Bước vào thời kì quá độ lên chủ nghĩa xã hội, nền kinh tế nước ta còn ở trình độ kém phát triển, lực lượng sản xuất tồn tại ở nhiều thang bậc khác nhau do có sự đan xen giữa các thành phần kinh tế mới xuất hiện trong quá trình cải tạo và xây dựng chủ nghĩa xã hội như kinh tế nhà nước, kinh tế tập thể, kinh tế tư bản nhà nước và các thành phần kinh tế do xã hội cũ để lại như kinh tế tư nhân, kinh tế cá thể, kinh tế tiểu chủ, kinh tế tư bản chủ nghĩa. Thực trạng đó tạo nên một tất yếu khách quan là tồn tại nhiều chế độ sở hữu tương ứng với nó là nền kinh tế nhiều thành phần. Trên cơ sở 3 hình thức sở hữu: sở hữu toàn dân, sở hữu tập thể, sở hữu tư nhân, Đảng và nhà nước ta đã xác định 5 thành phần kinh tế là kinh tế nhà nước, kinh tế tập thể, kinh tế tư nhân, kinh tế tế tư bản nhà nước, kinh tế có vốn đầu tư ngoài, với chủ trương lấy kinh tế nhà nước và kinh tế tập thể làm nền tảng. Kinh tế nhà nước bao gồm các doanh nghiệp nhà nước, các quỹ dự trữ quốc gia, các quỹ bảo hiểm nhà nước và các tài sản thuộc sở hữu nhà nước mà có thể đem vào vòng chu chuyển kinh tế. Trong đó các doanh nghiệp nhà nước là bộ phận quan trọng nhất, giữ vị trí then chốt, đi đầu trong hiệu quả kinh tế năng suất, chất lượng. Phát triển kinh tế nhà nước là một nhiệm vụ quan trọng không thể thiếu trong công cuộc phát triển kinh tế ở nước ta hiện nay, văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX khẳng định:”kinh tế nhà nước phát huy vai trò chủ đạo trong nền kinh tế, là lực lượng vật chất quan trọng và là công cụ để nhà nước định hướng và điều tiết vĩ mô nền kinh tế”