Đã có rất nhiều ý kiến khác nhau về nguồn gốc loài người. Từ xa xưa, có thể là từ thời nguyên thủy, đã có những huyền thoại khác nhau giải thích về nguồn gốc loài người. Có học giả cổ Hy Lạp tin rằng con người sinh ra từ loài cá. Theo sách trang Tử của Trung Quốc “Loài sâu rễ tre sinh ra loài báo, báo sinh ra ngựa, ngựa sinh ra người”. Người cổ Trung Quốc tin rằng Bà Nữ Oa dùng bùn vàng nặn ra người và thổi vào đó sự sống. Theo người cổ Ai Cập, thần Hanuma đã dùng đất sét tạo ra người trên bàn xoay đồ gốm. Cũng theo huyền thoại thì người Việt là “Con Rồng cháu Tiên”.

Kinh Thánh của đạo Thiên chúa giáo trình bày cụ thể về nguồn gốc con người và các loài vật. Theo Kinh Thánh, Đức chúa trời đã dùng đất sét nặn thành người đàn ông và lấy xương sườn người đàn ông nặn thành người đàNhật Bảnà.

Các huyền thoại, tôn giáo về nguồn gốc con người có rất nhiều và lại giống nhau ở chỗ quy công sáng tạo ra con người cho các đáng thần linh.

Các học giả duy tâm phản động đã và đang nêu ra rất nhiều học thuyết phản khoa học về nguồn gốc con người. Tuy mang nhiều màu sắc khác nhau nhưng thực chất của các học thuyết đó không khác xa tôn giáo bao nhiêu. Các nhà duy vật tiến bộ từ lâu đã tiến hành một cuộc đấu tranh không khoan nhượng chống lại các thế giới quan tôn giáo duy tâm phản động về nguồn gốc con người. Kết quả nghiên cứu về con người ngày càng chứng tỏ sự ra đời của con người là kết quả của cả một quá trình tiến hóa liên tục, lâu dài và rất phức tạp của thế giới sinh vật.

Cách đây hai ngàn năm, đã có nhiều học giả nhận thấy ở người và động vật có những điểm giống nhau nhưng chưa biết con người xuất hiện trên Trái đất như thế nào. Mãi đến thế kỷ XVIII, dựa trên nhiều tài liệu về động vật học mới được tích lũy, nhà sinh vật học Thụy Điển Lin-nê (linné) đã tiến hành phân loại động vật. Năm 1758, trong tác phẩm “Hệ thống tự nhiên” (Systema Naturae), Lin-nê đã xếp người vào bộ Linh trưởng (Bộ Primates) chung với khỉ vượn, vượn cáo và v.v… Chính Lin-nê đã đặt tên Homo cho giống người.

Tuy chưa thoát khỏi quan niệm bất biến về giống loài, nhưng Lin-nê thực sự là người đầu tiên tiến hành phân loại và xếp con người vào bảng phân loại sinh giới.

Năm 1809, nhà bác học Pháp La-mác (J.B.Lamark) đã công bố cuốn “Triết học động vật” trong đó vạch rõ các động vật cao đẳng phát sinh từ các động vật hạ đẳng và loài người có nguồn gốc từ loài vượn người. Tuy nhiên, La-mác chưa đưa ra được những bằng chứng chắc chắn có đủ sức thuyết phục.

Chỉ đến Đác-uyn mới là người thực sự tạo ra bước ngoặt vĩ đại trong tư duy nghiên cứu về nguồn gốc loài người. Các vấn đề tiến hóa và nguồn gốc loài người được Đác-uyn trình bày trong tác phẩm “Nguồn gốc loài người và sự chọn giống” xuất bản năm 1871. Ông Đác-uyn cho rằng người và vượn hiện đại là con cháu của một giống vượn người hóa thạch. Và do chọn lọc tự nhiên mà giống vượng người hóa thạch, tổ tiên của loài người xuất hiện. Đây thật sự là bước nhảy vọt đầu tiên. Tuy nhiên Đác-uyn vẫn không giải quyết được triệt để vấn đề vì sao loài người đã tự tách khỏi giới động vật, và vì sao con người tối cổ đã biến chuyển thành con người hiện đại.