MỞ ĐẦU

Nghiên cứu chính trị và phát triển xã hội là nghiên cứu sự tác động của chính trị (các quá trình, các thể chế và hệ thống chính trị) vào quá trình phát triển xã hội. Trong quá trình đó nhà nước với tư cách là đại diện cho ý chí của công dân, là trung tâm của hệ thống chính trị, bằng các phương thức dân chủ đưa ra sự lựa chọn mô hình phát triển, hoạch định chính sách phát triển cho quốc gia. Với các phương tiện và chức năng của mình, nhà nước đảm bảo thực hiện tối ưu mô hình phát triển ấy.

Sự phát triển của một quốc gia, một dân tộc tất yếu sẽ có những giai đoạn khác nhau, có phương thức khác nhau, có những hướng đột phá khác nhau, tựy theo những điều kiện lịch sử cụ thể. Nhưng sự phát triển nhanh, hài hũa, cân đối, bền vững là mục tiêu cuối cùng của mọi chương trình nghị sự. Để đạt được sự phát triển như vậy cần giải quyết tốt mối quan hệ giữa ba lĩnh vực cơ bản của phát triển hiện nay là kinh tế thị trường, nhà nước pháp quyền và xã hội công dân. Những lĩnh vực ấy lại vừa có phương thức, quy luật phát triển riêng đồng thời quan hệ biện chứng với nhau. Dưới góc độ chính trị học, những lĩnh vực này đều chịu sự tác động của quyền lực nhà nước, quyền lực chính trị, các quá trình và các thể chế chính trị. Như vậy, chính trị ở đây vừa là chủ thể, vừa là đối tượng của chính trị phát triển. Kinh tế thị trường, nhà nước pháp quyền và xã hội công dân phát triển theo quy luật chung, đồng thời lại được biểu hiện trong những điều kiện, tập quán, truyền thống kinh tế, văn húa chính trị nhất định, đòi hỏi phải có cách tiếp cận cụ thể. Đó lại là một vấn đề cực kỳ phức tạp và quan trọng nữa trong phát triển mà chính trị học phải nghiên cứu.

Sự phát triển của xã hội bao hàm nhiều nội dung: Nền kinh tế thị trường với sự phát triển của mọi quốc gia; Nhà nước pháp quyền - yếu tố có ý nghĩa quyết định trực tiếp đến sự phát triển xã hội; Xã hội công dân (xã hội dân sự hay hệ thống các tổ chức xã hội) một đảm bảo cho sự phát triển bền vững; Mối quan hệ giữa kinh tế thị trường, nhà nước pháp quyền và xã hội công dân (phương thức phát triển)… Trong đó nhà nước pháp quyền có vai trò rất quan trọng trong phát triển xó hội.

Với những kết quả đạt được trong qỳa trình đổi mới, cũng như những khó khăn, tồn tại của hơn 20 năm đổi mới, hoàn thiện nhà nước theo hướng xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa có vai trò cực kỳ to lớn, đã tác động mạnh mẽ và trực tiếp đến quá trình đổi mới đất nước nói chung. Thực tế cho thấy, vấn đề đổi mới và hoàn thiện nhà nướchiện nay là công việc còn khó khăn cả về lý thuyết và thực tiễn. Điều đó đòi hỏi Đảng, Nhà nước và nhân dân ta cần có những bước đi và giải pháp vừa khẩn trương, vừa vững chắc trong hiện thực, tiếp tục cải cách triệt để hơn nữa tổ chức và hoạt động của Nhà nước để đáp ứng được tình hình mới của đất nước trong quá