[FONT=Times New Roman] 1. Lý do chọn đề tài

1.1 Nguyễn Khải là cây bút tiêu biểu của nền văn xuôi Việt Nam hiện đại từ

sau Cách mạng tháng Tám. Ông thuộc số ít nhà văn sớm xác định cho mình

một quan niệm độc đáo về nghệ thuật, về vai trò của Văn học và trách nhiệm

của nhà văn. Ông cũng thuộc số ít các nhà văn có sức viết dẻo dai, bền bỉ và

luôn có mặt ở những nơi "mũi nhọn" của cuộc sống. Bám sát từng bước đi của

đời sống với niềm hứng thú đặc biệt hướng vào "cái hôm nay" để nghiên cứu,

phân tích và đối thoại, sáng tác của Nguyễn Khải vừa nóng hổi tính thời sự

vừa có tầm khái quát về nhiều vấn đề thiết cốt đặt ra từ đời sống Xã hội và con

người đương thời. Tác phẩm của ông, vì thế, luôn được giới nghiên cứu phê

bình quan tâm luận bàn và đông đảo bạn đọc hào hứng đón nhận. Đúng như ý

kiến của Vương Trí Nhàn trong Lời giới thiệu Tuyển tập Nguyễn Khải:

"Ông là một trong những nhà văn dẫn đầu thời đại. Sáng tác của ông luôn

luôn đánh dấu những biến chuyển của xã hội. Với cuộc cách mạng này,

những năm tháng đấu tranh gian khổ này, tác phẩm của ông là một bằng

chứng, một tài liệu tham khảo thực sự. Và muốn hiểu con người thời đại với

tất cả những cái hay cái dở của họ, đời sống tinh thần của họ, phải đọc

Nguyễn Khải" [32, tr.61]. Với ngòi bút hiện thực đặc sắc, năng lực quan sát và

óc phân tích sắc sảo, Nguyễn Khải đã đem đến cho người đọc những trang

văn mang hơi thở của cuộc sống đất nước và con người đương thời.

Nguyễn Khải sáng tác ở nhiều thể loại: truyện ngắn, tiểu thuyết, kịch, ký,

tạp văn và đều có những tác phẩm có giá trị ở tất cả các thể loại đó.

Trong nửa thế kỷ cầm bút, ông để lại cho đời khoảng bảy chục truyện

ngắn. Sự kết tinh nghệ thuật và độ "chín" của văn nghiệp Nguyễn Khải được

ghi nhận rõ rệt nhất là ở những truyện ngắn ông viết thời kỳ đổi mới. Làm nên

đặc sắc riêng của thế giới nghệ thuật Nguyễn Khải trong truyện ngắn thời kỳ

đổi mới là hình tượng tác giả. Hình tượng tác giả là cái được biểu hiện ra

trong tác phẩm một cách đặc biệt. Nhà thơ Đức I.W.Goethe nói: "Mỗi nhà

văn, bất kể muốn hay không, đều miêu tả chính mình trong tác phẩm của

mình một cách đặc biệt". Viện sĩ Nga V.Vinôgrađôp đã khẳng định: "Hình

tượng tác giả là cơ sở, là trung tâm của phong cách ngôn ngữ". Việc nghiên

cứu hình tượng tác giả trong truyện ngắn Nguyễn Khải thời kỳ đổi mới là một

hướng tiếp cận Văn học từ phương diện thi pháp. Cách tiếp cận này giúp

chúng ta có thêm một góc nhìn mới để phát hiện và khám phá vào chiều sâu

tác phẩm của Nguyễn Khải.

Nguyễn Khải và các truyện ngắn của ông thời kỳ đổi mới đã được tìm

hiểu nghiên cứu ở một số phương diện. Song chưa có một chuyên luận nào đi

sâu nghiên cứu hình tượng tác giả - một trong những phương diện quan trọng

của thi pháp Nguyễn Khải. Việc nghiên cứu hình tượng tác giả trong truyện

ngắn của ông thời kỳ đổi mới là một việc làm cần thiết, góp phần thiết thực

vào việc tìm hiểu phong cách nghệ thuật Nguyễn Khải và làm sáng rõ hơn

những đóng góp của nhà văn đối với nền Văn học nước nhà.

1.2. Nguyễn Khải là một trong số các nhà văn có tác phẩm được đưa vào

giảng dạy trong nhà trường phổ thông. Trong chương trình Sách giáo khoa cũ

ông có truyện ngắn Mùa lạc và trong chương trình Sách giáo khoa mới ông

có truyện ngắn Một người Hà Nội. Việc nghiên cứu hình tượng tác giả trong

truyện ngắn Nguyễn Khải thời kỳ đổi mới càng có ý nghĩa thiết thực trong

việc nghiên cứu, giảng dạy và học tập những tác phẩm của ông ở nhà trường

phổ thông.

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU

NỘI DUNG

Chương 1: LÝ THUYẾT VỀ HÌNH TƯỢNG TÁC GIẢ. NGUYỄN

KHẢI VÀ TRUYỆN NGẮN CỦA ÔNG THỜI KỲ ĐỔI MỚI

1.1. Lý thuyết về hình tượng tác giả

1.1.1. Tác giả và hình tượng tác giả trong Văn học

1.1.1.1. Khái niệm tác giả Văn học

1.1.1.2. Hình tượng tác giả trong Văn học

1.1.1.3. Nội dung và biểu hiện của hình tượng tác giả trong Văn học

1.1.2. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của việc nghiên cứu hình tượng tác . 22

1.1.2.1. Ý nghĩa lý luận

1.1.2.2. Ý nghĩa thực tiễn

1.2. Nguyễn Khải và truyện ngắn của ông thời kỳ đổi mới

1.2.1. Vài nét về Nguyễn Khải và hành trình sáng tác của nhà văn

1.2.2. Truyện ngắn Nguyễn Khải thời kỳ đổi mới

Chương 2: CÁI NHÌN NGHỆ THUẬT TRONG TRUYỆN NGẮN

CỦA NGUYỄN KHẢI THỜI KỲ ĐỔI MỚI

2.1. Cái nhìn hiện thực tỉnh táo

2.2. Cái nhìn sắc sảo, tinh tế

2.3. Cái nhìn giàu tính phân tích

Chương 3: GIỌNG ĐIỆU VÀ SỰ TỰ THỂ HIỆN CỦA TÁC GIẢ

THÀNH HÌNH TƯỢNG

3.1. Giọng điệu trần thuật - nét đặc sắc của hình tượng tác giả trong

truyện ngắn của Nguyễn Khải thời kỳ đổi mới

3.1.1. Giọng điệu xót xa, cảm thông chia sẻ

3.1.2. Giọng điệu hài hước, hỏm hỉnh, tự trào

3.1.3. Giọng điệu tranh biện

3.1.3. Giọng điệu chiêm nghiệm, triết lý

3.2. Sự tự thể hiện của tác giả thành hình tượng

3.2.1. Lối trần thuật ở ngôi thứ ba

3.2.2. Lối trần thuật ở ngôi thứ nhất

KẾT LUẬN.112

THƯ MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO