MỤC LỤC

Trang phụ bìa

Lời cam đoan

Mục lục

Danh mục các chữ viết tắt

Danh mục các bảng, sơ đồ

Danh mục các hình

Danh mục các phụ lục

Chương 1 Mở đầu

1.1. Đặt vấn đề 11

1.2. Mục tiêu nghiên cứu .12

1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .13

1.4. Phương pháp nghiên cứu .13

1.5. Tính mới của đề tài .16

1.6. Kết cấu của đề tài 17

Chương 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ NHƯỢNG QUYỀN THƯƠNG MẠI

2.1. Khái quát về nhượng quyền thương mại (Franchising) .19

2.1.1. Định nghĩa 19

2.1.2. Ưu và nhược điểm của hình thức NQTM 23

2.1.3. Các hình thức NQTM 29

2.1.3.1. Theo bản chất hoạt động của bên nhượng quyền 29

2.1.3.2. Theo mức độ gắn kết giữa bên nhượng và bên nhận quyền 33

2.1.3.3. Theo phương thức hoạt động .34

2.1.4. So sánh hình thức NQTM và các phương thức kinh doanh khác 36

2.2. Tình hình kinh doanh NQTM trên thế giới 37

2.3. Kinh nghiệm phát triển hoạt động NQTM của Singapore 39

2.3.1. Tình hình NQTM tại Singapore 39

2.3.2. Các chương trình hoạt động của chính phủ về NQTM .41

2.3.3. Một số nhận xét chung 42

Kết luận chương 2 .45

Chương 3: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG NHƯỢNG QUYỀN THƯƠNG MẠI TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

3.1. Cơ sở pháp lý về NQTM tại Việt Nam 46

3.1.1. Cơ sở pháp lý về NQTM tại Việt Nam 46

3.1.2. Đánh giá hệ thống pháp luật về NQTM 49

3.2. Thực trạng hoạt động kinh doanh NQTM tại TP.HCM 51

3.2.1. Sơ nét về sự phát triển của hoạt động NQTM tại Việt Nam .51

3.2.2. Thực trạng hoạt động kinh doanh NQTM tại TPHCM .53

3.2.2.1. Các hệ thống NQTM tại TP.HCM 53

3.2.2.1.1. Các hệ thống NQTM của doanh nghiệp trong nước 54

3.2.2.1.2. Các hệ thống NQTM của doanh nghiệp nước ngoài 64

3.2.2.2. Các hình thức thực hiện NQTM .67

3.2.2.3. Phân tích kết quả khảo sát hoạt động kinh doanh theo hình thức

NQTM tại TP.HCM 68

3.2.2.4. Đánh giá hoạt động kinh doanh NQTM tại TP.HCM 86

3.2.2.5. Các nguyên nhân hạn chế sự phát triển của hoạt động NQTM trong

thời gian qua 90

3.2.2.5.1. Về phía bên nhượng quyền 90

3.2.2.5.2. Về phía bên nhận quyền .91

3.2.2.5.3. Về phía nhà nước .92

Kết luận chương 3 .94

Chương 4: CÁC GIẢI PHÁP THÚC ĐẨY SỰ PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG NQTM TẠI TP.HCM

4.1. Tiềm năng phát triển hình thức kinh doanh NQTM tại TP.HCM .96

4.1.1. Đánh giá tiềm năng phát triển hình thức kinh doanh NQTM 96

4.1.1.1. Cơ hội 96

4.1.1.2. Thách thức .105

4.1.2. Các loại sản phẩm, dịch vụ có khả năng NQTM tại Việt Nam 106

4.2. Các giải pháp phát triển hoạt động NQTM tại TP.HCM 110

4.2.1 Đối với bên nhượng quyền 110

4.2.2. Đối với bên nhận quyền 115

Kết luận chương 4 .118

Chương 5: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

5.1. Kết luận .120

5.2. Kiến nghị .122

5.2.1. Đối với Nhà nước .122

5.2.2. Đối với các cơ quan khác 126

5.3. Hạn chế và hướng nghiên cứu trong tương lai 127

Tài liệu tham khảo

Phụ lục

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Bộ KH-CN Bộ Khoa học Công nghệ

EU Liên minh Châu Âu

NQTM Nhượng quyền thương mại

NQ Nhượng quyền

SHTT Sở hữu trí tuệ

TP.HCM Thành phố Hồ Chí Minh

UFOC Bộ hồ sơ cung cấp thông tin chi tiết về hoạt động nhượng

quyền và hệ thống nhượng quyền của doanh nghiệp

WFC Hiệp hội nhượng quyền thương mại thế giới

WTO Tổ chức Thương mại thế giới

DANH MỤC CÁC BẢNG

Trang

Bảng 2.1 Tình hình NQTM trên thế giới . 37

Bảng 3.1 Số lượng Doanh nghiệp đăng ký kinh doanh dưới hình thức NQTM tại

Sở Thương mại TP.HCM 48

Bảng 3.2 Các thương hiệu nhượng quyền trong nước tại Tp.HCM . 54

Bảng 3.3 Các thương hiệu có kế hoạch nhượng quyền 64

Bảng 3.4 Các thương hiệu nhượng quyền nước ngoài . 65

Bảng 3.5 Các thương hiệu có kế hoạch nhượng quyền 67

Bảng 3.6 Loại thương hiệu lựa chọn mua nhượng quyền 68

Bảng 3.7 Kênh thông tin về NQTM . 70

Bảng 3.8 Đánh giá mức phí nhượng quyền . 72

Bảng 3.9 Nhận định của bên nhận quyền về độ rủi ro của NQTM 73

Bảng 3.10 Các tiêu chí lựa chọn khi quyết định mua NQTM . 74

Bảng 3.11 Những khó khăn khi triển khai kinh doanh theo hình thức NQTM 76

Bảng 3.12 Mức độ khó khăn về chuyển giao công nghệ, bí quyết kinh doanh . 77

Bảng 3.13 Mức độ khó khăn về điều hành nhân viên 78

Bảng 3.14 Mức độ khó khăn về hoạt động Marketing . 79

Bảng 3.15 Khó khăn từ các hỗ trợ của doanh nghiệp nhượng quyền 80

Bảng 3.16 Mức độ khó khăn về kiểm soát chất lượng sản phẩm 80

Bảng 3.17 Mức độ khó khăn về kỹ thuật bán hàng 81

Bảng 3.18 Mức độ kiểm soát của bên nhượng quyền 82

Bảng 3.19 Đánh giá việc tuân thủ theo những quy định trong hợp đồng của bên

nhượng quyền . 83

Bảng 3.20 Đánh giá mức độ hỗ trợ của bên NQ đối với bên nhận quyền . 84

Bảng 3.21 Tình hình hoạt động kinh doanh của cửa hàng . 85

Bảng 4.1 Chỉ số phát triển bán lẻ GRDI năm 2006 . 102

DANH MỤC HÌNH VẼ

Trang

Hình 1.1 Quy trình nghiên cứu 15

Hình 1.2 Kết cấu của đề tài 18

Hình 2.1 Sự khác nhau giữa NQTM và các phương thức kinh doanh khác 36

Hình 2.2 Tình hình NQTM trên thế giới 38

Hình 3.1 Loại thương hiệu lựa chọn mua nhượng quyền 69

Hình 3.2 Kênh thông tin về NQTM . 71

Hình 3.3 So sánh mức phí nhượng quyền với doanh thu 72

Hình 3.4 Các tiêu chí lựa chọn khi quyết định mua NQTM . 75

Hình 3.5 Những khó khăn khi triển khai kinh doanh theo hình thức NQTM 76

Hình 3.6 Mức độ khó khăn về chuyển giao công nghệ, bí quyết kinh doanh . 77

Hình 3.7 Mức độ khó khăn về điều hành nhân viên tại cửa hàng . 78

Hình 3.8 Mức độ khó khăn về Marketing 79

Hình 3.9 Mức độ khó khăn từ các hỗ trợ của bên nhượng quyền 80

Hình 3.10 Mức độ khó khăn về kiểm soát chất lượng sản phẩm 81

Hình 3.11 Mức độ khó khăn về kỹ thuật bán hàng 82

Hình 3.12 Mức độ kiểm soát của bên NQ . 83

Hình 3.13 Đánh giá về việc tuân thủ theo những quy định của bên NQ . 84

Hình 3.14 Mức độ hỗ trợ của bên NQ . 85

Hình 3.15 Tình hình hoạt động kinh doanh của cửa hàng . 86

Hình 3.16 Thời gian trung bình để cửa hàng hoạt động ổn định . 86

Hình 3.17 Tỷ lệ các hệ thống NQTM trong nước và nước ngoài 89

Hình 3.18 Các lĩnh vực NQTM . 89

Hình 4.1 Tỷ lệ các yếu tố chọn lựa của người tiêu dùng khi mua hàng 99

Hình 4.2 Tỷ lệ lựa chọn các kênh phân phối . 100

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ

Trang

Sơ đồ 2.1 Kênh phân phối khi bên nhượng quyền là nhà sản xuất . 31

Sơ đồ 2.2 Kênh phân phối khi bên nhượng quyền là người tổ chức phân phối 31

Sơ đồ 3.1 Các văn bản pháp lý về nhượng quyền . 49

Sơ đồ 3.2 Đăng ký nhượng quyền . 37

Sơ đồ 4.1 Thu nhập bình quân đầu người của Việt Nam và TP.HCM . 98

Sơ đồ 4.2 Tốc độ tăng trưởng GDP của TP.HCM và cả nước 2001-2006 . 101

Sơ đồ 4.3 Phân tích cơ hội đầu tư 102

DANH MỤC CÁC PHỤ LỤC

Phụ lục 1: Bảng câu hỏi và kết quả xử lý 132

Phụ lục 2: Một số hệ thống nhượng quyền trong và ngoài nước 147

Phụ lục 3: NQTM tại một số nước trên thế giới .152

Phụ lục 4: So sánh phương thức NQTM với các phương thức khác 157

Phụ lục 5: Nội dung cơ bản của một UFOC .158

Phụ lục 6: Một số mẫu hợp đồng NQTM 161

Chương 1: MỞ ĐẦU

1.1. Đặt vấn đề:

Nhượng quyền thương mại (NQTM) hay Franchising là một trong những

phương thức kinh doanh phổ biến hàng đầu trên thế giới. Khởi nguồn từ quốc gia

Hoa Kỳ vào giữa thế kỷ 19, giờ đây NQTM đã phát triển mạnh mẽ và lan rộng sang

các quốc gia khác trong nhiều lĩnh vực kinh doanh đa dạng như: cửa hàng bán lẻ,

cửa hàng ăn uống, dịch vụ tài chính, giáo dục đào tạo, chăm sóc sức khỏe và một

số dịch vụ khác.

Qua thực tế của nhiều nước, phương thức kinh doanh NQTM đã đem lại hiệu quả

không chỉ cho các bên nhượng quyền và nhận quyền mà còn đem lại hiệu quả cho cả

nền kinh tế và người tiêu dùng. Do đây là phương thức kinh doanh khá an toàn và

hiệu quả cao hơn so với các phương thức kinh doanh khác nên thu hút nhiều thành

phần trong xã hội tham gia đầu tư, giúp các doanh nghiệp nhanh chóng phát triển hệ

thống, tạo công ăn việc làm và gia tăng thu nhập cho người dân, góp phần thúc đẩy

tăng trưởng kinh tế.

Với những ưu thế trên, phương thức NQTM ngày càng được chính phủ của nhiều

quốc gia xem như là một trong những chiến lược then chốt nhằm đẩy mạnh sự phát

triển khu vực kinh tế tư nhân. Theo số liệu của Hiệp hội NQTM quốc tế, đến năm

2001, tại Mỹ có 767.483 cơ sở kinh doanh theo phương thức NQTM với hơn 10

triệu nhân công và 625 tỷ USD doanh số, và cứ 8 phút lại có một phiên giao dịch

NQTM. Tổng doanh số bán hàng của các cơ sở kinh doanh theo phương thức

NQTM chiếm 1/3 doanh số bán lẻ của Mỹ. Vào năm 1999, tại Trung Quốc có 974

Bên nhượng quyền với khoảng 14.000 cơ sở kinh doanh nhận quyền, đạt doanh số

chiếm 4,5% tổng doanh số bán toàn quốc. Trong hai năm 2002-2003, số bên

nhượng quyền đã tăng lên 1.500 và số cơ sở kinh doanh nhận quyền là 70.000.

Doanh số bán hàng của các cở sở này chiếm 7,8% tổng doanh số bán toàn quốc.

Nhiều quốc gia trong khu vực Đông Nam Á như Singapore, Thái Lan, Malaysia

cũng đang tập trung đẩy mạnh phát triển kinh tế thông qua việc đưa ra nhiều chính

sách khuyến khích và ưu đãi cho hoạt động kinh doanh NQTM.

Trong những năm gần đây, hoạt động kinh doanh NQTM đang bắt đầu phát

triển khá sôi nổi tại Việt Nam và đã bước đầu mang đến một số ảnh hưởng tích cực.

Một số doanh nghiệp Việt Nam đã áp dụng phương thức này khá thành công để

phát triển hệ thống nhượng quyền của mình, điển hình như Phở 24, Kinh Đô,

Foci trong đó, một số hệ thống đã tiến hành nhượng quyền ra thị trường nước

ngoài. Bên cạnh đó, môi trường kinh doanh tại Việt Nam, đặc biệt là tại TP.HCM

đang cải thiện với tốc độ nhanh đã tạo ra cơ hội hấp dẫn cho hình thức NQTM phát

triển. Theo dự đoán của nhiều chuyên gia thì trong thời gian sắp tới hình thức này sẽ

phát triển mạnh tại Việt Nam. Tuy nhiên, phương thức kinh doanh này vẫn còn khá

mới mẻ đối với nhiều doanh nghiệp Việt Nam và còn tiềm ẩn nhiều rủi ro, thách

thức cần được nghiên cứu trước khi ra quyết định kinh doanh theo hình thức NQTM

hoặc tham gia đầu tư vốn vào một hệ thống nhượng quyền. Chẳng hạn như, mặc dù

có nhiều ưu điểm, nhưng phương thức kinh doanh này lại là phương thức rất dễ nảy

sinh tranh chấp về mặt pháp lý giữa các bên tham gia, mà cụ thể ở đây là bên

nhượng quyền và bên nhận quyền, sự phát triển của hệ thống không như mong

muốn của nhiều doanh nghiệp nhượng quyền, cũng như nhiều vấn đề nảy sinh trong

quá trình vận hành hệ thống nhượng quyền mà nếu các doanh nghiệp không hiểu rõ

và phòng ngừa ngay từ đầu có thể ảnh hưởng xấu đến cả hệ thống

Xuất phát từ ý nghĩa trên, tác giả đã chọn đề tài “Hoạt động kinh doanh

nhượng quyền thương mại tại TP.HCM - Thực trạng và giải pháp”. Nghiên cứu

này nhằm mục đích phân tích thực trạng hoạt động NQTM tại TP.HCM trong thời

gian qua. Trên cơ sở đó đề ra những giải pháp phát triển hoạt động NQTM tại

TPHCM, giúp các doanh nghiệp có những chiến lược và bước đi bài bản cho hoạt

động kinh doanh NQTM