CHƯƠNG I : ĐẶC ĐIỂM TÀI CHÍNH CỦA HỢP TÁC XÃ THƯƠNG MẠI VIỆT NAM

1.1 Tổng quan về HTX thương mại Việt Nam:

1.1.1 Lịch sử hình thành HTX thương mại Việt Nam:

 Khái niệm về hợp tác xã:

Theo luật HTX năm 2003, Hợp tác xã là tổ chức kinh tế tập thể do các cá nhân, hộ gia đình, pháp nhân (sau đây gọi chung là xã viên) có nhu cầu, lợi ích chung, tự nguyện góp vốn, góp sức lập ra theo quy định của Luật này để phát huy sức mạnh tập thể của từng xã viên tham gia hợp tác xã, cùng giúp nhau thực hiện có hiệu quả các hoạt động sản xuất, kinh doanh và nâng cao đời sống vật chất, tinh thần, góp phần phát triển kinh tế- xã hội của đất nước. Hợp tác xã hoạt động như một loại hình doanh nghiệp, có tư cách pháp nhân, tự chủ, tự chịu trách nhiệm về các nghĩa vụ tài chính trong phạm vi vốn điều lệ, vốn tích luỹ và các nguồn vốn khác của hợp tác xã theo quy định của pháp luật .

 Lịch sử hình thành HTX thương mại tại Việt Nam:

Thị trường trong nước luôn luôn được coi là cơ sở, nhân tố thúc đẩy hoạt động xuất nhập khẩu, góp phần tăng GDP trong mọi quốc gia. Ở Việt Nam trong công cuộc đổi mới quản lý kinh tế, Đảng và Nhà nước ta đã xác định: “Hướng về xuất khẩu là đúng, phải khuyến khích mạnh xuất khẩu. Không xuất khẩu được thì không lấy gì để nhập khẩu…, không được coi nhẹ sản xuất trong nước và không được coi nhẹ thị trường trong nước”. Để phát triển kinh tế thị trường trong nước đòi hỏi phải thực hiện nhiều biện pháp với sự đóng góp của nhiều tham số kinh tế, chính trị, xã hội khác nhau, trong đó HTX thương mại (HTX TM) có vai trò rất quan trọng trong phát triển thị trường nội địa. HTX thương mại (hợp tác xã mua bán trước đây) ra đời ngày 15/03/1955 tại Thanh Ba, Phú Thọ, nhằm giảm bớt tình trạng mua rẻ bán đắt để thúc đẩy sự trao đổi hàng hóa giữa nông thôn và thành thị, lợi cho việc khôi phục kinh tế và phát triển sản xuất và hướng nông dân theo lối tương trợ hợp tác có tổ chức, có kế hoạch đồng thời giúp đỡ công nhân cải thiện đời sống”. Từ khi thành lập đến nay, HTX thương mại đã trải qua các giai đoạn lịch sử với nhiều biến cố kinh tế, chính trị, xã hội của đất nước, nhưng luôn luôn được Đảng và Nhà nước ta chú trọng củng cố và phát triển. Trong thời kỳ nhân dân ta thực hiện hai chiến lược cách mạng (1955-1975), HTX thương mại luôn được tăng cường theo hướng mở rộng thị trường nội địa mà trước hết là thị trường nông thôn, nông nghiệp.

Từ năm 1986 đến nay, công cuộc đổi mới quản lý kinh tế do Đảng ta khởi xướng và thực hiện đã tạo cơ hội cho HTX thương mại được lựa chọn: lĩnh vực kinh doanh thương mại và dịch vụ thương mại mà pháp luật không cấm, như vậy HTX thương mại đã trở thành: chủ thể kinh doanh, hạch toán kinh tế độc lập, bình đẳng trước pháp luật với các doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế khác. Trong cơ chế kinh tế mới, sự vận động của các tổ chức kinh tế cơ bản nhằm tìm kiếm lợi nhuận và nó cũng đã được đặt ra trực tiếp, sự cạnh tranh nhằm đạt hiệu quả kinh doanh thực sự trở thành vấn đề thường trực trong mỗi HTX thương mại. Vì thế đã có nhiều đơn vị kinh tế tập thể trong ngành thương mại không trụ được nên đã phải tự giải thể. Do vậy, số lượng HTX thương mại từ năm 1986-1996 giảm nhanh. Năm 1994 cả nước còn 403 đơn vị và giảm thấp hơn vào năm 1996. Năm 1996 khi cả nước còn 359 HTX thương mại, thì cũng là năm nhà nước ta ban hành luật HTX, có hiệu lực từ ngày 01/01/1997. Sau khi luật HTX ra đời, kinh tế tập thể nói chung và HTX thương mại nói riêng từng bước có những chuyển động mới, ngày càng đa dạng, phong phú và có những chuyển biến về chất. Năm 2001, Liên minh HTX Việt Nam cho biết cả nước có 373 HTX thương mại, đặc biệt trong đó có 162 HTX thương mại mới thành lập. Từ năm 1996 đến nay, quá trình chuyển đổi, lập mới của HTX thương mại đã được diễn ra trên khắp cả nước, số lượng HTX thương mại tăng lên. Điều đáng lưu ý là chức năng mua, bán để phục vụ nhà nông, kinh tế nông nghiệp, mở rộng thị trường nội của HTX thương mại vẫn được thực hiện với quy mô ngày càng lớn.

Hiện nay, HTX thương mại kinh doanh đa dạng, linh hoạt, đây là một trong những nét đặc biệt cần chú ý từ góc nhìn mở rộng thị trường nội địa của HTX thương mại. Theo Bộ Thương Mại (07/2001) cho biết: “bên cạnh các HTX thương mại với hoạt động chủ yếu là mua, bán đã có 15,48% HTX kinh doanh dịch vụ, 16,77% HTX kết hợp mua bán và dịch vụ, 7,75% HTX kết hợp thương mại với sản xuất, chế biến, có 7,1% HTX kinh doanh đa ngành”.

1.1.2 Các loại hình hoạt động của HTX tại Việt Nam- điển hình tại TP.HCM:

Tính đến tháng 06/2007, cả nước có 17.599 HTX, 39 Liên hiệp HTX trong đó có 8.535 HTX nông nghiệp, 2.354 HTX tiểu thủ công nghiệp, 1.107 HTX giao thông vận tải, 470 HTX thủy sản, 668 HTX xây dựng, 651 HTX thương mại- dịch vụ, 942 quỹ tín dụng nhân dân, 2.678 HTX dịch vụ điện, 76 HTX môi trường và 118 các loại hình khác. Đến nay, các HTX cũ cơ bản đã được chuyển đổi theo các quy định của luật HTX. Các HTX yếu kém tồn tại hình thức, nhiều năm không hoạt động, không có khả năng củng cố được giải thể, nhiều HTX mới được thành lập. Điều tra 1.244 HTX (cuối năm 2006) thuộc tất cả các ngành nghề cho thấy 87,1% có lãi. Theo kế hoạch phát triển kinh tế tập thể từ 2006 đến 2010 mà Chính phủ vừa phê duyệt, Nhà nước sẽ tạo môi trường pháp lý thuận lợi cho mô hình kinh tế này phát triển có hiệu quả, mở rộng quy mô, thành lập Liên Hiệp hợp tác xã, nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh. Việc đổi mới và phát triển các loại hình kinh tế tập thể sẽ tuân theo quy định của pháp luật về hợp tác xã. Từ nay đến năm 2010, số lượng hợp tác xã sẽ tăng bình quân 7,2% mỗi năm, số lượng xã viên tăng khoảng 7,3%. Tỷ trọng tổng sản phẩm của khu vực kinh tế tập thể chiếm khoảng 14% GDP cả nước. Một mục tiêu phấn đấu khác là thu nhập bình quân của lao động trong kinh tế tập thể, của xã viên hợp tác xã trong 5 năm tới sẽ tăng gấp đôi so với năm 2005. Chính phủ cũng tạo điều kiện để mô hình kinh tế tập thể được phát triển trên mọi lĩnh vực như nông nghiệp, công nghiệp, xây dựng, thương mại, giao thông vận tải, tín dụng,…

Theo Liên minh HTX TP. Hồ Chí Minh, hiện nay tại TP.HCM có các loại hình HTX như sau :

PHẦN KẾT LUẬN

Qua tìm hiểu và phân tích mô hình kinh tế tập thể tại TP.HCM mà điển hình là HTX TM DV Toàn Tâm, đại diện một đơn vị bán lẻ trong ngành bán lẻ tại TP.HCM dưới mô hình siêu thị mang thương hiệu Co.opMart chúng ta nhận thấy rằng: mô hình HTX ngày càng được củng cố và phát triển, bên cạnh đó vẫn tồn tại nhiều hạn chế; thị trường bán lẻ tại Việt Nam đang là điểm hấp dẫn đối với các nhà đầu tư trong nước cũng như các nhà đầu tư nước ngoài. Vì thế, các doanh nghiệp bán lẻ trong nước phải tìm mọi biện pháp mở rộng thị phần của mình trước khi các doanh nghiệp bán lẻ nước ngoài sẽ chính thức đổ bộ vào Việt Nam từ ngày 01/01/2009, tuy nhiên làn sóng cạnh tranh này ngày càng khốc liệt hơn vì thế các doanh nghiệp trong nước phải xây dựng cho mình một hướng đi thích hợp trong giai đoạn mới này. Bởi vì các doanh nghiệp trong nước mà điển hình là mô hình HTX còn nhiều yếu kém mà trước hết là nguồn vốn còn quá hạn chế (khả năng huy động vốn kém, khả năng tích lũy nội bộ yếu, luật không cho phép HTX huy động vốn dưới hình thức phát hành trái phiếu hay cổ phiếu), vì thế để đứng vững và phát triển trong môi trường cạnh tranh khốc liệt và không ngang sức này thì các doanh nghiệp trong nước liên kết lại với nhau, phải xây dựng cho mình một chiến lược tài chính thích hợp cho từng giai đoạn phát triển. Và không có một chiến lược tài chính chung thích hợp cho các doanh nghiệp mà phải tùy loại hình doanh nghiệp, đặc thù kinh doanh của họ cũng như trong từng chu kỳ sống của doanh nghiệp mà giám đốc tài chính sẽ lựa chọn được một chiến lược tài chính thích hợp để làm gia tăng giá trị của doanh nghiệp hay gia tăng thu nhập của cổ đông, góp phần phát triển nền kinh tế của đất nước.

Qua quá trình làm việc tại Saigon Co.op và HTX TM DV Toàn Tâm, dựa trên kiến thức nền tảng và sự ham học hỏi, tìm hiểu của mình về “xây dựng chiến lược tài chính của doanh nghiệp” em đã đi sâu vào nghiên cứu đề tài “ xây dựng chiến lược tài chính cho đơn vị trong giai đoạn hội nhập”.