Tháng 8 năm 1945 Nhật Bản đầu hàng, Đông Nam Á thành tiêu điểm hội tụ cơn bão táp cách mạng giải phóng dân tộc ở châu Á. Đó là hiện tượng lịch sử đã được chứng minh bằng triều sóng cách mạng sôi động phản ánh sức mạnh trỗi dậy của nhân dân Đông Nam Á. Đó cũng là xu thế của thế giới. Trong "Thư kêu gọi tổng khởi nghĩa", Nguyễn Ái Quốc (Hồ Chí Minh) đã viết về tình hình lúc đó là:

"Nhiều dân tộc bị áp bức trên thế giới đang đua nhau tiến bước giành quyền độc lập"1.

Vào lúc này, nhiệm vụ đấu tranh thiêng liêng của nhân dân Đông Nam Á như tập trung hướng tới việc nhanh chóng chớp lấy thời cơ đứng lên giành lại quyền sống, quyền tự do của dân tộc.

Nhân dân Việt Nam với lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc và Đảng cách mạng tiên phong đã nhận thức một cách sâu sắc về thời cơ lịch sử có quan hệ đến vận mệnh dân tộc. Ý chí quyết tâm của dân tộc đã được phản ánh trong câu nói lay động lòng người của Hồ Chí Minh:

"Nếu cần đốt cả dãy Trường Sơn để giành độc lập cho dân tộc".

Nhân dân Việt Nam đã bằng máu xương của mình chứng minh quyết tâm lớn lao tiến hành cuộc khởi nghĩa thắng lợi. Một nhà nước dân chủ cộng hoà của dân tộc đã ra đời và đứng vững trước thử thách ác liệt của các cuộc phản kích của kẻ thù.

Nhân dân Việt Nam từ cách mạng tháng Tám - 1945 cùng với nhân dân Đông Nam Á bước vào trận chiến đấu giành và giữ độc lập suốt mấy chục năm, trải qua bao gian khổ hy sinh. Như mọi người đều biết, nhân dân Việt Nam đã phải chiến đấu suốt 30 năm, đối đầu với hai đế quốc sừng sỏ Pháp, Mỹ; lại phải qua 30 năm hàn gắn vết thương chiến tranh, xoa dịu chứng tích, tiến hành đổi mới phát triển để đến hôm nay ta có thể thấy một Việt Nam hồi sinh tiến nhanh trên con đường hội nhập với thế giới.

1945 - 2005, hơn nửa thế kỷ đã trôi qua. Sự kiện lịch sử cách mạng tháng Tám càng lì xa, chúng ta càng có đủ thời gian tĩnh lặng nhìn nhận giá trị của nó một cách đầy đủ, trọn vẹn hơn.