Từ những năm đầu của thế kỷ XV các ngân hàng thương mại ra đời, hoạt động kinh doanh đa năng nên gọi là ngân hàng thương mại đa năng. Trong thời kỳ này, các ngân hàng đều có chức năng hoạt động như nhau bao gồm phát hàng giấy bạc ngân hàng, kinh doanh, nhận tiền gửi của khách hàng, chiết khấu, cho vay, thực hiện các dịch vụ thanh toán khác... và đương nhiên mục tiêu là lợi nhuận. Để tìm kiếm lợi nhuận, các ngân hàng bắt đầu cạnh tranh nhau. Trong quá trình cạnh tranh đó, có nhiều ngân hàng bị phá sản, và tất yếu có nhiều ngân hàng lớn dần lên.

Đến cuối thế kỷ XVIII, lưu thông hàng hóa được mở rộng cả về quy mô và phạm vi. Hoạt động của các ngân hàng được chuyên môn hóa ngày càng cao và tách thành hai nhóm:

+ Một số ngân hàng lớn, uy tín tách ra khỏi hệ thống ngân hàng thương mại, không kinh doanh tiền tệ nữa, chỉ đảm nhận lệnh phát hành giấy bạc vào lưu thông, mục tiêu vẫn là lợi nhuận.

+ Các ngân hàng còn lại không phát hành giấy bạc nữa mà chỉ kinh doanh tiền tệ để kiếm tìm lợi nhuận.

Như vậy thực tế khách quan đã của nền kinh tế xã hội đã hình thành nên hai nhóm ngân hàng: Nhóm ngân hàng phát hành và các ngân hàng kinh doanh tiền tệ. Chính hoạt động của các ngân hàng phát hành chính là cơ sở để hình thành nên NHTW sau này.

Phần I: Tổng quan về vai trò điều tiết vĩ mô của ngân hàng trung ương

Phần II: Vai trò quản lý vĩ mô nền kinh tế của Ngân hàng nhà nước Việt Nam