Mở đầu

Siờu thị lμ một trong những loại hỡnh kinh doanh bỏn lẻ hiện đại, hỡnh

thμnh vμ phỏt triển trong quan hệ mật thiết với quỏ trỡnh cụng nghiệp hoỏ vμ

đụ thị hoỏ mạnh mẽ ở quy mụ thế giới. Sự ra đời của siờu thị đầu tiờn ở Mỹ

vμo năm 1930 sau đỳ mở rộng sang chừu Âu đ−ợc coi lμ một trong những

cuộc “cỏch mạng” hữu ớch nhất đối với ng−ời tiờu dựng trong lĩnh vực l−u

thụng phừn phối ở thế kỷ XX.

Phỏt triển hệ thống siờu thị văn minh hiện đại ở Việt Nam trong bối cảnh

n−ớc ta đang thực hiện cụng cuộc đổi mới, tiến hμnh CNH, HĐH vμ chủ động

hội nhập với thế giới vμ khu vực lμ một đũi hỏi của thực tế khỏch quan.

Siờu thị chớnh thức xuất hiện lần đầu tiờn ở n−ớc ta năm 1993 khi cụng

ty Vũng Tμu Sinhanco khai tr−ơng “siờu thị” Minimart. Đến nay, sau hơn 10

năm hỡnh thμnh vμ phỏt triển, chỳng ta đỳ cỳ một hệ thống siờu thị t−ơng đối

hoμn chỉnh từ cỏc siờu thị nhỏ cho tới cỏc đại siờu thị ở cỏc thμnh phố vμ cỏc

đụ thị lớn. Siờu thị đỳ trở nờn quen thuộc đối với ng−ời dừn cỏc thμnh phố lớn

nh− thμnh phố Hồ Chớ Minh, Hμ Nội...

Kinh doanh siờu thị ra đời đỳ lμm thay đổi diện mạo ngμnh th−ơng mại

bỏn lẻ của đất n−ớc, mở ra một loại cửa hμng văn minh, hiện đại vμ tiện nghi

cho ng−ời mua sắm Việt Nam, lμm thay đổi cả cỏc thỳi quen mua sắm truyền

thống vμ đỳng gỳp vμo sự phỏt triển kinh tế, xỳ hội đất n−ớc nỳi chung.

Thời gian qua, việc nghiờn cứu, phỏt triển hệ thống siờu thị ở Việt Nam

đỳ đ−ợc Nhμ n−ớc, cỏc Bộ, Ngμnh vμ cỏc địa ph−ơng quan từm. Nghị quyết

Đại hội Đảng IX đỳ nhấn mạnh đến việc phỏt triển cỏc loại hỡnh th−ơng mại

văn minh, hiện đại ở Việt Nam, Quyết định 311/QĐ-TTg ngμy 20/03/2003

của Thủ t−ớng chớnh phủ phờ duyệt Đề ỏn “Tiếp tục tổ chức thị tr−ờng trong

n−ớc, tập trung phỏt triển thị tr−ờng nụng thụn đến năm 2010” vμ Chỉ thị

13/2004/CT-TTg của Thủ t−ớng Chớnh phủ về việc thực hiện những giải phỏp

chủ yếu nhằm phỏt triển mạnh thị tr−ờng nội địa đỳ đề cập đến việc phỏt triển

hệ thống siờu thị, tr−ớc mắt −u tiờn phỏt triển ở cỏc thμnh phố lớn. Đặc biệt,

Quyết định 1371/2004/QĐ-BTM ngμy 24 thỏng 09 năm 2004 của Bộ Th−ơng

mại ban hμnh Quy chế kinh doanh siờu thị... quy định tiờu chuẩn vμ ph−ơng

thức quản lý hoạt động siờu thị. Ngoμi ra, những vấn đề liờn quan tới siờu thị

cũn đ−ợc đề cập trong tất cả cỏc đề ỏn quy hoạch phỏt triển th−ơng mại của

cỏc tỉnh, thμnh phố trong cả n−ớc. Bờn cạnh đỳ, nhiều cụng trỡnh nghiờn cứu,

dự ỏn khoa học vμ cụng nghệ tực tiếp hoặc giỏn tiếp liờn quan đến siờu thị đỳ

đ−ợc thực hiện cả ở tầm vĩ mụ vμ vi mụ đỳ gỳp phần vμo việc phỏt triển mạng

l−ới siờu thị của n−ớc ta nh− hiện nay nh− cuốn “Nghệ thuật kinh doanh bỏn

lẻ hiện đại” của Viện Nghiờn cứu th−ơng mại (năm 2002, Nhμ xuất bản

Thống kờ), đề tμi khoa học cấp Bộ “Nhu cầu vμ ch−ơng trỡnh đμo tạo

nhừn viờn th−ơng mại trong cỏc siờu thị” (Tr−ờng cỏn bộ Th−ơng mại

Trung −ơng thực hiện năm 2001), đề tμi khoa học cấp Bộ “Cỏc loại hỡnh

kinh doanh văn minh, hiện đại, định h−ớng quản lý Nhμ n−ớc đối với

siờu thị tại Việt Nam” (Vụ chớnh sỏch thị tr−ờng trong n−ớc, Bộ Th−ơng

mại thực hiện năm 2001)...

Tuy nhiờn, siờu thị vẫn lμ lĩnh vực kinh doanh khỏ mới mẻ ở n−ớc ta vμ

hệ thống siờu thị khụng trỏnh khỏi cũn nhiều khiếm khuyết vμ yếu kộm:

Tr−ớc hết, nhận dạng vμ hiểu biết về siờu thị cũn rất hạn chế trong toμn xú hội,

kể cả cỏc nhμ quản lý, cỏc doanh nghiệp vμ ng−ời tiờu dựng. Siờu thị đ−ợc đặt

một cỏch tuỳ tiện cho tất cả cỏc dạng cửa hμng cỳ ỏp dụng ph−ơng thức bỏn

hμng tự chọn mμ khụng xem xột đến cỏc yếu tố khỏc; Thứ hai, việc hỡnh thμnh

vμ phỏt triển của hệ thống siờu thị ở Việt nam thời gian qua cũn mang nặng

tớnh chất tự phỏt, thiếu sự chỉ đạo, quản lý điều hμnh của Nhμ n−ớc bằng cỏc

thể chế vμ chớnh sỏch phự hợp nờn khụng trỏnh khỏi tỡnh trạng phỏt triển trμn

lan, kinh doanh chỉ tớnh đến lợi ớch tr−ớc mắt, thiếu tớnh bền vững, thiếu hiệu

quả vμ ch−a thực sự đảm bảo đ−ợc văn minh th−ơng mại lμm giảm ý nghĩa, tỏc

dụng của siờu thị trờn thực tế; Thứ ba, cụng tỏc quản lý kinh doanh cỏc siờu

thị cũng bộc lộ nhiều yếu kộm vμ hạn chế từ khừu tổ chức quản lý hoạt động

của siờu thị, chiến l−ợc phỏt triển hoạt động của siờu thị, chiến l−ợc cạnh tranh

vμ cỏc yếu tố khỏc của quản lý ch−a đ−ợc hoạch định một cỏch khoa học vμ

phự hợp để đảm bảo cho sự tồn tại vμ phỏt triển lừu dμi của siờu thị trong tỡnh

hỡnh mới của đất n−ớc; Thứ t−, hμng hoỏ trong cỏc siờu thị ở Việt Nam hiện

nay vẫn ch−a thực sự phong phỳ về chủng loại, ch−a đỏp ứng đ−ợc yờu cầu

mua hμng th−ờng nhật của ng−ời tiờu dựng “d−ới một mỏi nhμ”, chất l−ợng

hμng hoỏ của nhiều siờu thị vẫn ch−a đạt đ−ợc cỏc tiờu chuẩn nhất định của

hμng hoỏ bỏn trong cỏc siờu thị; cũn tồn tại hμng ch−a rừ nguồn gốc xuất xứ;

giỏ cả hμng hoỏ trong nhiều siờu thị cũn ở mức cao, việc quản lý hμng hoỏ

bằng cỏc ph−ơng tiện kỹ thuật hiện đại cũn hạn chế ...; Thứ năm, cơ sở hạ tầng

vμ trang thiết bị của nhiều siờu thị cũn yếu kộm vμ thiếu thốn, bμi trớ vμ tr−ng

bμy hμng hoỏ ch−a thật sự khoa học vμ hấp dẫn, ch−a đảm bảo đ−ợc văn minh

th−ơng mại - tiờu chuẩn quan trọng nhất của kinh doanh siờu thị; Thứ sỏu,

nguồn nhừn lực của nhiều siờu thị ch−a đ−ợc đμo tạo một cỏch bμi bản, ch−a

nắm đ−ợc những kiến thức căn bản về siờu thị, ch−a cỳ kinh nghiệm trong lĩnh

vực kinh doanh siờu thị...; Thứ bảy, dịch vụ khỏch hμng của nhiều siờu thị

cũn nghốo nμn vμ kộm phỏt triển ; Thứ tỏm, sự hỗ trợ vμ khuyến khớch của

Nhμ n−ớc đối với hoạt động kinh doanh siờu thị thời gian qua cũn ch−a thoả

đỏng, ....

Những tồn tại vμ yếu kộm nμy cần đ−ợc quan từm, nghiờn cứu sừu sắc để

cỳ cỏc biện phỏp khắc phục hiệu quả nhằm đảm bảo sự phỏt triển lừu dμi của

mạng l−ới siờu thị văn minh, hiện đại ở n−ớc ta thời gian tới. Đừy cũng chớnh

lμ lý do của việc nghiờn cứu đề tμi.

Mục tiờu nghiờn cứu của đề tμi:

- Lμm rừ một số vấn đề lý luận về siờu thị, nghiờn cứu kinh nghiệm của

một số n−ớc trong khu vực vμ trờn thế giới về tổ chức quản lý vμ kinh doanh

siờu thị;

- Xây dựng các tiêu chí phân biệt siêu thị với các loại hình tổ chức kinh

doanh th−ơng mại khác;

- Phân tích, đánh giá thực trạng hệ thống siêu thị vμ thực trạng quản lý

Nhμ n−ớc về siêu thị của n−ớc ta hiện nay;

- Đề xuất những vấn đề đổi mới quản lý Nhμ n−ớc đối với siêu thị vμ

quản trị kinh doanh siêu thị nhằm phát triển hệ thống của n−ớc ta thời gian tới.

Đối t−ợng vμ phạm vi nghiên cứu:

Đối t−ợng: Hệ thống siêu thị vμ các yếu tố tác động tới việc phát triển

hệ thống siêu thị ở Việt Nam

Phạm vi nghiên cứu:

- Về không gian: nghiên cứu hệ thống siêu thị ở Việt Nam nh−ng tập

trung chủ yếu vμo hệ thống siêu thị ở các thμnh phố lớn của n−ớc ta lμ thμnh

phố Hồ Chí Minh vμ Hμ Nội

- Về thời gian: Thực trạng phát triển hệ thống siêu thị từ 1996 đến nay

vμ đề xuất giải pháp cho phát triển hệ thống siêu thị thời gian tới năm 2010.

- Giải pháp đề xuất: tập trung vμo các giải pháp vĩ mô nhằm đổi mới

công tác quản lý Nhμ n−ớc về siêu thị vμ một số giải pháp vi mô nhằm phát

triển hệ thống siêu thị ở n−ớc ta thời gian đến năm 2010.

Ph−ơng pháp nghiên cứu

- Nghiên cứu tμi liệu, phân tích, so sánh, tổng hợp, thống kê;

- Khảo sát thực tế một số siêu thị ở Hμ Nội vμ thμnh phố Hồ Chí Minh

- Hội thảo khoa học, lấy ý kiến chuyên gia, kế thừa các kết quả nghiên

cứu về siêu thị.

Kễt cấu nội dung đề tμi:

Ngoμi phần mở đầu vμ kết luận, nội dung của đề tμi nghiên cứu đ−ợc

chia ra lμm 3 ch−ơng:

Ch−ơng 1: Một số vấn đề lý luận về siêu thị vμ kinh nghiêm tổ chức quản lý

vμ kinh doanh siêu thị của một số n−ớc trên thế giới

Ch−ơng 2: Thực trạng phát triển hệ thống siêu thị ở Việt Nam thời gian từ

năm 1996 đến nay

Ch−ơng 3: Một số giải pháp đổi mới công tác quản lý Nhμ n−ớc vμ quản trị

kinh doanh nhằm phát triển hệ thống siêu thị ở Việt Nam thời gian tới năm

201