MỞ ĐẦU

Một trong những chủ đề lớn của thơ trữ tình Puskin là tình yêu “Hầu như tình yêu, tình bạn luôn luôn là những tình cảm chi phối nhà thơ nhiều nhất và là ngọn nguồn trực tiếp nhất của hạnh phúc và đau khổ của cả đời ông… Màu sắc chung của thơ Puskin, đặc biệt trong thơ trữ tình, là vẻ đẹp nội tâm con người và lòng nhân ái vuốt ve tâm hồn”. (Biêlinxki). Cùng với “gửi K”, “Tôi yêu em” là bài thơ nổi tiếng của Puskin về tình yêu. Thời kì sống ở Pêtecbua, Puskin thường lui tới nhà vị chủ tịch Viện hàn lâm nghệ thuật và cũng vì một thiếu nữ đẹp tên là A.A. Ôlênhia, con gái vị chủ nhà. Mùa hè năm 1828, nhà thơ ngỏ lời cầu hôn nhưng không được nhận lời. Năm 1829, bài thơ ra đời trên cơ sở của mối tình có thực này, bài thơ được in trong tập “Những bông hoa phương Bắc”.

“Tôi yêu em: đến nay chứng từ có thể

Ngọn lửa tình chưa hẳn đã tàn phai

Nhưng không để em bận lòng thêm nữa

Hay hồn em phải gợn bóng u hoài.

Tôi yêu em âm thầm, không hi vọng

Lúc rụt rè, khi hậm hực lòng ghen

Tôi yêu em, yêu chân thành, đằm thắm

Cầu em được người tình như tôi đã yêu em.

Thơ tình yêu của Puskin thường bắt nguồn từ những xúc cảm cụ thể, chân thực với những trải nghiệm tình cảm sâu xa, do đó, đã thể được những vẻ đẹp đa dạng, tinh tế của thế giới tâm hồn con người. Bài thơ “tôi yêu em” đã gây một niềm xúc động lớn lao vì đã vươn tới những giá trị tinh thần chung của loài người. Những tình cảm chân thành, cao thượng, nhân ái của tình yêu chứa đựng trong những lời lẽ giản dị, trong sáng nhất.

Thơ tình yêu hay thơ trữ tình của Puskin chiếm vị trí đặc biệt trong kho tàng thơ ca Nga. Ông được coi là “mặt trời của thơ ca Nga”. Mặc dù cuộc đời ngắn ngủi, thi sĩ đã để lại cho đời sau hơn 800 bài thơ trữ tình có giá trị, Puskin là một trong những nhà thơ trên thế giới có ý thức trong vấn đề sáng tác. Thi sĩ hiểu rất rõ giá trị của thơ mình.

Có thể chia bài thơ thành hai phần: Bốn câu đầu, nhân vật trữ tình - tôi, khẳng định tình yêu vẫn còn nhưng xin rút lui vì không muốn gây phiền muộn cho người mình yêu. Bốn câu cuối, diễn tả các cung bậc khác nhau của tình yêu và lời khẳng định một tình yêu đằm thắm, chân thành. Điệp khúc “Tôi yêu em” là giọng điệu chủ đạo của bài thơ. Trong tiếng Nga, với hai đại từ ya và vư; có thể dịch sang tiếng Việt thành một số cặp quan hệ như “Tôi yêu cô”, “anh yêu em”, “tôi yêu em”. Đối với tiếng Việt, đại từ xưng hô chỉ đổi thay một chút là quan hệ và sức thái tình yêu cũng đổi khác. “Tôi yêu cô” bộc lộ một khoảng cách xa, trang trọng, ít tình cảm, hơn nữa, từ “cô” trong tiếng Việt it chỉ quản hệ tình yêu. Còn “anh yêu em” thì thân thiét, gần gũi quá, sử dụng cụm từ “tôi yêu em”, bản dịch của Thuý Toàn đã diễn tả chính xác một quan hệ vừa gần vừa xa, vừa rụt rè vừa đằm thắm. Nét tinh tế trong quan hệ hai nhân vật được bộc lộ qua hai đại từ nhân xưng tôi và em này.