Triết học hình thành và phát triển qua nhiều giai đoạn khác nhau.Cùng với sự phát triển của triết học xuất hiện nhiều trường phái với những nhà triết học tiêu biểu và tư tưởng khác nhau, có phương pháp nghiên cứu thế giới quan được đánh giá là khoa học nhất, trở thành công cụ giúp con người nhận thức và cải tạo thế giới.

Trong lịch sử phát triển triết học có hai phương pháp nghiên cứu chung nhất đối lập nhau là phép siêu hình và phép biện chứng.

1.1Phép siêu hình:

Phương pháp siêu hình là phương pháp:

+ Nhận thức đối tượng ở trạng thái cô lập và tách rời khỏi các chỉnh thể khác, giữa các mặt đối lập có ranh giới tuyệt đối.

+ Nhận thức đối tượng ở trạng tháitĩnh, nếu có sự biến đổi thì đó chỉ là sự biến đổi về lượng. Nguyên nhân của sự biến đổi nằm ở ngoài đối tượng.

Tư duy siêu hình là tư duy cứng nhắc,phiến diện: Thấy được sự vật riêng biệt mà không thấy mối liên hệ qua lại giữa các sự vật. Chỉ thấy được sự tồn tại mà khôn thấy sự phát sinh và tiêu vong của sự vật ấy. Chỉ thấy trạng thái tĩnh mà không thấy sự vận động của sự vật. Do đó phương pháp siêu hình chỉ có tác dụng trong phạm vi nhất định bởi hiện thực không rời rạc và ngưng đọng như phương pháp này.

Đối lập với phương pháp siêu hình là phương pháp biện chứng.

1.2.Phép biện chứng:

Phương pháp biện chứng là phương pháp:

+ Nhận thức đối tượng trong các mối liên hệ với nhau, ảnh hưởng nhau, ràng buộc nhau.

+ Nhận thức đối tượng ở trạng thái vận động biến đổi nằm trong khuynh hướng chung là phát triển. Nguồn gốc chung của sự thay đổi là đấu tranh của các mặt đối lập để giải quyết mâu thuẫn nội tại của chúng.

Tư duy biện chứng là tư duy mềm dẻo, linh hoạt: Bên cạnh cái "hoặc là …hoặc là" còn cái "vừa là… vừa là". Thừa nhận chỉnh thể vừa là nó lại vừa không phải là nó. Thừa nhận cáikhẳng định và cái phủ định vừa loại trừ vừa gắn bó với nhau. Do vậy phương pháp biện chứng phản ánh hiện thực đúng như nó tồn tại nên đã trở thành công cụ giúp con người nhận thức và cải tạo thế giới.

Trong hoạt động kinh tế, các đối tượng, hiện tượng kinh tế cần được xem xét nhiều khía cạnh,trong mối liên hệ với nhiều hiện tượng khác, đặc biệt là tuân thủ theo các quy luật kinh tế khách quan.