MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Trong toàn bộ tiến trình lịch sử dân tộc Việt Nam, sự nghiệp dựng nước và giữ nước là nội dung xuyên suốt. Sự nghiệp ấy chỉ thực sự giành được thắng lợi khi toàn thể nhân dân cùng quyết tâm đấu tranh chống thiên tai, địch họa.

Kế thừa truyền thống tốt đẹp đó, trên cơ sở tiếp thu một cách đúng đắn và sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, Đảng ta ngay từ khi mới ra đời đã xác định rõ cách mạng là công việc của đông đảo nhân dân, của toàn thể dân tộc. Để làm tròn sứ mạng lịch sử của mình, Đảng phải xây dựng khối liên minh công-nông và trí thức để từ đó tập hợp, huy động được đông đảo các tầng lớp nhân dân vào MTDTTN - mặt trận đại đoàn kết dân tộc, một trong những động lực và nhân tố quyết định thắng lợi của cách mạng.

Sự hình thành MTDTTN trong cách mạng Việt Nam do Đảng tổ chức và lãnh đạo đã diễn ra trong một quá trình từ năm 1930 và được hoàn thiện về đường lối và tổ chức vào năm 1941 với sự ra đời của Việt Nam độc lập đồng minh (Việt Minh).

Cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng (được thông qua tại Hội nghị thành lập Đảng 3/2/1930) đã thể hiện rõ quan điểm chiến lược chống đế quốc và tay sai giành độc lập, tự do, thực hiện đại đoàn kết dân tộc. Đó là chiến lược đúng đắn để vận động xây dựng MTDTTN trong cách mạng, mở đầu bằng Hội phản đế đồng minh ở Việt Nam. Đây là điểm khởi đầu cho một cao trào đấu tranh rộng lớn và mạnh mẽ của quần chúng nhân dân dưới sự lãnh đạo của Đảng mà đỉnh cao là Xô Viết Nghệ Tĩnh. Đó cũng là một sự thật lịch sử minh chứng trên thực tế về sức mạnh của chủ nghĩa yêu nước và khối đại đoàn kết toàn dân tộc Việt Nam trong cuộc cách mạng theo đường lối cách mạng vô sản, là giá trị to lớn của tư tưởng độc lập dân tộc, đoàn kết toàn dân chống đế quốc và tay sai của lãnh tụ Hồ Chí Minh.

Vì quyền lợi sinh tử của cả dân tộc, Đảng phải khơi dậy hết chí khí cách mạng, tinh thần yêu nước của các tầng lớp nhân dân, tập trung mọi lực lượng để thực hiện nhiệm vụ quan trọng nhất là giải phóng dân tộc, cứu nước. Xuất phát từ yêu cầu cấp bách của cách mạng, công cuộc vận động xây dựng tổ chức MTVM đã được triển khai. Việt Minh đã thực sự trở thành trung tâm tập hợp, đoàn kết các giai cấp, đảng phái chính trị và cá nhân yêu nước trong toàn quốc. Đảng đã thông qua Việt Minh các cấp để vận động, tổ chức và lãnh đạo nhân dân thực hiện chuẩn bị các điều kiện tiến tới khởi nghĩa vũ trang giành chính quyền. Sự thành lập và hoạt động của Việt Minh đã trở thành một nhân tố cơ bản quyết định thắng lợi của cuộc Cách mạng Tháng Tám năm 1945 như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: "Đảng ta có chính sách Mặt trận dân tộc đúng đắn, cho nên đã phát huy được truyền thống đoàn kết và yêu nước rất vẻ vang của dân tộc ta" [67, tr.605]. "Đoàn kết trong MTVM, nhân dân ta đã làm Cách mạng Tháng Tám thành công, lập nên nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa" [67, tr.604].

Sự thành công của Cách mạng Tháng Tám cũng là thành công của đường lối xây dựng lực lượng cách mạng mà Việt Minh là một hình ảnh tiêu biểu. MTVM như một mốc son đánh dấu sự trưởng thành vượt bậc của MTDTTN trong cách mạng Việt Nam.

Trước những đòi hỏi của công tác nghiên cứu lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam, cũng như theo yêu cầu về hướng nghiên cứu của cơ sở đào tạo sau đại học - Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, tôi chọn vấn đề: "Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo xây dựng lực lượng cách mạng trong Mặt trận dân tộc thống nhất những năm 1930 - 1945" làm đề tài luận văn thạc sĩ chuyên ngành Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam với hy vọng đóng góp một phần nhỏ vào công tác nghiên cứu lý luận và tổng kết thực tiễn trong giai đoạn hiện nay.

2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài

Cho đến nay, mảng đề tài về xây dựng lực lượng cách mạng trong MTDTTN đã có nhiều công trình nghiên cứu đề cập như:

- Tôn Đức Thắng (1977), Về mặt trận dân tộc thống nhất, Nxb Sự thật, Hà Nội