MỞ ĐẦU

Theo thống kê số lượng các dược phẩm mới được phép lưu hành trong20 năm vừa qua đã cho thấy, các hợp chất thiên nhiên đã và vẫn được coi là nguồn cấu trúc mới để tạo ra các dược phẩm mới. Đặc biệt rõ ràng nhất là trong lĩnh vực thuốc chống ung thư có tới 60%, trong bệnh truyền nhiễm là70% có nguồn gốc tự nhiên.

Ý nghĩa to lớn của những hợp chất thiên nhiên có hoạt tính sinh học là ở chỗ chúng không chỉ được sử dụng trực tiếp làm thuốc chữa bệnh, mà quan trọng hơn là chúng có thể là những chất mẫu, chất dẫn đường để phát triển các thuốc mới hoặc là các chất dò sinh hoá để làm sáng tỏ các nguyên lý của dược lý học con người.

Các nhà khoa học ở Viện nghiên cứu ung thư Quốc gia Hoa Kỳ coi kho tàng cây thuốc của Trung Quốc là nguồn khai thác các chất mẫu, chất dẫn đường mới nhằm khám phá và phát triển các thuốc chống ung thư và chống HIV trong tương lai. Những năm gần đây có nhiều cây thuốc cổ truyền của y học Trung Quốc là đối tượng nghiên cứu thực nghiệm và lâm sàng điều trị ung thư, qua đó đã và đang phát hiện ra hàng loạt chất mới, nhiều chất rất có triển vọng trở thành những chất dẫn đường. Nhiều ent -kauran d itecpenoit thể hiện hoạt tính kháng khuẩn, gây độc hại tế bào, chống khối u và anti -HIV. Đã có nhận xét rằng, hoạt chất ở một số cây thuốc có tính kháng khuẩn, chống viêm, chống ung thư, hạ huyết áp, lợi tiểu và thường có mặt các ent -kauran ditecpenoit.

Cây Khổ sâm cho lá thuộc loại cây thuốc dân gian Việt Nam. Cây mọc hoang dại ở nhiều nơi trên miền Bắc Việt Nam, nhưng cũng được trồng nhiều ở các trạm xá đông y, y tế xã và trong nhà dân, nhất là ở vùng đồng bằng sôngHồng, vì được coi như nguồn thuốc tại chỗ để chữa các bệnh viêm nhiễm,bệnh đường ruột cho người và gia súc. Nhân dân dùng lá tươi nhai sống, vò hoặc giã nát vắt lấy nước uống chữa bệnh đau bụng đi ngoài, chữa các vết thương nhiễm trùng, chữa viêm loét hành tá tràng, đau dạ dày, trị sốt rét.

Những kết quả nghiên cứu về thành phần hoá học và thử hoạt tính sinhhọc của lá cây Khổ sâm đã khẳng định tính kháng khuẩn mạnh được quyết định bởi các ent -kauran d itecpen, đồng thời đã phát hiện tính gây độc hại rất mạnh đối với một số dòng tế bào ung thư người và chế phẩm từ cây Khổ sâm còn có hoạt tính chống suy giảm miễn dịch ở gà b ị nhiễm virus (gây suy giảm miễn d ịch) Gumboro cường độc.

Chúng tô i cho rằng các ent -kauran từ cây Khổ sâm rất có triển vọng là chất dẫn đường nhiều hứa hẹn để tạo ra các thuốc chống viêm, chống ung thư và chống suy giảm miễn dịch có hiệu lực.

Để góp phần tìm hiểu và đánh giá chất lượng nguồn nguyên liệu phongphú đang được sử dụng rộng rãi trong dân gian, đề tài: “Theo dõi hàm lượng hoạt chất diterpenoit trong cây Khổ sâm cho lá (Croton tonkinensisGagnep.,) họ Euphorbiaceae” là nội dung chính của luận văn này.

4. KẾT LUẬN

1. Đã xác định được các điều kiện thích hợp đối với phương pháp LC /MS để phân tích một số ent -kauran ditecpen chính làm cơ sở cho việc định lượng đồng thời các ditecpen toàn phần có trong hỗn hợp nghiên cứu.

2. Đã xây dựng phương pháp định lượng Crotonkin -1, Crotonkin-2, Crotonkin-3 đáp ứng các yêu cầu nhanh, nhậy, chọn lọc và cho phép định lượng đồng thời hàm lượng Crotonkin -1 và Crotonkin -2 trong hỗn hợp.

3. Áp dụng phương pháp LC /MS để phân tích 18 mẫu nguyên liệu có chứa ent -kauran ditecpen chính là Crotonkin -1 và Crotonkin -2.

4. Các số liệu phân tích thành phần Crotokin -1 và Crotonkin -2 thu được ở một số thời điểm khác nhau cho biết nguyên liệu tốt nhất để chiếtxuất là dùng nguyên liệu thu hái vào mùa thu hàng năm.

PHỤ LỤC

1. Phổ của Crotonkin -1 . 1

1.1. Phổ IR 1

1.2. Phổ MS 2

1.3. Phổ 1H-NMR 3

1.4. Phổ 3C-NMR và DEPT . 4

2. Phổ của Crotonkin -2 5

2.1. Phổ IR 5

2.2. Phổ 1H-NMR 6

2.3. Phổ 3C-NMR . 7

2.4. Phổ DEPT 8

3. Phổ của Crotonkin -3 9

3.1. Phổ IR 9

3.2. Phổ MS 10

3.3. Phổ 1H-NMR 11

3.4. Phổ 3C-NMR . 12

4. Phổ của Crotonkin -5 13

4.1. Phổ 1H-NMR 13

4.2. Phổ 3C-NMR . 14

4.3. Phổ DEPT 15

5. Các số liệu phân tích phổ LC /MS và đường chuẩn của Crotonkin -1 16

6. Các số liệu phân tích phổ LC /MS và đường chuẩn của Crotonkin -2 32

7. Một số đại diện phổ LC /MS của mẫu thu tại Sóc Sơn 48

7.1. Phổ LC /MS của mẫu lá khổ sâm thu 5/2007 48

7.2. Phổ LC /MS của mẫu cành khổ sâm thu 5/2007 . 50

7.3. Phổ LC /MS của mẫu lá khổ sâm thu 4/2007 .. 52

7.4. Phổ LC /MS của mẫu cành khổ sâm thu 4/2007 . 54

7.5. Phổ LC /MS của lá khổ sâm thu tại Ninh Bình vào tháng 5/2007 56

7.6. Phổ LC /MS của cành khổ sâm thu tại Ninh Bình 5/2007 . 58

8. Các số liệu phân tích phổ LC /MS và đường chuẩn của Crotonkin -3 60

9. Một số đại diện phổ LC /MS của mẫu thu tại Tên Yên-Bắc Giang72