TÓM TẮT: Thành phần và sự phân bố theo mùa và theo không gian của vi khuẩn lam

phù du thuộc bộ Oscillatoriales ở lưu vực sông La Ngà được nghiên cứu từ tháng 6 năm 2004

đến tháng 5 năm 2005. Đã ghi nhận được 88 taxa vi khuẩn lam phù du thuộc bộ

Oacillatoriales. Trong đó hai giống Oscillatoria và Phormidium có số taxa cao nhất là 26

taxa và 24 taxa . Hơn 30 taxa khác thuộc về các giống Planktothrix, Lyngbya, Homoeothrix,

Geitlerinema, Komvophoron, Pseudanabaena, Planktolyngbya, Spirulina, và Borzia. Các loài

vi khuẩn lam sợi hiện diện ở sông nhiều hơn ở hồ. 33 loài Oscillatoriales và giống

Homoeothrix lần đầu tiên ghi nhận ở Việt Nam. Tất cả các taxa hiện diện đều được hình chụp

qua kính hiển vi và mô tả (không đính kèm mô tả ở đây).

1.MỞ ĐẦU

Sông La Ngà là phụ lưu cấp một của hệ thống sông Đồng Nai, bắt nguồn từ cao nguyên Di

Linh, tỉnh Lâm Đồng, chảy qua các tỉnh Bình Thuận, Đồng Nai trước khi hòa với sông Đồng

Nai đổ vào hồ Trị An. Hồ được xây dựng để lấy nước cho thủy điện Trị An, ngoài ra hồ còn

cung cấp nước sinh hoạt cho thành phố Hồ Chí Minh và các tỉnh lân cận. Việc nghiên cứu về

các nhóm tảo và vi khuẩn lam để góp phần vào đánh giá chất lượng nước hồ là rất quan trọng.

Tuy nhiên, các nghiên cứu về phiêu sinh thực vật và vi khuẩn lam ở khu vực này vẫn còn rất ít.

Đây là nghiên cứu về vi khuẩn lam đầu tiên ở sông La Ngà. Bài báo trình bày kết quả về thành

phần và sự phân bố của các vi khuẩn lam thuộc bộ Oscillatoriales trên lưu vực sông La Ngà.

2.KHU VỰC NGHIÊN CỨU

Lưu vực sông La Ngà nằm trong vùng khí hậu có hai mùa trong năm, mùa mưa bắt đầu từ

tháng 5 đến tháng 11, mùa khô bắt đầu từ tháng 12 đến tháng 4 năm sau. Sông La Ngà mang

đặc điểm của các sông ở miền núi với đặc điểm là có nhiều ghềnh thác từ đoạn trung lưu trở

lên. Sông có diện tích lưu vực 4.170 km2, dài 272 km, độ dốc lưu vực 5,6‰. Ngược với hầu

hết các con sông ở Bình Thuận đều ngắn và dốc do địa hình, sông La Ngà lặng lẽ ngoặt về

hướng tây, nhập vào sông Đồng Nai để rồi góp sức tạo thành miền đồng bằng phương nam trù

phú. Sông La Ngà không chịu ảnh hưởng của biển, không bị nhiễm mặn mà chịu ảnh hưởng

của lũ hàng năm từ trên cao đổ về. Đến mùa mưa sông này nhận nước từ các sông suối nhỏ,

các hồ và bàu lân cận, làm mực nước có khi lên cao đến vài mét (Lê Bá Thảo, 1977). Sông La

Ngà đổ vào hồ Trị An là nguồn nước quan trọng và có tính nhạy cảm. Hồ còn nhận nước từ

sông Đồng Nai. Hồ Trị An nằm ở vị trí 11o18’22’’ vĩ độ bắc, 107o11’08’’ kinh độ đông, cách

thành phố Hồ Chí Minh khoảng 60-70km về phía Đông Bắc, thuộc huyện Định Quán, tỉnh

Đồng Nai. Hồ nằm trong vùng có lượng mưa hàng năm là 2200mm.

3.PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

Thu mẫu mỗi tháng một lần, bắt đầu từ tháng 6 năm 2004 và kết thúc vào tháng 5 năm

2005, tại 7 điểm trên sông La Ngà và một điểm ở hồ Trị An (hình 1). Thu mẫu và xử lý theo

phương pháp được mô tả bởi Sournia (1978), Cronberg và Annadotter (2006). Mẫu để phân

TẠP CHÍ PHÁT TRIỂN KH&CN, TẬP 11, SỐ 07 - 2008

Trang 53

tích vi khuẩn lam được thu bằng lưới vớt phiêu sinh có đường kính mắt lưới là 25μm. Kéo lưới

nhiều lần ở tầng mặt của thủy vực theo chiều ngang và chiều đứng. Mẫu tươi giữ lạnh và được

quan sát ngay khi về đến phòng thí nghiệm, mẫu khác cố định bằng formo l 5%