CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ LẠM PHÁT

1.1 Khái niệm lạm phát

Lạm phát là hiện tượng tiền trong lưu thông vượt quá nhu cầu cần thiết làm cho

chúng bị mất giá, giá cả của hầu hết các loại hàng hóa tăng lên đồng loạt.

1.2 Các phép đo chủ yếu của chỉ số lạm phát

Không tồn tại một phép đo chính xác duy nhất chỉ số lạm phát, vì giá trị của chỉ số

này phụ thuộc vào tỷ trọng mà người ta gán cho mỗi hàng hóa trong chỉ số, cũng như phụ

thuộc vào phạm vi khu vực kinh tế mà nó được thực hiện. Các phép đo phổ biến của chỉ

số lạm phát bao gồm:

- Chỉ số giá sinh hoạt (viết tắt tiếng Anh: CLI) là sự tăng trên lý thuyết giá cả sinh

hoạt của một cá nhân so với thu nhập, trong đó các chỉ số giá tiêu dùng (CPI) được giả

định một cách xấp xỉ. Các nhà kinh tế học tranh luận với nhau là có hay không việc một

CPI có thể cao hơn hay thấp hơn so với CLI dự tính. Điều này được xem như là "sự thiên

lệch" trong phạm vi CPI. CLI có thể được điều chỉnh bởi "sự ngang giá sức mua" để phản

ánh những khác biệt trong giá cả của đất đai hay các hàng hóa khác trong khu vực (chúng

dao động một cách rất lớn từ giá cả thế giới nói chung).

- Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) đo giá cả các hàng hóa hay được mua bởi "người tiêu

dùng thông thường" một cách có lựa chọn. Trong nhiều quốc gia công nghiệp, những sự

thay đổi theo phần trăm hàng năm trong các chỉ số này là con số lạm phát thông thường

hay được nhắc tới. Các phép đo này thường được sử dụng trong việc chuyển trả lương, do

những người lao động mong muốn có khoản chi trả (danh định) tăng ít nhất là bằng hoặc

cao hơn tỷ lệ tăng của CPI. Đôi khi, các hợp đồng lao động có tính đến các điều chỉnh giá

cả sinh hoạt, nó ngụ ý là khoản chi trả danh định sẽ tự động tăng lên theo sự tăng của CPI,

thông thường với một tỷ lệ chậm hơn so với lạm phát thực tế (và cũng chỉ sau khi lạm

phát đã xảy ra).

- Chỉ số giá sản xuất (PPI) đo mức giá mà các nhà sản xuất nhận được không tính

đến giá bổ sung qua đại lý hoặc thuế doanh thu. Nó khác với CPI là sự trợ cấp giá, lợi

nhuận và thuế có thể sinh ra một điều là giá trị nhận được bởi các nhà sản xuất là không

bằng với những gì người tiêu dùng đã thanh toán. Ở đây cũng có một sự chậm trễ điển

hình giữa sự tăng trong PPI và bất kỳ sự tăng phát sinh nào bởi nó trong CPI. Rất nhiều

người tin rằng điều này cho phép một dự đoán gần đúng và có khuynh hướng của lạm

phát CPI "ngày mai" dựa trên lạm phát PPI ngày "hôm nay", mặc dù thành phần của các

chỉ số là khác nhau; một trong những sự khác biệt quan trọng phải tính đến là các dịch vụ.

- Chỉ số giá bán buôn đo sự thay đổi trong giá cả các hàng hóa bán buôn (thông

thường là trước khi bán có thuế) một cách có lựa chọn. Chỉ số này rất giống với PPI.

- Chỉ số giá hàng hóa đo sự thay đổi trong giá cả của các hàng hóa một cách có lựa

chọn. Trong trường hợp bản vị vàng thì hàng hóa duy nhất được sử dụng là vàng. Khi

nước Mỹ sử dụng bản vị lưỡng kim thì chỉ số này bao gồm cả vàng và bạc.

- Chỉ số giảm phát GDP dựa trên việc tính toán của tổng sản phẩm quốc nội: Nó là

tỷ lệ của tổng giá trị GDP giá thực tế (GDP danh định) với tổng giá trị GDP của năm gốc,

từ đó có thể xác định GDP của năm báo cáo theo giá so sánh hay GDP thực). (Xem thêm

Thực và danh định trong kinh tế). Nó là phép đo mức giá cả được sử dụng rộng rãi nhất.

Các phép khử lạm phát cũng tính toán các thành phần của GDP như chi phí tiêu dùng cá

nhân. Tại Mỹ, Cục Dự trữ Liên bang đã chuyển sang sử dụng khử lạm phát tiêu dùng cá

nhân và các phép khử lạm phát khác để tính toán các chính sách kiềm chế lạm phát của

mình.

- Chỉ số giá chi phí tiêu dùng cá nhân (PCEPI). Trong "Báo cáo chính sách tiền tệ

cho Quốc hội" sáu tháng một lần của mình ("Báo cáo Humphrey-Hawkins") ngày 17

tháng 2 năm 2000, Federal Open Market Committee (FOMC) nói rằng ủy ban này đã thay

đổi thước đo cơ bản về lạm phát của mình từ CPI sang "chỉ số giá cả dạng chuỗi của các

chi phí tiêu dùng cá nhân"