PHẦN MỞ ĐẦU

Chùa Hương Tích nằm trên núi Hồng Lĩnh (xưa gọi là núi Ngân Hồng) nay thuộc xã Phiên Lộc - Huyện Can Lộc tỉnh Hà Tĩnh là một quần thể di tích rất thiêng liêng, phong cảch hữu tình nổi tiếng trong khắp vùng gần xa, theo sử ghi lại thì chùa được dùng tõ thời Trần song có nhiều huyền tích nói rằng quần thể di tích này có nguồn gốc còn xa xưa hơn nữa - tõ thủa Hồng hoang của dân tộc Việt Nam ta.

Chùa Hương Tích đã được xếp hạng Di tích lịch sử - danh thắng - kiến trúc mỹ thuật tôn giáo quyết định số 109/ QĐ - H của Bộ Văn Hoá Thông tin ký ngày 8 tháng 6 năm 1990.

Theo sử sách ghi được nhiều về chùa Hương Tích đất Thiên Lộc có rất nhiều huyên thoại, kỳ tích và thực tế tại khu vực này còn rất nhiều vấn đề hiện trạng tồn nghi, song tõ xa xưa ngôi chùa này được nhân dân tín ngưỡng, vua chúa truyền đời lưu tâm là điều đã khửng định. Với sự tích Công Chúa Diệu Thiện - con gái thứ 3 của vua Sở Trang Vương đã theo mẹ về vùng đất cội nguồn này, tu hành và đắc đạo, hoá thân tại am chính của chùa này - tới nay còn được bảo tồn.

I. GIỚI THIỆU CHUNG VỀ DI TÍCH

1.1. Những diễn biến lịch sử hình thành của di tích.

Theo truyền thuyết về Nàng chông chúa thứ 3 của Sở Trang Vương - Diệu Thiện tu hành đạt chính quả thì nơi tu hành này đã có khoản 2. 700 năm.

Theo truyền thuyết và sử ghi như cuốn " Thiên Lộc huyện chí" thì chùa Hương tích được xây dựng tõ thời Trần (khoảng thế kỷ XIII).

Năm 1885 toàn bộ chùa bị tiêu huỷ sau cơn hoả hoạn. Vật còn lại duy nhất là quả chuông đồng, và chứng cứ kiến trúc để lại cho hậu thế là toàn bộ cơ nền, chân tảng, đá xây dựng còn vương vãi quanh sân chùa hiện nay.