cuộc sống và thương mại là vấn đề rất đáng quan tâm, xét cả trên bình diện kinh tế, xã hội và công

nghệ.

Trong khoá luận này, chúng tôi tập trung nghiên cứu các xu thế, nguyên lí, cấu trúc của mô hình thương mại điện tử dựa trên thiết bị di động. Sau đó, chúng tôi xây dựng một ứng dụng thử nghiệm sử dụng tin nhắn SMS làm phương tiện để xác nhận và thực hiện các thanh toán thông qua hệ thống “ví điện tử”. Đây sẽ là một ứng dụng nhỏ làm ví dụ minh hoạ cho khả năng của thương mại điện tử dựa trên thiết bị di động.

Ngành điện toán di động số (mobile computing) nói chung và thương mại điện tử dựa trên thiết bị di động (mobile commerce) nói riêng là những lĩnh vực rất rộng, bao gồm rất nhiều lĩnh vực khác như bảo mật, thanh toán, ngân hàng, công nghệ tác tử di động (mobile agent)...Trong khuôn khổ khoá luận này chúng tôi chỉ xem xét một số khía cạnh liên quan tới các xu thế, nguyên lí, cấu trúc của mô hình thương mại điện tử dựa trên thiết bị di động. Khoá luận sẽ không nghiên cứu chi tiết các công nghệ liên quan khác của thương mại điện tử dựa trên thiết bị di động như: bảo mật, ngân hàng, thanh toán, công nghệ tác tử di động (mobile agent)...

Khoá luận bao gồm 4 chương

Chương I: Tổng quan về các công nghệ di động phổ biến nhất, các yếu tố cấu thành một hệ thống thương mại điện tử nói chung và thương mại điện tử cho thiết bị di động (mobile commerce) nói riêng.

Do khoá luận định huớng đến việc xây dựng một ứng dụng thanh toán thông qua thiết bị di động, có sử dụng tin nhắn SMS làm cơ chế điều khiển ví điện tử nên trong chương này chúng tôi cũng sẽ tập trung vào nghiên cứu sâu về SMS.

Chương II: Các vấn đề chung về thương mại điện tử và thương mại điện tử dựa trên các hệ thống di động (mobile commerce) và các ứng dụng của nó. Chương này sẽ giới thiệu chi tiết về thương mại điện tử nói chung và đi sâu vào nghiên cứu mô hình thương mại điện tử dựa trên thiết bị di động, đồng thời đưa ra cấu trúc chi tiết của mô hình này.

Cuối cùng, chúng tôi tập trung trình bày về các vấn đề liên quan tới thanh toán và các nguy cơ an ninh có thể ảnh hưởng tới hệ thống thương mại điện tử nhằm tìm ra giải pháp thanh toán hợp lí cho các giao thương trong thương mại điện tử.

Chương III: Tiếp tục đề cập đến việc thanh toán, vấn đề nan giải nhất trong các hệ thống thương mại điện tử thông thường và cả hệ thống thương mại điện tử dựa trên thiết bị di động. Trong đó, chúng tôi tập trung vào giải pháp “ví điện tử” được điều khiển thông qua tin nhắn SMS.

Do chương này hướng tới một giải pháp cụ thể, chúng tôi sẽ tập trung để trình bày về bản phân tích thiết kế hệ thống thử nghiệm: “sử dụng tin nhắn SMS để điều khiển ví điện tử”

Chương IV: Trình bày và cài đặt ứng dụng thử nghiệm mới xây dựng dựa trên hệ thống quản lí và điều khiển tin nhắn SMS của trung tâm công nghệ phần mềm thuộc đại học công nghệ, ĐHQGHN (seLab)

Chương I do Ngô Văn Thứ thực hiện

Chương II do Đào Quốc Trung thực hiện

Chương III và chương IV do cả Ngô Văn Thứ và Đào Quốc Trung thực hiện. Trong khi triển khai ứng dụng thử nghiệm, chúng tôi sử dụng SMS portal của Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Công nghệ Phần mềm như một môi trường dịch vụ nền. Ứng dụng triển khai ví điện tử với cơ chế thanh toán qua SMS là do chúng tôi thực hiện.

TÓM TẮT NỘI DUNG

Trong khóa luận này, chúng tôi sẽ trình bày về việc ứng dụng công nghệ di

động vào thương mại điện tử.

Phần đầu của khoá luận là tổng quan về công nghệ di động, các khái niệm cơ bản trong lĩnh vực điện toán di động số (mobile computing) và nghiên cứu sơ qua một số công nghệ di động phổ biến như GSM, CDMA, WireLess...Đặc biệt SMS, một phương tiện sẽ được dùng để xây dựng ứng dụng thử nghiệm cho khoá luận sẽ được nghiên cứu chi tiết hơn.

Phần tiếp theo của khoá luận dành để trình bày về các khái niệm cơ bản của thương mại điện tử, một số mô hình thương mại điện tử và tình hình thương mại điện tử ở Việt Nam. Cũng trong phần này, chúng tôi dành nhiều thời gian để nghiên cứu về các khái niệm, cấu trúc và nguyên lí của một mô hình thương mại điện tử cho các thiết bị di động (mobile commerce), đưa ra một số ứng dụng điển hình của mobile commerce đối với các lĩnh vực trong cuộc sống.

Phần thứ ba của khoá luận dành để trình bày về ứng dụng thử nghiệm, về cơ

chế thanh toán trong giải pháp ví điện tử trong thương mại địên tử sử dụng SMS.

MỤC LỤC

LỜI CẢM ƠN 1

TÓM TẮT NỘI DUNG. 3

MỤC LỤC . 4

MỞ ĐẦU ... 7

CHƯƠNG I. TỔNG QUAN VỀ CÔNG NGHỆ DI ĐỘNG 9

1.1. Công nghệ di động .. 9

1.1.1 Thiết bị cầm tay ... 10

1.1.2. GSM 13

1.1.3. CDMA . 14

1.1.4. GPRS ... 19

1.1.5. Phần mềm trung gian .... 21

1.1.6. Các mạng không dây .... 23

1.1.7. Máy tính phục vụ 29

1.2. SMS.. 30

1.2.1. Một số nguyên lí cơ bản .... 31

1.2.2. Kiến trúc của SMS.. 32

1.2.3. Các ứng dụng SMS .. 36

CHƯƠNG II. THƯƠNG MẠI DI ĐỘNG 38

2.1. Thương mại điện tử.... 38

2.1.1 Một số khái niệm cơ bản 39

2.1.2. Lợi ích của thương mại địên tử... 40

2.1.3. Các yêu cầu trong thương mại điện tử... 41

2.2. Thương mại điện tử dựa trên thiết bị di động .... 42

2.2.1 Cấu trúc của một hệ thống mobile commerce .. 43

2.2.2. Các ứng dụng mobile commerce . 47

2.2.3 Vấn đề thanh toán và bảo mật.. 50

2.3. Việt Nam với e-Commerce và m-Commerce .... 54

2.3.1 Hiện trạng .. 54

2.3.2 Đánh giá 56

CHƯƠNG III. XÂY DỰNG ỨNG DỤNG THỬ NGHIỆM VỀ VÍ ĐIỆN TỬ HOẠT

ĐỘNG DỰA TRÊN TIN NHẮN SMS .... 57

3.1. Ví điện tử .... 58

3.1.1. Khái niệm ví điện tử .... 58

3.1.2. Tại sao phải dùng ví điện tử ... 59

3.2. Thử nghiệm hệ thống thanh toán qua SMS... 61

3.2.1. Các yêu cầu và mục đích cần đạt được.. 61

3.2.2. Phân tích và thiết kế hệ thống. 61

Chương IV. TRIỂN KHAI ỨNG DỤNG THỬ NGHIỆM 78

4.1. Giải pháp SelabSMS Server .... 78

4.2. Cài đặt ứng dụng thử nghiệm.... 80

4.3. Kết quả thử nghiệm .... 81

KẾT LUẬN .. 82

5.1. Đánh giá kết quả của khoá luận ..... 82

5.2. Định hướng tương lai . 82

Tài liệu tham khảo .. 84