Jean-Jacques Rousseau (1712 - 1778), nh� triết học, nh� văn, nh� s�n khấu xuất th�n từ một gia đ�nh gốc Ph�p, được nu�i dạy theo truyền thống Tin l�nh. �ng ham th�ch c�c t�c phầm l�ng mạn v� c�c t�c phẩm của Plutarque - sử gia Hy Lạp cổ đại. Sau nhiều năm học tập gian khổ v� sau cuộc gặp gỡ c� t�nh chất quyết định với b� de Warens, từ cuộc sống lang thang để lại những kỉ niệm đ�ng y�u, Rousseau đến với người bảo trợ ở Chamb�ry, rồi ở Charmettes, say m� học nhạc v� đọc s�ch. Ở Paris, sau những thất vọng trong x� hội ph� hoa �ng kết bạn với Diderot v� cộng t�c với Từ điển b�ch khoa. Với tư c�ch l� một triết gia theo thuyết tự nhi�n thần v� nhị nguy�n luận, �ng đề cao t�nh y�u đối với thi�n nhi�n v� c� một quan niệm bi đ�t về x� hội, cho rằng x� hội văn minh l�m hư hỏng con người. T�c phẩm Khế ước x� hội (1762) đ� l�m cho Rousseau c� vai tr� quan trọng trong triết học ch�nh trị. Rousseau đ� đi xa hơn Ch. L. Montesquieu v� Voltaire trong việc bảo vệ tự do v� b�nh đẳng tr�n cơ sở ho� giải quyền tự do c� nh�n với những y�u cầu của đời sống x� hội. Theo �ng, cần thiết lập một trật tự x� hội "tự nhi�n". Đ�y l� một học thuyết về nh� nước m� nền tảng l� sự hiệp thương giữa mọi người, nh�n d�n c� quyền nắm ch�nh quyền, lật đổ ch�a phong kiến. Khế ước x� hội của Rousseau đ� gợi � cho việc soạn thảo Tuy�n ng�n về nh�n quyền - t�c phẩm thể hiện quan điểm ch�nh trị của cuộc c�ch mạng tư sản, c� ảnh hưởng đến c�c nh� triết học lớn của Đức như I. Kant v� J. G. Fichte.

Với tư c�ch l� một nh� văn, �ng nổi tiếng tr�n văn đ�n với những t�c phẩm như Julie hay n�ng H�loise mới (1761), Th� nhận (1782) Những mơ mộng của một người dạo chơi c� độc (1772-1778). Những t�c phẩm n�y thể hiện nh�n c�ch phức tạp của Rousseau m� "những niềm say đắm dữ dội, tr�o d�ng" lu�n vấp phải thực tế v� r�ng buộc x� hội, bộc lộ r� tư tưởng của Rousseau về quan hệ con người trong x� hội, tạo cơ sở cho sự h�nh th�nh t�nh t�m l� trong văn học ch�u �u. Rousseau l� đại biểu xuất sắc của chủ nghĩa linh cảm trong l� luận văn học v� s�n khấu, l� người c� ảnh hưởng lớn đến to�n bộ nền văn học Ch�u �u kh�ng chỉ trong thời đại Khai s�ng.

�mile hay l� về gi�o dục (�mile ou de l'�ducation) l� sự ho� quyện giữa văn chương v� triết l�. Như ti�u đề của n� đ� chỉ ra, đ� l� một chuy�n luận về gi�o dục, hay đ�ng hơn l� một chuy�n luận về "nghệ thuật h�nh th�nh con người". Tuy nhi�n, cũng c� thể coi đ� l� một tiểu thuyết x� hội - sư phạm với nh�n vật hư cấu l� cậu b� �mile. Việc gi�o dục �mile chỉ nhằm một mục đ�ch: đ�o tạo một con người tự do, c� khả năng tự bảo vệ chống mọi sự g� �p khi�n cưỡng; m� muốn đ�o tạo một con người tự do th� chỉ c� một c�ch duy nhất l� đối xử với họ như một sinh thể tự do, t�n trọng tự do của đứa trẻ. Ch�nh ở chỗ n�y nảy sinh một sai lầm nghi�m trọng trong c�ch hiểu t�c phẩm, tuy rằng Rousseau đ� cẩn thận ph�n biệt r� việc t�n trọng c�c nhu cầu tự nhi�n của đứa trẻ (v� tự do l� nhu cầu đầu ti�n trong c�c nhu cầu đ�) với việc thỏa m�n c�c ham muốn, c�c � th�ch thất thường của trẻ.

.