1.1. Có những cây bút sau một vài sáng tác đầu tay đ• bắt đầu cảm thấy lúng túng và ngòi bút dường như chững trước những phạm vi hiện thực mới. Có người làm thơ chuyển sang viết văn xuôi và ngược lại. Riêng Thanh Thảo là một hiện tượng đặc biệt. Trường ca đầu tay: “Những người đi tới biển” (1977), đ• khẳng định và đưa Thanh Thảo trở thành một gương mặt tiêu biểu trong đội ngũ các nhà thơ trẻ thời kỳ chống Mỹ. Và cũng từ đó cho tới nay, Thanh Thảo vẫn không ngừng tìm tòi, sáng tạo, vẫn kiên tâm trên con đường mình đ• chọn: sáng tác trường ca. Thanh Thảo viết nhiều trường ca và đó là thể loại chính ghi nhận những thành công, đóng góp quý báu của thơ anh trong nền văn học Việt Nam hiện đại. Nhà nghiên cứu Chu Văn Sơn cho rằng: Thanh Thảo là “ông hoàng của trường ca”. Thanh Thảo quả là có một năng lực trường ca kỳ diệu và hiếm có. Sau trường ca “Những người đi tới biển” (1977), anh cho xuất bản liên tiếp các trường ca: “Những nghĩa sĩ Cần Giuộc” (1982), “Bùng nổ của mùa xuân) (1982), “Trẻ con ở Sơn Mỹ” (1982), “Đêm trên cát” (1985), “Trò chuyện với nhân vật của mình” (2002), “Cỏ vẫn mọc” (2002) và gần đây nhất có “Trường ca Metro”... Trường ca cũng là nơi thể hiện đậm nét dấu ấn cá tính sáng tạo của ngòi bút Thanh Thảo: ý tứ sâu xa, giọng thơ trầm, giàu suy tư với những liên tưởng độc đáo, bất ngờ mang chiều sâu khái quát.

1.2. Thanh Thảo là một nhà thơ áo lính– một nhà thơ tiêu biểu cho phong trào thơ trẻ chống Mỹ. Sau những trường ca đầu tay viết về cuộc đấu tranh giành tự do của dân tộc, Thanh Thảo tiếp tục sáng tác khá sung sức với ý thức cách tân không ngừng. Thanh Thảo tạo ra trong sáng tác của mình một giọng điệu riêng, giàu những suy tư, trăn trở, có chiều sâu “thơ Thanh Thảo có dáng dấp riêng. Đọc anh, chỉ một lần cũng cảm thấy ngay dáng ấy. Nó đủ sức gây chú ý và gợi suy nghĩ”– Thiếu Mai. Thanh Thảo còn là tác giả khá gần gũi và quen thuộc với văn học nhà trường. Vì thế, người viết mong muốn thông qua việc tìm hiểu, nghiên cứu về Thanh Thảo sẽ tích luỹ, mở rộng được vốn kiến thức để phục vụ cho công tác giảng dạy của mình.

1.3. Trong nền văn học Việt Nam hiện đại, thể trường ca nói chung và trường ca Thanh Thảo nói riêng, từ lâu đ• được độc giả mến mộ, đặc biệt được giới nghiên cứu phê bình hết sức quan tâm bởi những vấn đề mà nó đặt ra, phạm vi hiện thực mà nó phản ánh. Có nhiều công trình, bài viết nghiên cứu tìm hiểu về trường ca Thanh Thảo ngay sau năm 1975 và cả những trường ca sau này của anh. Tuy nhiên đề cập đến chất triết luận trong trường ca Thanh Thảo chỉ có một số bài viết riêng lẻ có khi chỉ đề cập đến một ý nhỏ, một khía cạnh mang tính khái quát; có một báo cáo về chất triết luận trong trường ca Thanh Thảo, có thể do dung lượng còn hạn chế nên mới chỉ dừng ở dạng sơ lược, gợi mở. Và, theo thời gian, sức sống lâu bền của tác phẩm bao giờ cũng tiềm ẩn những giá trị đòi hỏi chúng ta phải tiếp tục công cuộc khám phá. Đây còn là khoảng đất trống khiến tác giả luận văn mong muốn được đi sâu tìm hiểu, nghiên cứu.

Kết cấu đề tài:

Chương I: Triết luận và những yếu tố, tiền đề của chất triết luận trong trường ca Thanh Thảo

Chương II: Những chủ đề triết luận trong trường ca Thanh Thảo

Chương III: Những phương thức nghệ thuật thể hiện chất triết luận trong trường ca Thanh Thảo