MỞ ĐẦU

I. TÍNH THỜI SỰ CỦA ĐỀ TÀI

1.Mỗi sự vật hiện tượng trong thế giới khách quan đều có tên gọi cụ thể, đó có thể là tên làng, tên núi, tên sông, tên những vật dụng .những tên gọi đó đều do con người đặt tên và mỗi tên gọi của đối tượng này phải có giá trị khu biệt nó với những cái khác. Những tên gọi đó là những tên riêng, mà việc nghiên cứu về chúng đã hình thành nên một chuyên ngành riêng gọi là Danh xưng học. Danh xưng học nghiên cứu tên người được gọi là Nhân danh học, còn nghiên cứu tên gọi của đối tượng địa lí thì là Địa danh học. Nghiên cứu địa danh là một lĩnh vực quan trọng và cần thiết trong ngôn ngữ học truyền thống cũng như trong ngôn ngữ học hiện đại. Việc nghiên cứu địa danh nói chung, các địa danh của một địa phương nói riêng, sẽ giúp chúng ta hiểu được ngôn ngữ của một dân tộc nói chung, ngôn ngữ được sử dụng ở một vùng miền nói riêng.

2. Nghiên cứu địa danh cũng là một trong những bộ môn Ngôn ngữ học góp phần nghiên cứu văn hoá một vùng lãnh thổ, một trong những vấn đề quan trọng đang được đặt ra hiện nay. Nghiên cứu địa danh của một ngôn ngữ cũng như của một địa phương đồng thời cũng giúp hiểu được đặc điểm văn hoá - lịch sử của một dân tộc hoặc của công đồng cư dân địa phương như lớp trầm tích đọng lại trong các địa danh của họ. Chẳng hạn, nếu một địa danh có nguồn gốc Môn – Khơme hoặc Tày - Thái thì chủ thể xa xưa của vùng đất ấy là cộng đồng người Môn – Khơme hoặc người Tày - Thái và kèm theo đó là những đặc điểm văn hoá của họ được thể hiện qua chất liệu ngôn ngữ của vùng này.

3. Nghiên cứu địa danh Võ Nhai góp phần làm sáng tỏ mối quan hệ giữa văn hoá và ngôn ngữ trong một vùng lãnh thổ nói chung và của Võ Nhai nói riêng, qua đó có thể hiểu thêm được sự phát triển của tiếng Việt trong mối quan hệ vơí các tiếng địa phương thuộc các lĩnh vực ngữ âm, từ vựng, ngữ pháp qua các thời kì, giai đoạn khác nhau.

4. Võ Nhai là một vùng quê cách mạng nên rất cần tìm hiểu về lịch sử, văn hoá của địa phương nơi đây nhằm giới thiệu và giáo dục lòng yêu nước và tinh thần cách mạng cho thế hệ trẻ Việt Nam hôm nay và mai sau. Hiện nay chưa có một công trình nào nghiên cứu một cách đầy đủ, toàn diện và có hệ thống về địa danh Võ Nhai dưới góc độ ngôn ngữ - văn hoá. Do tầm quan trọng, ý nghĩa của vấn đề, luận văn đã chọn đối tượng địa danh của Võ Nhai để nghiên cứu.

Đề tài: ĐẶC ĐIỂM CỦA CÁC ĐỊA DANH THUỘC HUYỆN VÕ NHAI (THÁI NGUYÊN) TỪ GÓC ĐỘ VĂN HOÁ

II. MỤC ĐÍCH VÀ NHIỆM VỤ NGIÊN CỨU

1. Mục đích nghiên cứu

Mục đích nghiên cứu của luận văn là tìm hiểu những đặc điểm của địa danh Võ Nhai về các phương diện khác nhau: ngôn ngữ, văn hoá, lịch sử,v.v , nhằm làm nổi bật những đặc điểm về phương thức định danh từ góc độ ngôn ngữ - văn hoá, qua đó làm sáng tỏ truyền thống lịch sử - văn hoá của địa phương.

Việc nghiên cứu đặc điểm của hệ thống địa danh Võ Nhai cũng nhằm góp phần xây dựng bộ môn địa danh học vốn chưa được phát triển ở Việt Nam, đồng thời phục vụ cho việc viết cuốn dư địa chí, sổ tay địa danh của huyện.

2. Nhiệm vụ nghiên cứu

Để đạt được mục đích đã nêu, luận văn cần giải quyết các nhiệm vụ nghiên cứu sau đây:

- Nghiên cứu các vấn đề lí thuyết về định danh, danh học nói chung, về địa danh nói riêng, và vấn đề đặc trưng văn hoá của địa danh để làm cơ sở cho việc nghiên cứu tiếp theo;

- Tiến hành điều tra điền dã, khảo sát thực tế, thu thập tất cả các địa danh thuộc các loại hình, đối tượng địa lí khác nhau được phân bố và tồn tại trong phạm vi địa bàn huyện Võ Nhai;

- Thống kê, phân loại và phân tích, miêu tả hệ thống địa danh Võ Nhai theo các tiêu chí danh học, sau đó rút ra những nhận xét về mặt đặc điểm cấu tạo, phương thức định danh, nguồn gốc ngôn ngữ và các yếu tố cấu tạo nên địa danh;

- Tìm hiểu các đặc điểm văn hoá - lịch sử còn được tàng trữ trong hệ thống địa danh của vùng dân cư này